Στις 18 Μαρτίου 2017 η Trisha Brown, μια από τις σημαντικότερες προσωπικότητες του χορού, έφυγε αφήνοντας πίσω της μια πλούσια παρακαταθήκη για νέους χορευτές. Αιτία θανάτου στάθηκε μια ασθένεια που την ταλαιπωρούσε ήδη από το 2011. Κρίναμε ότι ένα απλό δελτίο τύπου δεν θα αρκούσε για να περιγράψει το μεγαλείο αυτής της χορεύτριας. Ετοιμάσαμε λοιπόν για εσάς ένα αφιέρωμα για τη γυναίκα που προτοτύπησε και άλλαξε πολλά στο σύγχρονο χορό. Η Trisha Brown μας προκάλεσε να δούμε τον χώρο και τον χρόνο με διαφορετική ματιά. Ακόμη, αν και έγινε γνωστή για τις χορογραφίες της, η εμπλοκή της στην τέχνη δεν περιορίζεται μόνο στον τομέα του χορού. Οι καινοτομίες της απλώνονται στη σκηνή της όπερας, ενώ τα εικαστικά της έργα εκτίθονται σε διάφορα μέρη του κόσμου.

Βιογραφικά στοιχεία της Trisha Brown

Trisha Brown
Trisha Brown, φωτογραφία: Vincent Pereira

Η Trisha Brown γεννιέται το 1936 στο Aberdeen της Washington. Το 1958 αποφοιτεί από το Τμήμα Χορού του Mills College στο Oakland. Μαθητεύει δίπλα στην Anna Halprin και διδάσκει στο Reed College του Portland. Η εκπαίδευσή της και η πορεία της στο χορό διαμορφώνεται ιδιαίτερα το 1961, όποτε πηγαίνει στη Νέα Υόρκη. Εκεί θα έχει την ευκαιρία να δουλέψει με σημαντικούς καλλιτέχνες, όπως οι Fujiko Nakaya, Donald Judd, Nancy Graves, Terry Winters και Elizabeth Murray. Η χορογραφία της Set and Reset έκανε πρεμιέρα στο Next Wave Festival το 1983 ενθουσίασε κοινό και κριτικούς. Ήταν προϊόν συνεργασίας ανάμεσα στην Brown, τον Robert Rauschenberg και την Laurie Anderson. Ακόμα και σήμερα οι έπαινοι δεν λείπουν κάθε φορά που ανεβαίνει το έργο. Στη 1 Φεβρουαρίου 2017 η εφημερίδα Independent χαρακτηρίζει «μαγευτική» αυτή τη συνάντηση καλλιτεχνών και εξυμνεί το έργο.

Η Trisha Brown έχει χορογραφίσει συνολικά πάνω από 100 παραστάσεις. Αναφέρουμε ενδεικτικά τα: Man Walking Down the Side of a Building (1970), Roof Piece και Accumulation (1971), Glacial Decoy (1979), Set and Reset (1883), Newark (1987), Astral Convertible (1989), L’Orfeo (1998), Luci Mie Traditrici (2001), Winterreise (2002), Da Gelo a Gelo (2006), Pygmalion (2010). Το 1987 παίρνει μέρος στην Carmen της Lina Wertmüller. Το έργο αυτό αποτελεί αφορμή για τη στροφή της στην όπερα. Ενδεχομένως το απόσπασμα που όλοι θυμούνται από τη σκηνοθετική της ματιά στην όπερα προέρχεται από το Winterreisse (2002). Εκεί η Trisha Brown βάζει τον βαρύτονο Simon Keenlyside να τραγουδήσει μια ολόκληρη άρια ξαπλωμένος πάνω σε σώματα χορευτών.  Το 1970 η χορογράφος ιδρύει την Trisha Brown Dance Company. Πρόκειται για μια ιστορική και μεγάλη πλέον ομάδα χορού που έως το 1980 αποτελούνταν εξ’ ολοκλήρου από γυναίκες.

Βραβεύσεις της Trisha Brown

Trisha Brown Man Walking Down The Side of a Building
Στη χορογραφία Man Walking Down the Side of a Building (1970) η Trisha Brown κυριολεκτικά κρεμάει τους χορευτές της από ένα κτήριο!

Στην καριέρα της, η Trisha Brown έχει λάβει σχεδόν κάθε βραβείο που μπορεί να κερδίσει ένας χορογράφος σύγχρονου χορού. Ανάμεσα σε αυτά συγκαταλέγεται και το βραβείο McArthur “Genius” Grant, το οποίο απονεμήθηκε στην Trisha το 1991. Αξίζει να σημειωθεί ότι ήταν η πρώτη γυναίκα που έλαβε αυτό το βραβείο. Επιπλέον το 1988 κέρδισε από την κυβέρνηση της Γαλλίας τον τίτλο Chevalier dans l’Ordre des Arts et Lettres. Το τελευταίο σε μετάφραση σημαίνει «Ιππότης του τάγματος των τεχνών και των γραμμάτων» και υφίσταται στη Γαλλία από το 1957. Είναι ένα βραβείο που προσφέρει η κυβέρνηση σε άτομα που θεωρεί ότι έχουν συνεισφέρει σημαντικά στην ανάπτυξη των τεχνών και των γραμμάτων.

Ο χορός της Trisha Brown

Trisha Brown Dance Company
H Trisha Brown με έναν από τους χορευτές της Trisha Brown Dance Company

Όταν η Trisha Brown χόρευε η κίνησή της θύμιζε το νερό στο ποτάμι. Ήταν λες και μια αόρατη δύναμη την έσπρωχνε να χορέψει και εκείνη απλώς ακολουθούσε μαλακά τη ροή της δύναμης αυτής. Ο χορός της δεν είχε ποτέ υπερβολές και εντυπωσιακά ακροβατικά. Αντίθετα εξερευνούσε την κίνηση στην πιο αγνή της μορφή. Στις χορογραφίες της Brown η μουσική συνοδεύει τον χορό και όχι αντίστροφα. Μάλιστα σε ορισμένα έργα ο ήχος απουσιάζει εντελώς παρακινώντας τον θεατή να εστιάσει ακόμα περισσότερο στις κινητικές ιδιότητες ενός σώματος. Ο σκηνικός χώρος επίσης είναι λιτός. Υπάρχουν παραστάσεις όπου επιλέγει να μην τοποθετήσει κανένα απολύτως σκηνικό αντικείμενο, αφήνοντας περισσότερο χώρο στους χορευτές. Με τεχνικούς όρους τα έργα της κατατάσσονται στην avant-garde και το μεταμοντέρνο κίνημα.

Οι κινησιολογικοί πειραματισμοί της Trisha Brown οδήγησαν εντέλει σε μια περαιτέρω απελευθέρωση του σύγχρονου χορού. Η ίδια πίστευε ότι το σώμα έχει τη δική του ευφυΐα, αναφερόμενη στην παρόρμηση του χορευτή να εκφραστεί. «Προσπαθώ να δημιουργήσω τον τέλειο χορό, αυτό με οδηγεί», είχε πει κάποτε. Η Deborah Jowitt, αρθρογράφος στο περιοδικό The Village Voice, έγραψε στη συνέχεια για την Trisha Brown: «Έχω μάθει ότι όταν ένας/μια καλλιτέχνης/δα δηλώνει ότι θέλει να δημιουργήσει έναν χορό, καλύτερα να πιστέψω ότι πράγματι θα το κάνει». Ο χορός της Trisha Brown συνδύαζε την εξυπνάδα, τη τόλμη και την παιδικότητα. Μια θεώρηση των πραγμάτων που φαίνεται να είχε υιοθετήσει και απέναντι στην ίδια της τη ζωή.

H Trisha Brown χορεύει στο Watermotor

Δείτε απόσπασμα από την παράσταση Set and Reset, σε χορογραφία Trisha Brown, ενδυματολογία Robert Rauschenberg και μουσική Laurie Anderson

Προηγούμενο άρθροΕθνικότητά μου το χρώμα του ανέμου από την Θεατρική Ομάδα Δράσης ΣΑΡΔΑΜ στο Θέατρο ΠΚ
Επόμενο άρθροΤο βήμα της γάτας του Γιάννη Μπλέτα από την ομάδα Blue Noel