Σειρά άρθρων, βιβλίο, θεατρικό έργο, κινηματογραφική ταινία. «Η κληρονόμος» είναι μια δραματική αισθηματική ταινία του 1949 που πραγματεύεται την αιώνια διαμάχη έρωτα- χρήματος. Η Olivia de Havilland και ο Montgomery Clift έχουν αναλάβει τους πρωταγωνιστικούς ρόλους υπό τη σκηνοθετική καθοδήγηση του αριστοτέχνη William Wyler.

Περίληψη:

Μέσα 19ου αι. Νέα Υόρκη… H Catherine Sloper( Olivia de Havilland) είναι μια αθώα και αφελής κοπέλα χωρίς επιτυχία στο άλλο φύλο, αλλά με πολλή περιουσία. Κατά την έξοδό της σε χορό γνωρίζει το φτωχό γόητα Morris Townsend( Montgomery Clift). Ξαφνιασμένη από το ενδιαφέρον του δεν αργεί να τον ερωτευτεί και να δεχθεί την πρόταση γάμου που της κάνει. Ο γιατρός όμως και πατέρας της Austin Sloper( Sir Ralph Richardson), βέβαιος καθώς είναι για τα τυχοδιωκτικά αισθήματα του Morris, διαφωνεί ριζικά με αυτόν το γάμο και επιδιώκει να κρατήσει το ζευγάρι μακριά. Παίρνει την Catherine σε εξάμηνο ταξίδι στην Ευρώπη θεωρώντας ότι η απόσταση και ο χρόνος θα φανερώσουν αυτό που πραγματικά είναι ο Morris… ένας προικοθήρας . Παρά τις προσπάθειές του, όμως, το ζευγάρι ξανασμίγει, αλλά μήπως τελικά είχε δίκιο ο αυταρχικός πατέρας;

Το ταξίδι μιας ιστορίας:

Το κοινό ήρθε πρώτη φορά σε επαφή με την ιστορία της « Κληρονόμου» το 1880. Ο δημιουργός και εμπνευστής της Henry James, θέλοντας να εξιστορήσει μια κωμικοτραγική ιστορία αγάπης, ξεκίνησε να εκδίδει σειρά άρθρων από τον Ιούνιο μέχρι και τον Νοέμβριο του ίδιου έτους στα περιοδικά “Cornhill Magazine” και “Harper’s New Monthly Magazine”. Δεν ήταν παρά λίγο καιρό μετά, και συγκεκριμένα τον Δεκέμβριο του 1880, που η εκδοτική εταιρεία Harper & Brothers  αποφάσισε να συγκεντρώσει όλα τα άρθρα και να τα ενώσει σε ένα λογοτεχνικό βιβλίο που τιτλοφορήθηκε « Πλατεία Ουάσινγκτον».

Το 1947, το θεατρικό συγγραφικό δίδυμο Ruth και Augustus Goetz, αποφασίζουν να ανεβάσουν την ιστορία του βιβλίου στο θεατρικό σανίδι διατηρώντας μεν τον τίτλο τροποποιώντας, όμως, το τέλος. Καθώς το κοινό δεν αποδέχθηκε θερμά την αλλαγή αυτή, το συγγραφικό δίδυμο αποφάσισε να ξαναπαρουσιάσει το έργο στο Μπροντγουέι αυτή τη φορά, αφού πρώτα είχε φροντίσει να επαναφέρει την ιστορία στην πρωτότυπη της μορφή φέρουσα τον τίτλο « Η Κληρονόμος».

 

Η Κληρονόμος- Αφίσα ταινίας
Η Κληρονόμος- Αφίσα της ταινίας με τους O. de Havilland και M. Clift

Εκεί στο Μπροντγουέι ήταν που η Olivia de Havilland πρωτογνώρισε την τραγική αυτή αισθηματική ιστορία. Ενθουσιασμένη καθώς ήταν από το έργο, παρότρυνε το σκηνοθέτη William Wyler να το μεταφέρει στη μεγάλη οθόνη με πρωταγωνίστρια –ποια άλλη;- την ίδια. Πράγματι ο σκηνοθέτης ξεκίνησε αμέσως τις διαδικασίες , αγοράζοντας πρώτα τα δικαιώματα και προσλαμβάνοντας ως σεναριογράφους τους ίδιους τους θεατρικούς συγγραφείς που θα αναλάμβαναν πλέον τη δημιουργία του σεναρίου και την απαραίτητη προσαρμογή του.

Ο σκηνοθέτης:

Ο William « ενενήντα λήψεις» Wyler- παρατσούκλι που του απέδωσαν άνθρωποι του χώρου- δεν είναι ένας συνηθισμένος σκηνοθέτης. Επίμονος, επιλεκτικός στην επιλογή των σεναρίων, πρωτοπόρος στη χρήση της κάμερας. Κάθε σκηνή γυρίζεται αμέτρητες φορές – εξ ού και το παρατσούκλι-, κάθε ταινία είναι σχολαστικά επεξεργασμένη προσφέροντάς της μακροζωία. Τελειομανία που ίσως οφείλεται στη γερμανική καταγωγή του∙ κατάφερε όμως να του χαρίσει τρία βραβεία Όσκαρ στην καριέρα του, αλλά και να τον κάνει το σκηνοθέτη με τις περισσότερες υποψηφιότητες για Όσκαρ σκηνοθεσίας( 12 στο σύνολο). Βασίζει τη σκηνοθεσία του στην ακρίβεια και την ευαισθησία  κάνοντας τις ταινίες του πιο προσωπικές. Θέλει τα έργα του να έχουν βάθος εφιστώντας την προσοχή του όχι μόνο σε ό,τι πρέπει να μας δείξει αλλά κυρίως σε ό,τι πρέπει να νιώσουμε.

Έτσι, λοιπόν, και στο « Η Κληρονόμος», μια ταινία που είναι κατά βάση αισθηματική, φροντίζει να μην αναλώνεται στην αισθηματική ανάλυση. Προτιμά από λεπτότητα να αφήσει κάποια πράγματα ανείπωτα δίνοντας το δικαίωμα στον θεατή να τα εκλάβει όπως εκείνος τα αντιλαμβάνεται. Επιλέγει και δεν μας ξεκαθαρίσει εν προκειμένω αν τα αισθήματα του Clift είναι ειλικρινή ή τυχοδιωκτικά.

 

Η Κληρονόμος-Παρασκήνια
Πρωταγωνίστρια και σκηνοθέτης μοιράζονται γενέθλια και κόβουν την τούρτα

Μας επιτρέπει όμως να παρατηρήσουμε την αλλαγή που μπορεί να προξενήσει σε μια άδολη κοπέλα από τη μία η πατρική απόρριψη από την άλλη η ερωτική εκμετάλλευση. Παύει να είναι καταδεκτική, σκοτεινιάζει, απομονώνεται. «Γυρίζει την πλάτη» στον ετοιμοθάνατο πατέρα της, κλειδώνει έξω από το σπίτι τον μετανιωμένο(;) εραστή. Θα ζήσει τη ζωή της μόνη της με τα λεφτά της προστατευμένα, αλλά με το κρεββάτι της άδειο. Δεν επέλεξε αυτόν το δρόμο, αλλά αυτόν θ’ ακολουθήσει.

Πάντα πρωτοπόρος, στο κλείσιμο της ταινίας ξεφεύγει από τα συνηθισμένα.. Δεν τελειώνει την ιστορία με πλάνο που ξεμακραίνει. Αφού μας δείξει τη σκληρή πλέον( « έχει μάθει από τον καλύτερο!») de Havilland να ανεβαίνει αγέρωχα τη σκάλα, η κάμερα παραμένει κολλημένη στον απελπισμένο Clift που χτυπάει μανιωδώς την εξώπορτα μέχρι να πέσουν οι τίτλοι τέλους. Ίσως η τιμωρία του δεν τελειώνει όταν τελειώνει το φιλμ κάνοντάς μας να αισθανθούμε δικαίωση. Μια δικαίωση όμως που δεν καταφέρνει να διώξει την πίκρα από το στόμα μας.

Αγάπη vs χρήματος:

Αγγελικό πρόσωπο, ειλικρινής ματιά, γνήσιο χαμόγελο. Τα φυσικά αυτά χαρακτηριστικά  « αναγκάζουν» την de Havilland να αναλαμβάνει αθώους ρόλους. Με φυσική ευκολία αποτυπώνει στο ακέραιο το εύθραυστο του χαρακτήρα τους. Τέτοιος ρόλος είναι και στο « Η Κληρονόμος» η Catherine Sloper. Άχρωμη και άχαρη νεανίδα βρίσκεται υπό τη φροντίδα του δεσποτικού πατέρα της.  Κορίτσι χωρίς ιδιαίτερη φυσική ομορφιά, πάσχει στις κοινωνικές συναναστροφές. Αισθάνεται πιο καλά στο δωμάτιό της κάνοντας πιθανές συζητήσεις με τον εαυτό της, παρά όταν είναι σε συνύπαρξη με άλλους. Δυσκολεύεται, κομπλάρει κάνοντας τους άντρες είτε να την αποφεύγουν είτε απλά να μην την προσέχουν. Υστερεί, δυστυχώς όμως, και στα αναγκαία χαρίσματα των κοριτσιών της εποχής. Τι κι αν ο πατέρας της την πήγε σε σχολές χορού και μουσικής; Να χορέψει καλά δεν μπορεί, να παίξει πιάνο αδυνατεί.

Χωρίς να έχει γνωρίσει το φλερτ, ξαφνιάζεται από το ερωτικό ενδιαφέρον του επίδοξου μνηστήρα Clift. Αφήνεται χωρίς δεύτερη σκέψη και επιτρέπει στα συναισθήματά της να κυριαρχήσουν. Γι’ αυτόν τον άντρα είναι διατεθειμένη να πάει κόντρα στον πατέρα της, το άτομο που αποτελεί τη μόνη ουσιαστική επαφή που έχει με το άλλο φύλο, που μεταξύ μας δεν λογίζεται ως η καλύτερη.

 

Η Κληρονόμος- Βραδιά Όσκαρ
Η Olivia de Havilland νικήτρια της 23ης απονομής των Όσκαρ

Μια αληθινή σύμμαχο έχει, τη Miriam Hopkins. Είναι η καλοκάγαθη πενθούσα θεία που κάνει ό,τι περνάει από το χέρι της, για να κρατήσει το ζευγάρι μαζί. Την αλήθεια τη νιώθει, αλλά προτιμά να έχει η ανιψιά της ένα γάμο χωρίς αγάπη παρά μια ζωή μοναχική. Προκειμένου να το πετύχει αυτό, επιλέγει να ξαναφέρει στο δρόμο της de Havilland τον παλιό αγαπημένο της άθελά της οδηγώντας την στον οριστικό αποχαιρετισμό.

Η αποπνέουσα καλοσύνη της de Havilland τής επέτρεψε να αγκαλιάσει το ρόλο με στοργή. Το ταλέντο της όμως ήταν αυτό που τον απογείωσε. Χρειάζεται μια μεγάλη ηθοποιό και καθόλου προσπάθεια για να εξελιχθεί φυσικά η πλήρης μεταστροφή στο χαρακτήρα. Τέτοια είναι η de Havilland. Ίσως οφείλεται στο γεγονός ότι το έργο το αγάπησε αμέσως ∙ ίσως στο ότι αντιλήφθηκε την ψυχοσύνθεση του ρόλου μονομιάς. « Η Κληρονόμος» είναι η ταινία που της προσφέρει όσα θέλει∙ αδιαμφισβήτητη καταξίωση, δεύτερο βραβείο Όσκαρ∙ μόνο ένα δεν της προσέφερε… να έχει για συμπρωταγωνιστή της το συχνό παρτενέρ της Errol Flynn( « Οι περιπέτειες του Ρομπέν των Δασών», « Μοντέρνος Καζανόβας», “ Dodge City” κ.ά.).

Ο Montgomery Clift, ο ηθοποιός με τα λεπτά χαρακτηριστικά και την προσεγμένη φιγούρα, υποδύεται τον πρωταγωνιστικό ανδρικό ρόλο. Ένα ρόλο που αντιπαθεί, με μια συμπρωταγωνίστρια που δεν εγκρίνει, υποκριτικά τουλάχιστον. Ως γνήσιος επαγγελματίας παραμερίζει όσο μπορεί την εμφανή δυσαρέσκειά του και αφήνει το νατουραλιστικό υποκριτικό του στυλ να μιλήσει γι’ αυτόν. Τεχνικά είναι άριστος, αισθηματικά κάποιες φορές μονότονος. Το όμορφο του πρόσωπο  « φωνάζει» ειλικρίνεια. Νιώθουμε ότι την αγαπά, θέλουμε να την αγαπά, και γι’ αυτό άλλωστε η απογοήτευσή μας μεγαλώνει όταν, ενώ η ώρα περνά, συνειδητοποιούμε ότι δε θα επιστρέψει. Η προίκα ήταν ο σκοπός, στην προίκα στόχευε, ενώ έλεγε τα ωραιοποιημένα λόγια αγάπης.

 

Η Κληρονόμος- Σκηνή ταινίας
Πατέρας και κόρη συζητάνε

Ο  Sir Ralph Richardson στον πρώτο του χολυγουντιανό ρόλο κλέβει τις εντυπώσεις. Είναι ο σκληρός και  απόμακρος πατέρας. Είναι το εμπόδιο στην «ευτυχία» της κόρης του. Όχι γιατί προσπαθεί  να προστατεύσει την ίδια, αλλά τα λεφτά του. Την κόρη ίσως δεν την αγάπησε ποτέ. Δε μπορούσε ίσως να της συγχωρήσει ότι δεν κατόρθωνε να φτάσει την εξιδανικευμένη εικόνα της νεκρής γυναίκας του. Είναι τόσο αδιανόητα αδιάφορος που δε διστάζει να ξεστομίσει την αλήθεια του για το πώς πραγματικά την βλέπει. Εμφανισιακά υποδεέστερη, πνευματικά ανεπαρκή, κοινωνικά «ανάπηρη», πρόθυμο θύμα. Ένα μόνο χάρισμα της αναγνωρίζει… το κέντημα!

« Η Κληρονόμος» προτάθηκε για οκτώ βραβεία Όσκαρ( α΄ γυναικείου ρόλου, πρωτότυπης μουσικής επένδυσης, καλλιτεχνικής διεύθυνσης- σκηνικών σε ασπρόμαυρη ταινία, ενδυματολογίας σε ασπρόμαυρη ταινία, ταινίας, σκηνοθεσίας, β΄ ανδρικού ρόλου, διεύθυνσης φωτογραφίας σε ασπρόμαυρη ταινία) καταφέρνοντας τελικώς να κερδίσει στις τέσσερις πρώτες κατηγορίες.

Trailer ταινίας:
« Η Κληρονόμος»: Πληροφορίες ταινίας:
  •  Σκηνοθεσία: William Wyler
  • Σενάριο: Ruth Goetz, Augustus Goetz
  • Πρωταγωνιστές:  Olivia de Havilland, Montgomery Clift, Sir Ralph Richardson, Miriam Hopkins
  • Έτος παραγωγής: 1949
  • Χρώμα: Ασπρόμαυρο
  • Στούντιο παραγωγής: Paramount Pictures
  • Μουσική: Aaron Copland
  • Διάρκεια: 115’
  • imdb
  • filmsite
  • tcm
Προηγούμενο άρθροΟ Lee Anduze Live στο FAUST την Τετάρτη 19 Οκτωβρίου
Επόμενο άρθροΟι Encardia στη Νομική, Πέμπτη 20 Οκτωβρίου στις 9:30 μμ