Ύστερα από μια σειρά σκληρών και δύσκολων βιβλίων που διάβασα το καλοκαίρι και μιλούσαν για πολέμους, πείνα και κακουχίες, είχα τη χαρά να μελετήσω και ένα μυθιστόρημα με ελαφριά, λαμπρή και σπινθηροβόλα γραφή, ένα βιβλίο που υμνεί τον έρωτα, πραγματεύεται τις κοινωνικές σχέσεις και αναλύει την ανθρώπινη ψυχολογία. Είμαι της άποψης ότι όλα χρειάζονται σε αυτή τη ζωή. Και η Τέχνη μπορεί να τα αποδώσει όλα αν ο δημιουργός της σέβεται και αγαπά αυτό που κάνει.

  Η «Περηφάνια και Προκατάληψη» είναι ο τίτλος του πιο διάσημου μυθιστορήματος της Τζέιν Όστεν  το οποίο πρωτοδημοσιεύτηκε στις 28 Ιανουαρίου 1813.  

Ο κύριος και η κυρία Μπένετ έχουν πέντε κόρες που είναι όλες ανύπαντρες. Όταν ένας πλούσιος και ευχάριστος νέος μετακομίζει στην γειτονιά, η κυρία Μπένετ ελπίζει να τον εξασφαλίσει ως γαμπρό για την όμορφη μεγαλύτερη κόρη της, δίδα Τζέιν Μπένετ. Η εκκολαπτόμενη σχέση όμως σαμποτάρεται από τον υπερόπτη φίλο του νεαρού, κύριο Ντάρσυ, που θεωρεί το προξενιό ακατάλληλο. Όταν ο κύριος Ντάρσυ με τη σειρά του ερωτεύεται την δεύτερη κόρη των Μπένετ, δίδα Ελίζαμπεθ Μπένετ, η συγκαταβατική πρόταση του για γάμο απορρίπτεται από την Ελίζαμπεθ με ειρωνεία και η προσέγγιση φαίνεται να σταματά. Εντούτοις, τα γεγονότα συνωμοτούν για να συνδέσουν τα διάφορα μέλη παρά τα εμπόδια και τις παρεξηγήσεις που τα χωρίζουν. Η περηφάνια της μιας πλευράς και η προκατάληψη της άλλης σιγά σιγά προσπερνιούνται και οι χαρακτήρες αποκομίζουν μεγαλύτερη γνώση του εαυτού τους και των άλλων.”

Δύο αιώνες μετά τη συγγραφή και την έκδοση του βιβλίου, το ενδιαφέρον του κόσμου παραμένει αμείωτο. Το πρωτοποριακό ύφος της συγγραφέως κάνει ένα μυθιστόρημα του 18ου αιώνα να μοιάζει σα να έχει γραφτεί σήμερα. Παρεμπιπτόντως, στο βιβλίο δεν αναφέρεται το χρονικό πλαίσιο της ιστορίας, καθώς επίσης δεν υπάρχει ούτε μία αναφορά σε κάποιο ιστορικό ή πολιτικό πρόσωπο ή συμβάν, ώστε να μπορέσουμε τουλάχιστον, κατά προσέγγιση,  να το υπολογίσουμε.  Ομολογώ ότι είναι αισθητή η απουσία αυτής της πληροφορίας. Κατόπιν, από μια έρευνα που έκανα διαπίστωσα ότι το βιβλίο είναι γραμμένο τη δεκαετία που ο Ναπολέων πάσχιζε να αλλάξει τη φυσιογνωμία της Ευρώπης. Ωστόσο, η Τζέιν Όστεν ασχολείτο αποκλειστικά με την αλλαγή της συμπεριφοράς ενός άντρα και των αντιλήψεων μιας γυναίκας.

 Η ιστορία εξελίσσεται σε μια κοινωνία, η οποία ελέγχει ασφυκτικά τα ατομικά σκιρτήματα, λατρεύει την τυπολατρία, απεχθάνεται τον αυθορμητισμό, προτιμά υψηλής ραπτικής ντύσιμο από το απλό και το ανέμελο. Σε μια τέτοια κοινωνία πολύ εύκολα αποδίδονται χαρακτηρισμοί αναλόγως την κοινωνική, οικονομική, οικογενειακή και προσωπική κατάσταση. Ακόμα και σήμερα, στον 21ο αιώνα υπάρχουν κουλτούρες και έθνη που ταυτίζονται με την ιστορία των πέντε κοριτσιών, κάνοντας το βιβλίο διαχρονικό και παγκόσμιου ενδιαφέροντος.

Στο πρώτο μέρος του βιβλίου υπάρχει μια θεατρικότητα, διαρκείς στιχομυθίες κι εναλλαγές προσώπων και χώρων, ενώ στο δεύτερο μέρος το βιβλίο παίρνει περισσότερο τη μορφή του μυθιστορήματος, καθώς εισάγεται και η αφήγηση. Με τον τρόπο αυτό συντηρεί το ενδιαφέρον του αναγνώστη και τον κάνει να μετέχει έντονα στην ιστορία. Τα συναισθήματα που δημιουργούνται κατά την ανάγνωση του μυθιστορήματος είναι πολλά. Δεν ήταν  λίγες οι φορές που ένιωσα εκνευρισμό, θυμό, λύπη, χαρά, συγκίνηση, ενώ οφείλω να ομολογήσω ότι η καρδιά μου χτυπούσε δυνατά κάθε φορά που η Ελίζαμπεθ αντίκριζε τον Ντάρσυ.

Οι πρώτες εντυπώσεις (όπως ήταν ο αρχικός τίτλος του βιβλίου) ήταν αρκετές για να δημιουργήσουν μια παρεξήγηση ανάμεσα στους ήρωες του μυθιστορήματος. Η Ελίζαμπεθ, παρασύρθηκε κι εξαιτίας μιας άτυχης στιγμής χαρακτήρισε τον άνθρωπο, που έμελλε να ερωτευτεί, «περήφανο», δύστροπο και κακότροπο. Ενώ για τον Κο Ντάρσυ ήταν αρκετή η συμπεριφορά της Κας Μπένετ  για να χαρακτηρίσει και τις πέντε κόρες, συμπεριλαμβανομένου και της Ελίζαμπεθ, ως ελαφρόμυαλες κι εμμονικές με τον γάμο. Θα χρειαστούν πολλές συναντήσεις, αλλά κι ένα γράμμα για να καταφέρουν οι ήρωες του βιβλίου να ανατρέψουν αυτές τις πρώτες εντυπώσεις και να αναδείξουν τον πραγματικό τους χαρακτήρα.

Αν σε μαθαίνει κάτι το βιβλίο αυτό είναι να αποφεύγεις να βγάζεις γρήγορα συμπεράσματα, να μην θεωρείς τη διαίσθησή σου κρίση και τις εντυπώσεις σου διαπιστώσεις. Τουλάχιστον, με αυτόν τον τρόπο δεν θα αδικήσεις τους ανθρώπους.

Τζέιν Όστεν


Τζέιν Όστεν
Τζέιν Όστεν

Η Τζέιν Όστεν (16 Δεκεμβρίου 1775 – 1817) είναι μία από τις πιο δημοφιλείς και πολυδιαβασμένες μυθιστοριογράφους της αγγλικής λογοτεχνίας. Από το 1811 έως το 1815 γράφοντας τα μυθιστορήματα Λογική και ευαισθησία (1811), Περηφάνια και προκατάληψη (1813), Μάνσφιλντ Παρκ (1814) καιΈμμα (1815) καθιερώθηκε ως συγγραφέας. Επίσης έγραψε τα Αββαείο του Νορθάνγκερ και την Πειθώ τα οποία δημοσιεύτηκαν μετά το θάνατό της το 1817.

Τα έργα της Όστεν είναι μέρος της μετάβασης προς το ρεαλισμό του δέκατου-ένατου αιώνα. Οι πλοκές των έργων της αν και κατά βάση κωμικές, υπογραμμίζουν την εξάρτηση των γυναικών από το γάμο προς εξασφάλιση κοινωνικού κύρους και οικονομικής ασφάλειας.

Κατά τη διάρκεια της ζωής της, τα έργα της Όστεν της έφεραν λίγη δόξα και λίγες θετικές κριτικές. Οι κριτικές ήταν λιγόλογες και αναφέρονταν κυρίως σε επιφανειακά χαρακτηριστικά του έργου της, όπως τα ηθικά διδάγματα. Κατά τα μέσα του δέκατου ένατου αιώνα, τα μυθιστορήματα της έχαιραν το θαυμασμό μόνο μιας λογοτεχνικής ελίτ. Ένας λόγος γι’ αυτό ήταν ότι έγραφε ανώνυμα. Εντούτοις, η δημοσίευση ενός απομνημονεύματος για τη ζωή της από τον ανιψιό της το 1870 γνωστοποίησε την ταυτότητά της και εισήγαγε τη ζωή και τα έργα της στο ευρύτερο αγγλικό κοινό. Έως τη δεκαετία του 1940 η Όστεν είχε πλέον καθιερωθεί ως σπουδαία Αγγλίδα συγγραφέας.

Τα έργα της και η ζωή της έχουν αποτελέσει αντικείμενο πολλών κινηματογραφικών ταινιών και τηλεοπτικών σειρών.

 

 

 

Προηγούμενο άρθρο«Ήλιος ο δήμιος μιας πράσινης σκέψης», του Νάνου Βαλαωρίτη
Επόμενο άρθροΗ Μελίνα Ασλανίδου στην Τεχνόπολη στις 9 Σεπτεμβρίου