Από τις 23 Μαρτίου και κάθε Δευτέρα και Τρίτη παρουσιάζεται στο θέατρο Δημήτρης Ροντήρης το κείμενο του Μάρτιν Κριμπ «Η Πόλη», σε σκηνοθεσία Χρίστου Λύγκα. Το κείμενο που, όπως αναφέρει ο σκηνοθέτης του, είναι ένα ρέκβιεμ, αντικατοπρίζει την κατάρρευση της ανθρώπινης ζωής, της ασφάλειας και την υγειούς ύπαρξης σε μια συγχρονη κοινωνία. Στο έργο παρουσιάζεται ένας κόσμος που καταρρέει και διαλύει κάθε αίσθηση ιδιωτικότητας και ομαλής συνύπαρξης. Αποξενωμένα πρόσωπα, που πασχίζουν να επιβιώσουν σε μια καθημερινότητα, γεμάτη ανασφάλεια και φόβο ξεδιπλώνονται στο κέιμενο του Μάρτιν Κριμπ, το οποίο ο Χρίστος Λύγκας και η ομάδα Πρώτες ‘Υλες επιχειρούν να ζωντανέψουν στη σκηνή του θέατρου Δημήτρης Ροντήρης. Με αφορμή την παράσταση, ο Χρίστος Λύγκας, μοιράζεται μαζί μας την εμπειρία του από την επαφή με το ιδιαίτερο αυτό κείμενο, ενώ μεταξύ άλλων, μας μιλά για την ομάδα Πρώτες Ύλες, της οποίας είναι ιδρυτής.
Μάνια: – Φέτος σκηνοθετείτε το έργο του Μάρτιν Κριμπ «Η Πόλη». Πείτε μας λιγα λόγια για την ταυτότητα του έργου. Τι θα δούμε στη σκηνή του Θεάτρου Δημήτρης Ροντήρης;
Χρίστος Λύγκας: – Το έργο γράφτηκε το 2008 και αφού πρώτα ανέβηκε σε μεγάλες θεατρικές σκηνές στο Λονδίνο, στη συνέχεια γνώρισε μεγάλη επιτυχία σε Αμερική, Αυστραλία, Ιαπωνία και Ευρώπη. Είναι ένα ρέκβιεμ. Δανείζομαι τον όρο από την μουσική παρόλο που κι αυτή μέσα στο έργο αργοσβήνει. Ένας βουβός, απελπισμένος αποχαιρετισμός σε κάθε τι που αγαπήθηκε βαθειά και δεν υπάρχει πια. Πάνω στα ερείπια των ονείρων τους, ένα ζευγάρι η Κλαιρ και o Κρις αλλά και μια ενοχλητική γειτόνισσα που εισβάλει απροσδόκητα στη ζωή τους συνεχίζουν να υποδύονται τα φαντάσματα της ύπαρξης τους σαν ηθοποιοί χωρίς έργο και χωρίς κοινό πάνω στα ερείπια ενός θεάτρου.
Μάνια:- Πώς και πότε ήρθατε σε επαφή με το συγκεκριμένο κείμενο;
Χρίστος Λύγκας:- Η πρώτη μου επαφή με το θέατρο του Μάρτιν Κριμπ έγινε το 2007, όταν σκηνοθέτησα το έργο του Σκληρά και Τρυφερά, που είναι μια σύγχρονη μεταφορά της τραγωδίας Τραχίνιαι του Σοφοκλή. Με ενδιαφέρει και με γοητεύει η δύναμη, η αμφισημία, η ίδια η σκηνοθεσία του λόγου στα έργα του. Η Πόλη μου προτάθηκε το 2008. Όταν ξεκίνησα να το σκηνοθετώ το 2016 η αρχική μου ανάγνωση του νοήματος διαφοροποιήθηκε εντελώς, καθώς η κατάρρευση της ζωής στο έργο ταυτίστηκε τραγικά με το παρόν και το μείγμα ήταν εκρηκτικό.
Μάνια: – Το έργο πραγματεύεται την αποξένωση και το χαρακτήρα που διακρίνουμε στο πρόσωπο μιας μεγαλούπολης. Πιστεύετε ότι αντικατοπτρίζεται στο εν λόγω κείμενο η σύγχρονη αστική πραγματικότητα;
Χρίστος Λύγκας: – Πιστεύω ότι στο κείμενο αντικατοπτρίζεται όχι η ίδια η αστική πραγματικότητα, αλλά η αλήθεια της σημασίας της, η συνείδηση που αποφεύγουμε να έχουμε από φόβο, δειλία και τις αυταπάτες που εμείς οι ίδιοι ή εκείνοι που μας χειραγωγούν μας δημιούργησαν εξαιτίας του άκρατου λαϊκισμού που τους διακρίνει και εξυπηρετεί απόλυτα τον στόχο τους, που είναι και να ζούμε μέσα σε μια διαρκή βασανιστική δυσαρέσκεια και να μην ξέρουμε το γιατί.
Μάνια:- Το 2000 ιδρύσατε την ομάδα «Πρώτες ύλες», ενώ απο το 2005 την ομάδα στηρίζει και το Υπουργείο Πολιτισμού. Ποια είναι η καλλιτεχνική δραστηριότητα της ομάδας αυτής; Πώς προέκυψε αυτή η συνάντηση;
Χρίστος Λύγκας:- Ο θεατρικός οργανισμός Πρώτες Ύλες είναι ένα ανοιχτό σχήμα με σταθερούς καλλιτεχνικούς συνεργάτες μέσα στα χρόνια. Ο καλλιτεχνικός κώδικας στη σχέση μου με τους ηθοποιούς βασίζεται στη μέθοδο υποκριτικής του Σάνφορντ Μάισνερ και είναι το σταθερό κριτήριο βάσει του οποίου μελλοντικά θα προστεθούν ανάλογα με τις ανάγκες των έργων και νέοι συνεργάτες.
Μέσα σε σχεδόν δεκαπέντε χρόνια έχω σκηνοθετήσει με τις Πρώτες Ύλες έργα της μεταμοντέρνας, σύγχρονης και κλασικής δραματουργίας συγγραφέων όπως ο Λε Παζ, ο Νηλ Λαμπιούτ, ο Άλμπερτ Όστερμαγιερ, ο Μάρκ Ρέιβενχιλ, ο Χένρικ Ιψεν, ο Τζέιμς Τζόυς και ο Αλφρεντ ντε Μυσσέ και συνεργάστηκα με καλλιτέχνες όπως η Χριστίνα Μπάμπου- Παγκουρέλη, ο Γιάννης Μετζικώφ, ο Νίκος Κουμεντάκης, ο Χρήστος Δήμας, ο Σταύρος Γασπαράτος, η Κατερίνα Μαραγκουδάκη, η Μαρία Κονομή, η Βάνα Κωσταγιόλα.
Μάνια: – Εκτός απο τη σκηνοθεσία δραστηριοποιείστε και στο πλαίσιο της διδασκαλίας. Ξεχωρίζετε κάποια απο τις δυο ιδιότητές σας περισσότερο;
Χρίστος Λύγκας: – Θα έλεγα πως οι δύο αυτοί ρόλοι – του σκηνοθέτη αλλά και του δασκάλου – είναι άρρηκτα συνδεδεμένοι. Έτσι τουλάχιστον τους βιώνω όσον αφορά την εμπειρία της επικοινωνίας με τους μαθητές και τους ηθοποιούς μου. Φυσικά υπάρχουν και επιμέρους διαφορές. Η δουλειά με τους ηθοποιούς σε ένα έργο έχει ένα πιο συγκεκριμένο πλαίσιο αναζήτησης, έναν καμβά σαφέστερα δοσμένο παρόλο που και πάλι τον τρόπο καθορίζουν τα στέρεα βήματα η μεθοδολογία της τεχνικής και φυσικά προστίθεται στο τέλος η επαφή με το κοινό και η έκθεση του έργου.
Στη διδασκαλία υπάρχει το στοιχείο της απόπειρας σε βάθος χρόνου ώστε να κατακτηθούν τα στοιχεία της υποκριτικής μέσα σε ένα κλίμα και μια ατμόσφαιρα ελευθερίας, αποδοχής, πειθαρχίας αλλά και δημιουργικού διαλόγου χωρίς τα έργα και τα κείμενα να είναι αυτοσκοπός αλλά περισσότερο το τελικό υλικό εφαρμογής των ασκήσεων της μεθόδου που στην ουσία είναι ο υποκριτικός οπλισμός του σπουδαστή. Μαθαίνουμε και εξερευνούμε τα όρια της τεχνικής και όχι πως παίζονται οι ρόλοι. Προετοιμαζόμαστε δηλαδή ώστε μελλοντικά να ανταπεξέλθουμε στην συνεργασία με ένα σκηνοθέτη χωρίς να περιμένουμε να μας διδάξει την αλφαβήτα της υποκριτικής.
Μάνια: – Ποιες είναι οι βλέψεις σας για την αντιμετώπιση του έργου από τους θεατές; Τι προσδοκάτε να κρατήσει το κοινό από τη θέαση της;
Χρίστος Λύγκας: – Ο πρωταρχικός δημιουργός στο θέατρο είναι ο συγγραφέας. Όλοι οι υπόλοιποι είμαστε εμπνευσμένοι ή όχι διαμεσολαβητές του νοήματος, της ουσίας του έργου στο κοινό. Είναι πολύ γερασμένη και επιτρέψτε μου να πω, επαρχιώτικη η αντίληψη μιας κυρίαρχης σκηνοθετικής περσόνας που στη ουσία είναι ναρκισσισμός ή οι ιδεοληπτικές επιβεβαιώσεις συναισθηματικών ζητημάτων της προσωπικότητας του σκηνοθέτη. Φιλοδοξώ η παράσταση να είναι το άυλο όχημα, που θα οδηγήσει το βλέμμα του θεατή στην ουσία του νοήματος του έργου.
Μάνια: – Στις πληροφορίες της παράστασης συμπληρώνετε πως μέσα απο το έργο του ο Μάρτιν Κριμπ επισημαίνει το γεγονός ότι το τέλος της Πόλης όπως την είχαμε ονειρευτεί έχει έλθει. Ποια είναι κατά την άποψή σας αυτή η Πόλη;
Χρίστος Λύγκας: – Αυτή η πόλη είναι μια μεταφορά. Είναι η ψυχή μας. Έχουμε την τραγική ικανότητα εξαιτίας της βιολογίας, του μυαλού της εμπειρίας ίσως και της συνήθειας να μπορούμε να ζούμε και να επιβιώνουμε. Μου θυμίζει το δυισμό της ανθρώπινης ύπαρξης στον ήρωα του Όσκαρ Όυάιλντ στο αλληγορικό παραμύθι Ο ψαράς και η ψυχή του όταν αυτός κόβει την σκιά του και την εγκαταλείπει χωρίς ψυχή στον κόσμο. Οι πράξεις μας έκαναν τον κόσμο ένα τοπίο ερήμωσης όπου μόνο ίσκιους ανθρώπων και ερείπια συναντάς. Κι ίσως γι’ αυτό η ψυχή μας απουσιάζει, έφυγε και μας άφησε ζωντανούς αλλά μόνους.
Μάνια: – Τι έπεται της εν λόγω παράστασης;
Χρίστος Λύγκας: – Οι παραστάσεις θα συνεχιστούν στο θέατρο Δημήτρης Ροντήρης τουλάχιστον μέχρι το Πάσχα και θα προγραμματιστεί η επανάληψή τους. Για τη συνέχεια έχω την χαρά και την τιμή να σκηνοθετήσω ένα ελληνικό έργο την Χρυσόμυγα του Χριστόφορου Χριστοφή στο πλαίσιο ενός αφιερώματος στο συγγραφέα που διοργανώνεται από το ίδρυμα Θεοχαράκη. Είναι μέρος μιας τριλογίας. Παράλληλα θα διδάξω ένα σεμινάριο πάνω στην αμερικάνικη μέθοδο παιξίματος σάνφορντ Μάισνερ το Μάρτιο του 2017 στο θέατρο Δημήτρης Ροντήρης.
