Η «pop μουσική» ως όρος είναι αναμφίβολα γνωστή σε όλους. Σπάνια όμως συνειδητοποιούμε πώς προέκυψε η έννοια. Από την αρχή σχεδόν της ύπαρξής του, ο άνθρωπος μεταχειρίστηκε τους ήχους για εκφραστικούς και ψυχαγωγικούς σκοπούς, δημιουργώντας τελικά μουσική. Με την πάροδο των αιώνων, ποικίλα είδη μουσικής, καθώς και παραλλαγές τους, έκαναν την εμφάνισή τους. Μολονότι τα προαναφερθέντα είδη πολλάκις συνυπήρχαν χρονικά, πάντοτε κάποιο κυριαρχούσε, αποτελώντας την μουσική τάση της εποχής, την “popular” μουσική. Στο άρθρο αυτό θα επιχειρήσουμε να γνωρίσουμε την pop των δεκαετιών 1920 και 1930, ακούγοντας και σύγχρονα κομμάτια, προσαρμοσμένα στην αισθητική της περιόδου. Συγκεκριμένα, η μουσική που προτιμούνταν τότε ήταν η Jazz, που προσέφερε μοναδικό χρώμα στην αμερικανική μουσική από τις αρχές του αιώνα. Έχουν ειπωθεί τόσα πολλά για αυτή, ώστε λησμονούμε πως αποτελεί μορφή λαϊκής μουσικής, όπως λόγου χάρη και το ναπολιτάνικο τραγούδι.

Η pop του 1920 : “The Jazz Age”


keywordsuggest.org1445 × 1400Αναζήτηση βάσει εικόνας the bryan ferry orchestra the jazz age cd
The Bryan Ferry Orchestra Jazz Age CD

Τη δεκαετία του 1920, η jazz ήταν ήδη εξαιρετικά δημοφιλής όχι μόνο στην Αμερική, μα και στον υπόλοιπο κόσμο. Πρόδρομός της ήταν η επινοηθείσα από Αφρικανούς σκλάβους Blues, που τελικά όμως ελάχιστα κοινά σημεία παρουσιάζει με τη γνωστή μας Jazz. Κυρίαρχα στοιχεία της τελευταίας είναι ο συγκινησιακός χαρακτήρας, μα και το ότι βασίζεται στον αυτοσχεδιασμό. Μολονότι υφίστανται κι άλλες λαϊκές μουσικές δημιουργηθείσες υπό πολιτική υποτέλεια, η συγκεκριμένη έχει επιδράσει ιδιαίτερα στους λευκούς των βιομηχανικών πόλεων. Έγινε έτσι όχι μόνο μουσικό, μα και κοινωνιολογικό φαινόμενο.

Την εν λόγω δεκαετία, η Jazz εξαπλώθηκε προοδευτικά από τη γενέτειρά της Νέα Ορλεάνη, σε όλη την Αμερική. Αφορμή για το γεγονός αυτό υπήρξαν οι νέες θέσεις εργασίας που παρουσιάστηκαν, ειδικά στο Σικάγο, παρακινώντας λευκούς και νέγρους μουσικούς να μετακομίσουν. Από το 1922, μια ανεξάρτητη εταιρεία, η Gennett Records, ξεκίνησε να ηχογραφεί τις μπάντες που έπαιζαν τότε στο Σικάγο. Ένα χρόνο αργότερα, η ίδια εταιρεία έμελλε να ηχογραφήσει τον νεαρό, τότε, Louis Armstrong στο δεύτερο κορνέτο. Στα μέσα της δεκαετίας, οι μουσικοί συνήθιζαν να «διαβάζουν» και να παίζουν τα επιτυχημένα κομμάτια της εποχής και όχι να αυτοσχεδιάζουν.

Προς το τέλος των ‘20s, η Νέα Υόρκη ανεδείχθη σε κέντρο της Jazz. Παράλληλα, η πόλη του Κάνσας, με τα κλαμπ, τα καμπαρέ και τις αίθουσες χορού, έγινε παράδεισος για τους μουσικούς της Jazz.

Χορευτική pop του ’20 & άλλα είδη

Η χορευτική μουσική γνώρισε μεγάλη απήχηση, ιδίως αυτή των χορών Charleston και Black Bottom, εκτελεσμένη από επταμελή έως και δωδεκαμελή σχήματα. Καινούριοι χοροί επινοήθηκαν προς εκμετάλλευση των ζωηρών, «αισιόδοξων» Jazz  και Ragtime. Στη Νέα Υόρκη, μια δημοφιλής ορχήστρα προωθούσε την επηρεασμένη από το Ragtime, Jazz μέχρι το 1925. Τότε ως μέλος της, ο Armstrong μετέβαλε σημαντικά τον ήχο της.

Jazz επιρροές  είχαν αρχίσει να διεισδύουν στις μπάντες των παρελάσεων, καθώς και στα Dance συγκροτήματα της εποχής, που μεσουρανούσαν. Ο φωνογράφος και η διάδοση του ραδιοφώνου έφεραν τη Jazz παντού, ενώ νέοι μουσικοί αναδείχθηκαν. Αξίζει εδώ να σημειωθεί πως η χορευτική μουσική την περίοδο εκείνη δεν ήταν η jazz , μα σε αυτή κατέληξαν οι εξελίξεις στην πειραματική Ragtime-blues. Η Blues δε, που επηρέασε εξαρχής όπως είδαμε τη Jazz, κέρδιζε ολοένα και περισσότερο έδαφος. Σημαντικό ρόλο σε αυτό διαδραμάτισαν ερμηνεύτριες όπως οι Bessie Smith, Ma Rainey και Mamie Smith.

Εκτίμησης έχαιρε, φυσικά και η ορχηστρική μουσική, με το “Bolero” του Ravel να κερδίζει διθυραμβικές κριτικές. Οι Σένμπεργκ, Στραβίνσκι και Ravel μεταχειρίστηκαν με τη σειρά τους το Jazz ύφος.  Επιπλέον, ήκμαζε το Broadway, με 50 μιούζικαλ να κάνουν πρεμιέρα σε ένα χρόνο.  Παράλληλα, ηχογραφήθηκε για πρώτη φορά Country μουσική ( “hillbilly” ).

 

Η pop του 1930


slater101 - DeviantArt787 × 1015Αναζήτηση βάσει εικόνας 1930's Jazz by slater101 ...
1930’s Jazz Album Cover

Η δεκαετία του ’30 ήταν μία εξαιρετικά δύσκολη περίοδος, το «κραχ» του 1929 προξένησε τεράστια οικονομική ύφεση στις ΗΠΑ η οποία δε άργησε να επεκταθεί και σε όλο τον κόσμο. Την ίδια περίοδο η ξηρασία, που μάστισε τις Ηνωμένες Πολιτείες επηρέασε τη γεωργία, αναγκάζοντας πολλούς να εγκαταλείψουν τον τόπο τους. Παρόλα αυτά τα δεινά, η δεκαετία του 1930 αποτέλεσε σπουδαία περίοδο για τη μουσική.

Πολλοί συνθέτες ξεκίνησαν να συνθέτουν μουσική για τον – ομιλούντα πια – κινηματογράφο και το Broadway έμενε παρόν στα μουσικά πράγματα. Προφανώς, η Jazz παρέμεινε εξαιρετικά δημοφιλής, με τη λεγόμενη “Big Band Jazz” να περνά στο προσκήνιο. Οι μεγάλες jazz μπάντες αποτελούνταν από 15 έως 20 άτομα και βρήκαν θέση στο ραδιόφωνο, τις ταινίες, τους χορούς. Από το νέο αυτό είδος, προέκυψε ο χορός swing, με χαρακτηριστικό παράδειγμα το jitterbug. Τα «λευκά» εμπορικά στοιχεία που παρουσιάστηκαν από το 1930 και εξής στις μπάντες swing μετέβαλαν τη jazz στην κοινώς λεγόμενη pop. Η pop αυτή, με τη συνειδητά κοσμοπολίτικη οπτική της ελκύει την ανήσυχη νεότερη γενιά σε πολλές χώρες και εκτός Αμερικής. Τα swing συγκροτήματα συγκέντρωναν τα πλήθη με τα γρήγορα και δυνατά blues riffs τους, παιγμένα από βιρτουόζους σολίστες.

https://www.youtube.com/watch?v=gvnhjf-cJns

Ανάλογη επιτυχία γνώρισαν οι “Combo Jazz Bands” . Συναπαρτίζονταν από πιάνο, μπάσο και ντραμς με 2-4 οργανοπαίχτες για τις μελωδικές γραμμές, που εκτελούνταν σε κλαρινέτο, τρομπέτα, σαξόφωνο και κιθάρα.

Μέχρι το τέλος της δεκαετίας το swing μεσουρανούσε, μολονότι οι βιρτουόζοι έπαιζαν πλέον σε μικρότερα σύνολα, με έμφαση στον αυτοσχεδιασμό. Μετά, όμως, την εισβολή της χιτλερικής Γερμανίας στην Πολωνία, η εμπλοκή της Αμερικής στον Β’ Παγκόσμιο άλλαξε ξανά τη μουσική.

Την ίδια εποχή, ραδιόφωνο και δίσκοι ανέδειξαν σε  pop το νέο – τότε – είδος “country and western” .  Περιελάμβανε country gospel, τα πρωταρχικά στοιχεία του bluegrass, cowboy musicals και western swing.

 Αξιόλογοι pop ερμηνευτές των ‘20s και ‘30s

Jelly Roll Morton : Αναμφίβολα από τους σπουδαιότερους Jazz συνθέτες της Νέας Ορλεάνης, επηρέασε στον ύψιστο βαθμό τους τζαζίστες που ακολούθησαν. Τα “ Grandpa’s Spells”, “Jelly Roll Blues” , “The Pearls”, “King Porter Stomp”, “Dead Man Blues” αποτελούν μερικά από τα γνωστότερα έργα του.

Black Kudos - Tumblr1280 × 720Αναζήτηση βάσει εικόνας Jelly Roll Morton Ferdinand Joseph LaMothe (October 20, 1890 – July 10, 1941. Zoom. Jelly Roll Morton
Jelly Roll Morton

Louis Armstrong: Ο Armstrong ήταν, ουσιαστικά, ο πρώτος μεγάλος σολίστας από τους μουσικούς της δεκαετίας του ’20. Κατέστη θρύλος εξαιτίας του jazz στυλ τη Νέας Ορλεάνης, που ήθελε τα όργανα να συνυπάρχουν αρμονικά μεταξύ τους. Επηρέασε καθοριστικά τη jazz και τους μουσικούς της , αφήνοντας πίσω μια μουσική κληρονομιά για την Εποχή της Jazz. Γνωστά τραγούδια του είναι τα “ What a wonderful world”, “Hello,Dolly!” , “Dream a little dream of me”, “Cabaret” , “Blueberry Hill”, “On the sunny side of the street” κ.ο.κ.

Wikipedia1200 × 935Αναζήτηση βάσει εικόνας
Louis Armstrong

Duke Ellington: Ο σημαντικότερος Jazz συνθέτης, που κατάφερε, μάλιστα, να κρατήσει ενωμένη τη μπάντα της οποίας ηγείτο επί 50 χρόνια. Αξιοποίησε το σχήμα αυτό σαν «μουσικό εργαστήριο», πειραματιζόμενος με τη μουσική του και αναδεικνύοντας τις δυνατότητες και των υπόλοιπων μελών. Συνέθεσε κινηματογραφική μουσική, μιούζικαλ και ορχηστρικά κομμάτια που ενσωματώθηκαν σε τραγούδια. Αξιοσημείωτα έργα του, είναι τα “Black & Tan Fantasy”, “Caravan”, “Harlem air shaft”, “In a mellow tone”, “St. Louis Blues” κ.α.

Open Culture1920 × 1080Αναζήτηση βάσει εικόνας Such Sweet Thunder: Duke Ellington & Billy Strayhorn's Musical Tribute to Shakespeare (1957) | Open Culture
Duke Ellington

Billie Holiday ( Eleanora Fagan) : Αμερικανίδα τραγουδίστρια και τραγουδοποιός, με καριέρα που διήρκεσε πάνω από 30 χρόνια και σημαντική επιρροή στην jazz και την pop μουσική.  Ο τρόπος που χειριζόταν τη φωνή της, εμπνευσμένος από τους τζαζίστες οργανοπαίχτες, άνοιξε νέους δρόμους στην εκφραστικότητα και το tempo. Είναι διάσημη κυρίως για την ερμηνεία της και τις ικανότητές της στον αυτοσχεδιασμό , χάριν των οποίων «παραβλέπεται» η περιορισμένη φωνητική της έκταση. Κάποια από τα γνωστότερα κομμάτια της περιλαμβάνουν : “What is this thing called love”, “Solitude”, “Easy loving”, “God bless the child” , “Lover Man” , “Crazy He calls me” , κ.α.

Emaze2000 × 1333Αναζήτηση βάσει εικόνας
Billie Holiday
…συνοψίζοντας

Είναι δεδομένο πως οι κοινωνίες μεταβάλλονται και εξελίσσονται και μαζί με αυτές, το γούστο των ανθρώπων . Αναζητούν, ως απόρροια αυτού, διαφορετικούς τρόπους για να εκδηλωθούν, νέα μέσα για να επικοινωνήσουν. Στη μουσική, τη δεκαετία του ’20 , το μέσο αυτό ήταν η Jazz. Το 1930, στη γκάμα των εκφραστικών τρόπων προστέθηκε το “ Country & Western”. Ο κόσμος «αγκάλιασε» τους νέους καλλιτέχνες και τις νέες δημιουργίες, μετατρέποντάς τις σε pop μουσική της κάθε δεκαετίας, αντίστοιχα. Στους ανάλαφρους αυτούς ήχους επιστρέφουμε πια, προκειμένου να δώσουμε διαφορετική πινελιά στη μοντέρνα μουσική αναζωογονώντας την κορεσμένη – και κουρασμένη-  βιομηχανία. Ας κλείσουμε, όμως, το άρθρο αυτό δανειζόμενοι τα λεγόμενα του C.Headington : «Κρίνοντας από την ειλικρίνεια και τη ζωντάνια της, η jazz είναι καλή, απλή μουσική, όπου το «απλό» δεν σημαίνει «απλοϊκό» ».

Εξώφυλλο δίσκου με τις μεγαλύτερες " pop " επιτυχίες των '20s.
Εξώφυλλο δίσκου με τις μεγαλύτερες ” pop ” επιτυχίες των ’20s.

Βιβλιογραφία


Προηγούμενο άρθροΈφυγε από τη ζωή η τραγουδοποιός Αρλέτα σε ηλικία 72 ετών
Επόμενο άρθροΆλκηστη σε σκηνοθεσία Κ. Ευαγγελάτου: Κριτική της παράστασης