Υπόθεση της ταινίας Ο Εμποράκος: Εικόνες από σκηνικά μιας θεατρικής σκηνής. Και μετά ένα ανδρόγυνο πετάγεται απ’ τον ύπνο του. Η πολυκατοικία που διαμένουν καταρρέει, λόγω καθίζησης. Σε όλη την Τεχεράνη σπίτια γκρεμίζονται, για να φτιαχτούν καινούργια. Η πόλη προσπαθεί να αλλάξει. Τα θεμέλια αναταράσσονται. «Αυτή η πόλη… ίσως πρέπει να την ισοπεδώσουμε και να αρχίσουμε από την αρχή», θα πεί ο Εμάντ. Ο Εμάντ είναι δάσκαλος και η Ράνα η γυναίκα του ασχολείται με τα οικιακά. Είναι και οι δυο μέλη ενός ερασιτεχνικού θιάσου, που ανεβάζει «Τον Θάνατο του Εμποράκου» του Άρθουρ Μίλλερ. Εκείνος υποδύεται τον πλασιέ Γουίλι Λόμαν και εκείνη την γυναίκα του Λίντα. Όλα μοιάζουν τακτοποιημένα στην ζωή του νεαρού ζευγαριού, μόνο που μετά την εκκένωση της πολυκατοικίας που έμεναν, έχουν μείνει προσωρινά άστεγοι. Ένας συνάδελφος τους από τον θίασο, τους προτείνει να μείνουν σε ένα δικό του διαμέρισμα που μόλις άδειασε. Μόνο που η προηγούμενη ένοικος έφυγε βιαστικά αφήνοντας κάποια πράγματα της πίσω. Ακούγονται πολλά για αυτήν την γυναίκα. Συνήθιζε να έχει πολλούς «άντρες επισκέπτες». Κάποια στιγμή θα γυρίσει να πάρει τα πράγματα της. Το ζευγάρι πάντως μπορεί να μετακομίσει. Και αυτό κάνει. Ένα βράδυ μετά την πρόβα, η Ράνα θα γυρίσει πρώτη στο σπίτι. Την ώρα που ετοιμάζεται να μπει για ένα μπάνιο, θα χτυπήσει το θυροτηλέφωνο. Η Ράνα νομίζοντας ότι είναι ο Εμάντ, θα πατήσει το κουμπί για να ανοίξει η κεντρική είσοδος και θα αφήσει την πόρτα του διαμερίσματος ανοιχτή. Μετά θα μπει για μπάνιο. Όταν θα επιστρέψει ο Εμάντ θα την βρεί γυμνή και χτυπημένη. Ποιος την χτύπησε; Γιατί; Μήπως την βίασε; Γιατί άφησε πίσω του χρήματα; Το μόνο που ξέρει είναι ότι η Ρανά επέστρεψε από το νοσοκομείο τραυματισμένη σωματικά και κυρίως ψυχολογικά. Η αρσενική του υπόσταση κλονίζεται, τίποτα δεν μπορεί να είναι πια το ίδιο. Ο Εμποράκος που υποδύεται έγινε ξαφνικά καθρέφτης του; Ο μόνος τρόπος για να κλείσει αυτή η ιστορία είναι η αντίποινα .Πρέπει να πάρει τα πράγματα στα χέρια του. Πρέπει να βρει τον ένοχο. Πρέπει να εκδικηθεί.

Κριτική της ταινίας Ο Εμποράκος

«Τι απέγινε η Έλι», «Ένας Χωρισμός», «Το Παρελθόν», τρεις υπέροχοι λόγοι για κάθε κινηματογραφόφιλο, να περιμένει με ενθουσιασμό την καινούργια ταινία του Ιρανού auteur Asghar Farhadi. Ναι auteur στην κυριολεξία, και μάλιστα σπουδαίου. Και ο τίτλος αυτής, «Ο Εμποράκος». Ο Asghar Farhadi επιστρέφει στην Τεχεράνη μετά το Παρίσι «Του Παρελθόντος», για να στήσει και πάλι μέσα στο θεοκρατικό και ακόμα φαλλοκρατικό κοινωνικό πλαίσιο του σύγχρονου Ιράν την τελευταία του ιστορία, με πυρήνα μια ακόμη οικογενειακή υπόθεση με πανανθρώπινες αναφορές και πανανθρώπινα ηθικά διλήμματα. Μόνο που αυτή την φορά συνδιαλέγεται ανοιχτά, δημιουργικά και με μεγάλη δεξιοτεχνία με ένα εμβληματικό θεατρικό έργο του 20ου αιώνα. Μια άλλη ιστορία με πυρήνα μια οικογενειακή υπόθεση και έναν ήρωα με πανανθρώπινες αναφορές. «Τον Θάνατο του Εμποράκου» του Άρθουρ Μίλλερ.

O Εμποράκος 2
Σκηνή από την ταινία Ο Εμποράκος

Ο Εμποράκος του Μίλλερ είναι ο αρχετυπικός χαρακτήρας του τραγικού πεπερασμένου ήρωα που αποτυγχάνει στην αναμέτρηση του με τις ανώτερες δυνάμεις(όχι ποια Θείες, βρισκόμαστε στον 20ο αιώνα) του κοινωνικού συστήματος που αδηφάγα καταναλώνει την ανθρώπινη υπόσταση στο βωμό της επιτυχίας και την συνέχιση του μύθου της. Στην συγκεκριμένη περίπτωση του Μίλλερ η κοινωνία αυτή είναι η αμερικανική κοινωνία του τέλους του ’40 που το κραχ και ο Β Παγκόσμιος την έφερε αντιμέτωπη με την ψευδαίσθηση του αμερικάνικου ονείρου, το οποίο παραμένει αλώβητο μέσα στον χρόνο παρά τα όποια πλήγματα του. Ο Εμποράκος Γουίλι Λόμαν είναι το αντίθετο του επιτυχημένου αρσενικού προτύπου, ένα μοντέλο στο κυνήγι του οποίου αφιέρωσε όλη του την ζωή. Την ώρα του τελικού απολογισμού, όταν η πραγματικότητα είναι πλέον αναπόφευκτη, ο Εμποράκος αντιλαμβάνεται ότι η αποτυχία του είναι ολοκληρωτική και ότι στο κυνήγι των κοινωνικών επιταγών για το τι σημαίνει πραγματικό αρσενικό- οικογενειάρχης, θυσίασε κάθε ανθρώπινη του υπόσταση, τις ουσιαστικότερες σχέσεις του, αυτήν της γυναίκας του και των γιων του, και κυρίως την σχέση του με τον ίδιο του τον εαυτό.

Ο ήρωας του Farhadi δεν έχει ομοιότητες με τον Γουίλι Λόμαν. Είναι ένας νέος και προοδευτικός δάσκαλος που μαζί με την γυναίκα του ζουν στον δικό τους όμορφο μικρόκοσμο. Η μόνη σύνδεση αρχικά με τον μιλλερικό ήρωα είναι ότι τον υποδύεται στο σανίδι. Αυτός και η γυναίκα του παίζουν το ζευγάρι των Λόμαν στο ανέβασμα του Εμποράκου από τον ερασιτεχνικό τους θίασο. Ο Ιρανός σκηνοθέτης δεν διασκευάζει το «Ο Θάνατος του Εμποράκου», συνομιλεί με το έργο και την ουσία του. Άλλωστε ο τίτλος της ίδιας της ταινίας «Ο Εμποράκος» παραπέμπει άμεσα στο θεατρικό έργο και δεν έχει, σε πρώτη ανάγνωση, τόση σχέση με τους βασικούς ήρωες. Αρχίζει την ταινία του με εικόνες από θεατρική σκηνή, και στην συνέχεια ξεκινάει το ξεδίπλωμα της δικής του ιστορίας. Η Τεχεράνη μοιάζει με πόλη που την αναδομούν και την ξεθεμελιώνουν, και μέσα σε αυτό το περιβάλλον αρχίζει την ιστορία με μια καθίζηση κτιρίου που στέλνει το πρωταγωνιστικό ζευγάρι έξω απ’ το σπίτι τους. Το έργο ανοίγει με τριγμό στα θεμέλια. Μετακομίζουν στο καινούργιο τους προσωρινό διαμέρισμα, και η ζωή τους συνεχίζεται κανονικά. Εκείνος μαθήματα, εκείνη νοικοκυριό και οι δυο μαζί πρόβες και παραστάσεις. Μέχρι που μια μέρα η Ράνα αφήνει την πόρτα ανοιχτή νομίζοντας ότι είναι ο Εμάντ και μπαίνει για μπάνιο. Ένας άντρας, μάλλον πρώην πελάτης της προηγούμενης, αμφιβόλου ηθικής, ενοίκου της επιτίθεται στο μπάνιο. Εκείνη τραυματίζεται σωματικά και κυρίως ψυχολογικά. Εκείνος έρχεται αντιμέτωπος με ένα σωρό συναισθήματα, θέματα και καταστάσεις που ως ανοιχτόμυαλος νεο – Ιρανός δεν πίστευε ποτέ ότι θα βρεθεί αντιμέτωπος. Και εδώ γίνεται η πρώτη σύνδεση με το έργο και τον ήρωα που ερμηνεύει στο σανίδι.

Ο Εμποράκος 3
Σκηνή από την ταινία Ο Εμποράκος

Ποιος είναι αυτός και γιατί το έκανε, και κυρίως γιατί άφησε λεφτά πίσω του; Ο Εμάντ θέτει σε αμφισβήτηση τα πάντα και κυρίως τον ίδιο του τον εαυτό. Γιατί συνέβη αυτό; Γιατί δεν μπόρεσε να την προστατέψει; Γιατί νιώθει οργή, αλλά κυρίως γιατί νιώθει ντροπή; Μήπως είναι ατιμασμένη πια; Μήπως είναι παράλογος; Πόσο πιο απελευθερωμένος είναι τελικά από την παλαιότερη γενιά; Τι σημαίνει το ότι ένας άλλος άνδρας είδε και άγγιξε την γυναίκα του γυμνή σε μια κοινωνία που η ηθοποιός που υποδύεται την πόρνη στο θέατρο είναι ντυμένη μέχρι τον λαιμό, και υποδηλώνει την ελευθεριάζουσα και σεξουαλική της φύση φορώντας πάνω απ‘ τα πολλά της ρούχα μια κόκκινη καπαρντίνα; Πώς θα την στηρίξει; Τι πρέπει να κάνει; Εκείνη είναι σοκαρισμένη. Φοβάται τα πάντα και συγχρόνως επιτίθεται στον Εμάντ. Νιώθει ντροπή και θυμό. Τι πρέπει να κάνουν; Να το αφήσουν πίσω τους και να συνεχίσουν; Να πάνε στην αστυνομία; Και αν ρωτήσουν γιατί άνοιξε την πόρτα; Πρέπει να νιώθουν ενοχές; Ζουν σε μια κοινωνία που έχει μάθει να κρύβει τις επιθυμίες της και να λέει πολύ λιγότερα από όσα βλέπει. Μια κοινωνία που έχει μάθει να κρίνει σιωπηλά πίσω από πόρτες και κάτω από μαντίλες. Ο μόνος τρόπος για να αποκτήσει ο Εμάντ τον χαμένο του ανδρισμό είναι η εκδίκηση. Η πληγωμένη ανδρική περηφάνια υπερτερεί. Ο Εμάντ πρέπει να βρει τον ένοχο.

Ο Εμποράκος είναι μια ιστορία εξαιρετικά αφηγημένη. Ο Farhadi είναι εξαιρετικός στο να αφηγείται τις νεορεαλιστικές του ιστορίες. Όπως πάντα ξεκινά από μια μικρή «οικογενειακή» ιστορία και σιγά σιγά με πυρήνα αυτήν αρχίζουν να δημιουργούνται ομόκεντροι κύκλοι που συνεχώς μεγαλώνουν, αγκαλιάζοντας βαθιά υπαρξιακά θέματα της προσωπικής και κοινωνικής ζωής του ανθρώπου, και φέρνοντας στην επιφάνεια βαθιά και αρχετυπικά ηθικά διλήμματα. Διλήμματα που δεν ανήκουν σε μανιχαϊστικούς κόσμους άσπρου-μαύρου, αλλά στην πραγματικότητα αυτού του κόσμου όπου όλα είναι αμφίσημα. Στον Εμποράκο συνδιαλέγεται με το έργο του Μίλλερ με έναν δεξιοτεχνικό και πολυεπίπεδο τρόπο, και η τελική σύνδεση με τον ήρωα του Μίλλερ και την ουσία του, συμβαίνει στην τελική συγκλονιστική σεκάνς της ταινίας.

Στο τέλος του έργου ο Farhadi προσθέτει ένα ακόμα καθρέφτισμα στον ήρωα του Μίλλερ. Ο Εμποράκος κλείνει με την τελευταία πράξη του δράματος παιγμένη στο υπό κατάρρευση πρώην σπίτι του ανδρόγυνου, όπου μαζί με το Εμάντ η ανδρική υπόσταση ενός άλλου άντρα, του ενόχου, άντρα μιας παλαιότερης εποχής και ηθικής, τίθεται και αυτή σε αμφισβήτηση και αποκαθηλώνεται. Μέσα σε ένα σπίτι υπό κατάρρευση, μεταξύ διαμερίσματος και σκάλας θα παιχθεί το τέλος ενός δράματος με όλους τους χαρακτήρες παρόντες, να έρχονται αντιμέτωποι με την αλήθεια και να πρέπει να επιλέξουν πως θα την δεχτούν και πως θα συνεχίσουν. Η ταινία άνοιξε με εικόνες από μια θεατρική σκηνή. Η ταινία κλείνει με τους ήρωες στα καμαρίνια μπροστά στους καθρέφτες να μακιγιάρονται. Πρέπει να ανέβουν στην σκηνή, και το έργο πρέπει να συνεχίσει να παίζεται.

Ο Farhadi είναι ένας πολύ σπουδαίος κινηματογραφικός αφηγητής. Ένας γνήσιος auteur που φτιάχνει ιστορίες βαθιά ρεαλιστικές, με εξαιρετική πλοκή και σασπένς. Και τις αφηγείται κινηματογραφικά. Ο Εμποράκος είναι μια ιστορία πολυεπίπεδη, αρχετυπικά ανθρώπινη που συνομιλεί ανοιχτά όχι μόνο με τους θεατές, όπως κάνει πάντα ο Farhadi, αλλά και με την ίδια την τέχνη μέσω ενός θεατρικού έργου ορόσημου για τον 20ο αιώνα. Το σενάριο βραβεύτηκε με το βραβείο σεναρίου στις Κάννες καθώς και ο Shahab Hosseini για την ερμηνεία του, μια εξαιρετική ερμηνεία όπως και το σύνολο των ερμηνειών του έργου. Ο Εμποράκος είναι μια ακόμη υπέροχη ταινία από τον Asghar Farhadi, το σινεμά του οποίου όπως και να το πει κανείς, κοινωνικό, ανθρώπινο, ρεαλιστικό, πολιτικό, δραματικό, είναι σίγουρα ένα πράγμα. Είναι ένα σινεμά σπουδαίο.

Trailer της ταινία Ο Εμποράκος

Πληροφορίες για την ταινία Ο Εμποράκος

  • Σκηνοθεσία: Asghar Farhadi

  • Σενάριο: Asghar Farhadi

  • Πρωταγωνιστούν: Shahab Hosseini, Taraneh Alidoosti, Baba Karimi, Farid Sajjadihosseini, κ.α

  • Έτος παραγωγής: 2016

  • Χώρα: Ιράν, Γαλλία

  • Διάρκεια: 125′

  • IMDb

 

Poster της ταινίας Ο Εμποράκος
Poster της ταινίας Ο Εμποράκος

 

 

Προηγούμενο άρθρο«Κρυμμένο Σύμπαν»- Παράταση των προβολών στο Νέο Ψηφιακό Πλανητάριο
Επόμενο άρθρο21ο Παζάρι Βιβλίου στη πλατεία Εθνικής Αντίστασης (Κοτζιά)