Το μουσείο Φρυσίρα παρουσιάζει από τις 4 Μαρτίου έως τις 31 Μαϊου 2015 στο κτήριο της Μονής Αστερίου 3, στην Πλάκα την έκθεση του Γερμανού καλλιτέχνη Simon Pasieka. Πρόκειται για μια σπάνια περίπτωση ενός σπουδαίου κολορίστα που ελέγχει το χρώμα υποτάσσοντας το έτσι ώστε να εξυπηρετεί τις συνθέσεις του με τον πιο ιδανικό τρόπο. Παρόλο που ήμασταν προετοιμασμένοι για μια επίσκεψη όπου θα κυριαρχούσε το χρώμα, μας εξέπληξαν ευχάριστα και  τα ασπρόμαυρα σχέδιά του καλλιτέχνη, δεν υστερούν καθόλου σε εκφραστική δύναμη και παρουσία. Η έμφαση στην έκθεση δεν δίνεται τόσο στην ύπαρξη χώματος ή μη, αλλά στην ίδια την αφήγηση των έργων του, που πέρα από την καθηλωτική δυναμική τους, δεν μπορεί να μην αναφερθεί κανείς τα εξελικτικά άλματα της έως σήμερα πορείας του καλλιτέχνη. Εξελικτικά, καθώς προχωρούμε στα διαφορετικά επίπεδα του μουσείου, ανακαλύπτουμε το καλλιτεχνικού μεγαλείο του δημιουργού που βρίσκεται  στον  βαθμό της  μεταμόρφωσής του στο τόσο σύντομο χρόνο της μέχρι σήμερα καριέρας του.

Τα ονειρικά τοπία του Simon Pasieka

Ουράνιο Τόξο 2009
Ουράνιο Τόξο 2009, μικτή τεχνική σε καμβά 180 x 220 cm

Αν και εκ πρώτης όψεως το εικαστικό σύμπαν του καλλιτέχνη χαρακτηρίζεται από έναν άκρατο ρεαλισμό, μια προσεκτικότερη ανάλυση των συνθέσεών του μας μεταφέρει σ’ έναν κόσμο ονείρου και ψευδαίσθησης όπου τίποτα δεν είναι αυτό που δείχνει στην πρώτη ανάγνωση. Παρόλο που η  ζωγραφική του Γερμανού καλλιτέχνη αποπνέει έναν βαθύ ρεαλισμό, τα έργα του παίζουν με το όνειρο και τις ψευδαισθήσεις. Όπως πολύ εύστοχα σημειώνει και η Χριστίνα Σωτηροπούλου, «Αυτό που χαρακτηρίζει πάνω απ’ όλα το έργο του είναι το μοναδικό του εικαστικό σύμπαν που στήνει κάθε φορά πάνω στη ζωγραφική επιφάνεια κάθε σύνθεσής του, προϊόν μιας αχαλίνωτης φαντασίας, αποτελεί ένα μικρόκοσμο αποκλειστικά δικής του σύνθεσης, ένα παράλληλο σύμπαν όπου τα πάντα φαίνονται – εκ πρώτης όψεως οικεία και καθημερινά, αλλά εξελίσσονται σε έναν κόσμο υβριδικό που μοιάζει κατασκευασμένος στο δοκιμαστικό σωλήνα κάποιου επιστημονικού εργαστηρίου…». Το πλαίσιο λοιπόν στο οποίο εξελίσσονται οι ιστορίες στα έργα του, αρχικά φαίνεται άκρως ρεαλιστικό. Την στιγμή που ο θεατής θεωρεί ότι έρχεται αντιμέτωπος με ένα οικείο του τοπίο,  συνειδητοποιεί ότι το περιβάλλον είναι πολύ πιο κοντά στο ονειρικό και το φανταστικό, όπου η εμφάνιση κάποιων άκρως ρεαλιστικών στοιχείων σε αυτό το σκηνικό, ενισχύουν ακόμη περισσότερο το κατασκευασμένο φόντο της μυθοπλασίας. Βασικό στοιχείο στην πλειοψηφία των έργων αποτελεί η φύση, η οποία  όμως αποδίδεται ως ρομαντικός εξορκισμός του εκάστοτε φυσικού τοπίου, και απαρτίζει το φόντο σε ένα παιχνίδι, που ξεκινά από τους ίδιους τους πρωταγωνιστές της παραβατικότητας. Τα αντικείμενα που χρησιμοποιούν, όπως το γυαλί και οι καθρέφτες δεν παραμένουν μόνο μεταφορικά αξεσουάρ, αλλά λειτουργούν ως εργαλεία  του κατακερματισμού και της αναδημιουργίας αυτού του παιδαριώδους χαρακτήρα. Με άλλα λόγια, πρόκειται  για ένα παιχνίδι που υιοθετεί  απροσδόκητα αλλά  και  απειλητικά χαρακτηριστικά.

Οι αινιγματικές μορφές

Στριφογυρίζοντας Ι (Πολύπτυχο) 2000
Στριφογυρίζοντας Ι (Πολύπτυχο) 2000, λάδι σε καμβά 40 x 40 εκ. συλλογή Μουσείου Φρυσίρα

Ο μακάριος χαρακτήρας των εικόνων του όπως τις αποτυπώνει μετατρέπεται ξαφνικά σε μια σουρεαλιστική παραίσθηση όπου κυριαρχεί ένα υπόκωφο αίσθημα ανησυχίας και η απροσδιόριστη αίσθηση μιας επικείμενης απειλής. Έτσι, οι μορφές του διαπνέονται από έναν ψυχρό, σχεδόν τεχνητό ανθρωπισμό και εμπλέκονται σε καταστάσεις που θυμίζουν μιμική και στείρα αναπαραγωγή ανθρώπινων δραστηριοτήτων που έχουν φιλτραριστεί μέσα από μια έντονη διανοητική εγκεφαλική διαδικασία. Πρόκειται για πρόσωπα που αν και αρχικά δίνουν την αίσθηση καθημερινών ανθρώπων, στην ουσία δεν είναι παρά ανθρωπόμορφα κατασκευάσματα της φαντασίας του, χωρίς εμφανή συναισθήματα. Ωστόσο σε πολλές περιπτώσεις, δημιουργείται η εντύπωση στον θεατή ότι κάτι περιμένουν να συμβεί. Ακόμα και τα έργα που χαρακτηρίζονται από μια στασιμότητα με μορφές που ακίνητες ονειροπολούν, δημιουργείτε με μαεστρία από μεριάς καλλιτέχνη, η αίσθηση της αναμονής και σαφέστατα η τοποθέτηση των μορφών είναι πάντοτε σκηνοθετημένη. Είναι ίσως η αντανάκλαση του κόσμου του ασυνείδητου ή η έκφραση της φαντασίας ενός καλλιτέχνη που στο έργο του έχει κατορθώσει να συνδυάσει την ψυχρότητα του γερμανικού ρασιοναλισμού με τα χρώματα των Fauves, δημιουργώντας ένα έργο σχεδόν λυρικής επικαιρότητας που εκφράζει μια πειστική εναλλακτική πρόταση αναφορικά με την εικαστική έκφραση του μέλλοντος. Αν και αρχικά, οι πρωταγωνιστές των έργων δίνουν την αίσθηση πως πρόκειται για  καθημερινούς ανθρώπους, στην ουσία δεν είναι παρά ανθρωπόμορφα κατασκευάσματα της φαντασίας του καλλιτέχνη, που φροντίζει να μην τα παρουσιάζει με εμφανή συναισθήματα. Οι ανήλικες μορφές που  ενώνονται στα εικονογραφικά τοπία του Simon Pasieka φαίνονται  να αποσχίζονται στιγμιαία από τους περιορισμούς και την εκπολιτιστική δόμηση καθημερινότητά τους. Οι φιγούρες συγκεντρώνονται προκειμένου να ασκήσουν τις μικρές τελετουργίες τους και να βρουν απαντήσεις στα ερωτήματά τους. Οι αναφορές στην σχέση μεταξύ ανδρών και φύσης αποτελούν αναμφίβολα την προφανή επιρροή του καλλιτέχνη από το ρεύμα του  ρομαντισμού.

Κριτική

Μίγμα (Δίπτυχο) 1998, λάδι σε καμβά 160 x 138 εκ. συλλογή Μουσείου Φρυσίρα

Ο Θρίαμβος του εγκεφαλικού λυρισμού από τον Simon Pasieka είναι ένας συνεχής διάλογος μεταξύ του ρεαλισμού με τον ρομαντισμό, του πραγματικού με το ονειρικό, του χρώματος με την έλλειψή του. Πρόκειται για μια μεγάλης έκτασης έκθεση που λόγω των δυνατών και καθηλωτικών στοιχείων που αντικρίζει ο επισκέπτης σε κάθε αίθουσα, την καθιστά απολαυστική. Η επιλογή των έργων αναδεικνύει τις δυνατότητες του καλλιτέχνη, που τελικά θα αναγκάσει τον θεατή να παρακολουθήσει το έργο του κάθε φορά και για διαφορετικό λόγο. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων θα είναι η δυναμική των χρωμάτων αλλά με τον όρο «δυναμική» δεν συνεπάγεται απαραίτητα η ένταση που θα κεντρίσει το ενδιαφέρον. Σε αρκετά έργα είναι ο συνδυασμός της έντασης με την σπανιότητα των χρωματισμών. Έτσι αντιλαμβανόμαστε ότι ο καλλιτέχνης είναι άριστος γνώστης της χρήσης του χρώματος αφού κατορθώνει να μη μας ξενίζει με αυτές τις ασυνήθιστες αποδώσεις παραπέμποντάς μας σε άλλα ρεύματα και νοήματα, αλλά να μας παρουσιάζει εκδοχές που ξεχωρίζουν για την πρωτοτυπία της σύλληψης τους παραμένοντας στο ενιαίο και σταθερό πλαίσιο που πρεσβεύει. Ο θεατής εξερευνά το έργο προσπαθώντας να φανταστεί την πλοκή στην οποία διαδραματίζονται οι σκηνές. Υπάρχει αρκετή κίνηση  ακόμα και στις στατικές αναπαραστάσεις ακριβώς επειδή το ονειρικό στοιχείο υποβόσκει πάντοτε. Συνήθως ο καλλιτέχνης αποδίδει κάποιες διχοτομημένες υπο-ιστορίες στην κυρίως ιστορία με σκοπό να δώσει έμφαση στις αντιθέσεις και όχι να τις συμπεριλάβει σε ένα ενιαίο σύνολο. Οι εντυπωσιακές μορφές που τις περισσότερες φορές παρουσιάζονται  σαν φανταστικές θεότητες, αποτελούν ταυτοχρόνως και μέρη μιας γεωμετρικής μανίας που φαίνεται να κατακλύζει συνεχώς το έργο του έργο του καλλιτέχνη. Έτσι η μαεστρία του εν λόγω δημιουργού, φαίνεται κυρίως στα έργα που αποτελούνται από πληθώρα στοιχείων και ο ίδιος φροντίζει να τοποθετεί αριστουργηματικά το καθετί με τρόπο που να μην αναμιγνύεται ατυχώς με κάποιο άλλο, αλλά να συνομιλεί αρμονικά μέσα στο πλαίσιο. Τέλος, η έκθεση λόγω του μεγάλου όγκου των έργων που φιλοξενεί, αποτελεί αναμφίβολα την καλύτερη αφορμή για να γνωρίσει το Ελληνικό κοινό τον σουρεαλιστικό κόσμο του Γερμανού καλλιτέχνη.

 

Προηγούμενο άρθροΈνα αριστούργημα που… δεν έγινε ποτέ στο Exile Room
Επόμενο άρθροΈκθεση: Απόφοιτοι 2011-2012, στην ΑΣΚΤ