Μια ακόμα δημιουργία του ελληνικής καταγωγής Αμερικανού σκηνοθέτη που ξεχωρίζει. Η ταινία μένει αναλλοίωτη στο πέρασμα του χρόνου λόγω των πολλών και διαφορετικών μηνυμάτων που περνά, λόγω των ταλαντούχων συντελεστών της, αλλά κυρίως λόγω της αξέχαστης ερμηνείας του πρωταγωνιστή της Marlon Brando.
Υπόθεση
Στο New Jersey της δεκαετίας του ’50, μια ομάδα γκάνγκστερ έχει πάρει με τη βία την αρχηγεία του συνδικάτου των εργατών του λιμανιού. Οι εγκληματίες αυτοί βγάζουν χρήματα εκμεταλλευόμενοι τους εργάτες, στους οποίους σπέρνουν τον τρόμο. Όσοι επαναστατούν τιμωρούνται, ακόμα και με θάνατο. Αρχηγός της σπείρας είναι ο Johnny Friendly και δεξί του χέρι ο Charlie Malloy. Όταν ο αδερφός του Charlie, Terry, ένας αποτυχημένος πυγμάχος, γίνεται αυτόπτης μάρτυρας της δολοφονίας ενός εκ των εργαζομένων του λιμανιού, αρχίζει να δέχεται πιέσεις από την αστυνομία για να καταθέσει ενάντια στον Johnny Friendly. Ο Terry αρχικά αρνείται, αλλά οι τύψεις τον βαραίνουν και μεγαλώνουν όταν γνωρίζεται και ερωτεύεται την αδελφή του θύματος, Edie Doyle. Η Edie που ξέρει ότι ο Terry γνωρίζει πολλά περισσότερα για τη δολοφονία του αδελφού της, τον φέρνει σε επαφή με τον παπά της ενορίας, τον πατέρα Barry, ο οποίος τον πείθει να καταδώσει στις αρχές τη σπείρα του λιμανιού. Ο Terry παίρνει την απόφαση να μιλήσει και έρχεται σε κόντρα τόσο με τον αδελφό του, όσο και με τους εγκληματίες του λιμανιού, με συνέπειες που θα προβούν θανάσιμες.
Η ταινία
Το 1948, ο δημοσιογράφος Malcolm Johnson κερδίζει το βραβείο Pulitzer για μια σειρά εικοσιτεσσάρων άρθρων που δημοσιεύτηκαν στην εφημερίδα New York Sunκαι έριχναν φως στην διαφθορά και στα κρούσματα οργανωμένου εγκλήματος που μάστιζαν το λιμάνι της Νέας Υόρκης. Ο σεναριογράφος Budd Schulberg θεώρησε ότι το θέμα που θίγουν τα άρθρα θα μπορούσε να μεταφερθεί στην μεγάλη οθόνη. Λίγα χρόνια αργότερα, το 1951 και ενώ ο Schulberg εργάζεται πάνω στο σενάριο για την ταινία, προσεγγίζει τον Elia Kazan για να του προτείνει να συνεργαστούν. Ο Kazan αποφασίζει να συναντηθεί με τον διευθυντή της 20th Century Fox, Daryl Zanuk, με τον οποίο είχε συμβόλαιο για την πραγματοποίηση ακόμα μιας ταινίας. Ο Zanuk δεν ενθουσιάζεται καθόλου με την ιδέα της ταινίας, καθώς θεωρεί ότι κανείς δεν θα ενδιαφερθεί για μια ομάδα λιμενεργατών. Τελικά, σκηνοθέτης και σεναριογράφος ζήτησαν τη βοήθεια του ανεξάρτητου παραγωγού Sam Spiegel και έτσι εξασφάλισαν την διανομή της ταινίας από την Columbia Pictures.
Το φιλμ γυρίστηκε μέσα σε 36 μέρες στην περιοχή Hoboken του New Jersey, μια περιοχή στο λιμάνι της Νέας Υόρκης έτσι ώστε να επιτευχθεί η μεγαλύτερη δυνατή αυθεντικότητα. Ο προϋπολογισμός ανήλθε στα 960 χιλιάδες δολάρια. Ο αρχικός τίτλος της ταινίας, Waterfront, αναγκάστηκε να αλλάξει, αφού υπήρχε σειρά με το ίδιο όνομα. Η πρεμιέρα της ταινίας έγινε τον Ιούλιο του 1954 και έκανε επιτυχία καθώς αγαπήθηκε από κοινό και κριτικούς. Ήταν υποψήφια για δώδεκα Όσκαρ και έλαβε οκτώ: καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας, διασκευασμένου σεναρίου, φωτογραφίας, μοντάζ, καλλιτεχνικής διεύθυνσης. Ο Marlon Brando κέρδισε το πρώτο Όσκαρ της καριέρας του για την εξαιρετική ερμηνεία του και η Eva Marie Saint το Όσκαρ για Β’ Γυναικείο Ρόλο.
Σημαντικό ρόλο για τα βραβεία στις ερμηνείες των ηθοποιών παίζουν οι αυτοσχεδιασμοί, που ενισχύθηκαν από το γεγονός ότι ο Kazan ίδρυσε το 1947 το Actor’s Studio, ένα χώρο στον οποίο οι ηθοποιοί μπορούσαν να βελτιώσουν τις ερμηνευτικές τους ικανότητες και ο οποίος υποστήριζε πολύ τους αυτοσχεδιασμούς και τους πειραματισμούς. Η σκηνή όπου η Edie και ο Terry περπατούν στο πάρκο και συζητούν είναι μια τέτοια σκηνή μιας και το γάντι που πέφτει από το χέρι της κοπέλας δεν ήταν στο σενάριο. Το γάντι μαζεύει ο Brando και το χρησιμοποιεί για να αυτοσχεδιάσει.
Οι ηθοποιοί
Ένα πραγματικό πρόσωπο, ο Antonio DiVincenzo, ο οποίος κατέδωσε μια σπείρα κακοποιών του λιμανιού ενέπνευσε τον Schulberg για την δημιουργία του χαρακτήρα του Terry Malloy. Για τον συγκεκριμένο ρόλο, ο Schulberg έχει στο μυαλό του τον Marlon Brando και του στέλνει το σενάριο, μιας και ο τελευταίος είχε συνεργαστεί με τον Kazan δύο φορές στο παρελθόν: το 1951 για την ταινία «Λεωφορείον ο Πόθος» και το 1952 για το «Βίβα Ζαπάτα». Ο Brando στέλνει πίσω το σενάριο χωρίς να το έχει διαβάσει, μιας και είχε υποσχεθεί να μην ξανασυνεργαστεί με τον Kazan μετά την κατάθεση του σκηνοθέτη ενώπιον της Επιτροπής Αντιαμερικανικών Δραστηριότητων. Ο ρόλος προσφέρθηκε στον Frank Sinatra, ο οποίος δέχθηκε να τον ερμηνεύσει. Η ξαφνική αλλαγή γνώμης του Brando άλλαξε για ακόμη μια φορά τα δεδομένα.
Οι δευτερεύοντες ρόλοι ανατέθηκαν σε βετεράνους του Hollywood, όπως τον Karl Malden και τον Rod Steiger. O ρόλος του πατέρα Barry που ανέλαβε ο Malden ήταν βασισμένος επίσης σε πραγματικό πρόσωπο, τον πατέρα John M. Corridan, ο οποίος ασχολήθηκε ενεργά με την πάταξη της διαφθοράς και του οργανωμένου εγκλήματος στα λιμάνι της Νέας Υόρκης. Τον ρόλο της Edie Doyle πήρε η πρωτοεμφανιζόμενη Eva Marie Saint, την οποία οι Kazan και Schulberg είχαν ανακαλύψει σε ένα από τα θέατρα του Broadway.
Για να προσδώσει ρεαλιστικότητα στην ταινία, ο Kazan χρησιμοποίησε ως κομπάρσους πολλούς από τους πραγματικούς εργάτες του λιμανιού ενώ πρώην μποξέρ που δούλευαν ως μπράβοι έπαιξαν τους ακόλουθους του αρχηγού της μαφίας.
Πολιτικό υπόβαθρο
To φιλμ θεωρείται από πολλούς ότι αποτελεί την απάντηση του Kazan στις κατηγορίες ότι το 1952 είχε καταδώσει οκτώ από τους συναδέλφους του ως κομμουνιστές στην Επιτροπή Αντιαμερικανικών Δραστηριοτήτων. Μάλιστα, την ίδια περίοδο είχε επίσης καταδώσει συναδέλφους του και ο Schulberg. Με αυτή την ταινία, προσπάθησαν να αποδείξουν ότι μπορεί να υπάρχει ηρωισμός στην ψυχή του ατόμου που κατονομάζει συναδέλφους του καθώς οι λιμενεργάτες αρχικά φοβούνται να κατονομάσουν την σπείρα που τους καταδυναστεύει. Ο Arthur Miller, ο οποίος αν και ήταν φίλος του Kazan τον κατέκρινε δημόσια για την πράξη του, απάντησε στην ταινία αυτή με τη συγγραφή του θεατρικού έργου «Ψηλά από τη Γέφυρα», στο οποίο παρουσιάζει με αντίθετο τρόπο αυτούς που καταδίδουν.
“Ι coulda been a contender” και άλλοι μονόλογοι
Δεν είναι λίγοι εκείνοι που πιστεύουν ότι ο Marlon Brando, με το πρόσωπό του ελαφριά παραμορφωμένο και την ρεαλιστική του προοπτική, παραδίδει μαθήματα υποκριτικής σε αυτή την ταινία. Ωστόσο, ο ηθοποιός είχε άλλη γνώμη. Θεωρούσε ότι δεν είχε ερμηνεύσει τον Terry Malloy όπως θα έπρεπε, μιας και τα γυρίσματα της ταινίας έλαβαν χώρα τον χειμώνα και το τσουχτερό κρύο εμπόδισε τον ηθοποιό από το να αποδώσει τα μέγιστα στον ρόλο. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι ο Brando χρησιμοποιούσε το Όσκαρ που κέρδισε ως στοπ στην μπροστινή πόρτα του σπιτιού του.
Μια από τις πιο εμβληματικές σκηνές της ταινίας, που συμπεριλαμβάνει μια ατάκα που έχει μπει στη λίστα με τις καλύτερες ατάκες όλων των εποχών είναι αυτή που ο Terry μιλά με τον αδερφό του μέσα σε ένα ταξί λέγοντας του πόσο καλός μποξέρ ήταν και πόσο επιθυμούσε να φτάσει ψηλά, να γίνει ένας πρωταθλητής. “You don’t understand. I coulda had class. I coulda been a contender. I coulda been somebody, instead of a bum, which is what I am, let’s face it”, λέει ο Terry εκφράζοντας απόλυτα τις ικανότητες του που πήγαν χαμένες.
Επίσης, ο πατέρας Barry κάνει κήρυγμα δυο φορές, στην εκκλησία και στο αμπάρι του πλοίου ενώ η Edie εκφράζει την ιδεαλιστική της φιλοσοφία όπου κάθε άνθρωπος θα πρέπει να βοηθά τον συνάνθρωπο του: “Shouldn’t everybody care about everybody else?”. Ακόμα και ο αρχηγός της μαφίας έχει την δυνατότητα μέσα από ένα μονόλογο να δικαιολογήσει τις πράξεις του. Αναφέρεται στις συνθήκες που τον οδήγησαν στην εγκληματικότητα όπως η δύσκολη παιδική ηλικία που πέρασε, ο αγώνας για να ανελιχθεί κοινωνικά, το γεγονός ότι παραλίγο να χάσει την ζωή του.
Βιβλιογραφία
en.wikipedia.org
el.wikipedia.org
imdb.com
