Πρωταγωνιστούν: Ξένια Θεμελή, Σύρμω Κεκέ, Τατιάνα Άννα Πίττα
Σκηνοθεσία:
Δημήτρης Αγαρτζίδης, Δέσποινα Αναστάσογλου
Υπόθεση: Ένα κορίτσι αρραβωνιάζεται τον Μάρκο το βράδυ της Πρωτοχρονιάς του 1961. Γυναίκα πια, ανοίγει τα φύλλα της μνήμης της και αναβιώνει το γεγονός που επικυρώνει την είσοδό της στην περίοδο που η ίδια αποκαλεί «πρώτη μοναξιά της ζωής της». Ο πρώτος έρωτας για το παιδί θα γίνει ένας παλιός πόνος για τον ενήλικα.
Κριτική
“για όσους μείναν παιδιά κι έχουν άσπρα μαλλιά”
Στο Δώμα του Θεάτρου του Νέου Κόσμου, πραγματοποιείται η παρθενική δραματοποίηση του διηγήματος της Ζυράννας Ζατέλη ” Περσινή αρραβωνιαστικιά” από την ομάδα Elephas tiliensis, σε σκηνοθεσία του Δημήτρη Αγαρτζίδη και της Δέσποινας Αναστάσογλου. Η Ζυράννα Ζατέλη πέρασε τα παιδικά της χρόνια στη σκιά ενός μεγάλου βουνού, του δικού της «Μαγικού Βουνού», όπως εξομολογείται, σε μια επαρχία έξω από την Θεσσαλονίκη. Από μικρή, μαγεύτηκε από την μεταφυσική και υπαρξιακή εκπλήρωση, που μυστηριακά της έδινε η γραφή, ενώ η ίδια ομολογεί ότι: «Μια αδιάκοπη εναλλαγή φωτός και σκότους, ηδονής και αγωνίας είναι το γράψιμο, που δεν θα την άλλαζα ούτε με μια θέση στον παράδεισο». Πρωτοεμφανίζεται στον λογοτεχνικό χώρο το 1984 με το έργο της «Περσινή αρραβωνιαστικιά», μια σειρά διηγημάτων με κοινό παραμυθικό και μυθολογικό χαρακτήρα. Το 1993 καθιερώνεται με το μυθιστόρημα, ενώ με το έργο της «Και με το φως του λύκου επανέρχονται» απέσπασε το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος.
Γραμματολογικά, εντάσσεται στο είδος του ποιητικού παραμυθιού, όπως είναι γνωστό και από άλλα έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, όπως το διήγημα «Ο ξανθός Έκμπερτ» του Γερμανού Ρομαντικού Λούντβιχ Τηκ, το «Άλεφ» του Μπόρχες και ο «Οδοιπόρος» του Πεσσόα. Οι χαρακτήρες αυτών των διηγημάτων υπακούουν σε μια δική τους τυπολογία και τα εσωτερικά προτάγματά τους και κατευθύνονται από τα μυθολογικά συμπλέγματα, που ορίζουν μια πρωτοφανή υπερπραγματικότητα. Βασικό χαρακτηριστικό του συγγραφικού στίγματος της Ζυράννας Ζατέλη είναι η δημιουργία μιας τοιχογραφίας χαρακτήρων με ιδιαίτερη ψυχογράφηση. Η ιδιοσυγκρασιακή ιδιομορφία των ηρώων της πλήττει τον κόσμο των αντικειμενικών συμβάσεων και δημιουργεί ένα σύμπαν ατομικοτήτων. Ο κάθε ήρωας μεταφράζει με τα δικά του- βαθύτατα προσωπικά- ονειρικά και συνειδησιακά υλικά την περιρρέουσα πραγματικότητα, για να την μεταλλάξει και να την αναδομήσει. Με αυτόν τον τρόπο, καταργούνται οι κοινωνικές και υποκριτικές συμβάσεις ενός κυρίαρχου καθωσπρεπισμού και ανασυστήνονται οι σχέσεις των ανθρώπων, που είναι πια απεγκλωβισμένοι από ταμπού και προκαταλήψεις.
Έτσι και εδώ, η ηρωίδα είναι ένα κορίτσι 12 χρονών, που την δεκαετία του ’60 αρραβωνιάζεται τον Μάρκο και σημαδεύεται από μια οριστική απώλεια. Όλη η ιστορία δίδεται με μια χρονική παλινδρόμηση, μια ανάληψη, η οποία εγκιβωτίζεται στον εσωτερικό μονόλογο-εξομολόγηση του ενήλικου εαυτού της ηρωίδας. Το έργο αποτελεί ένα σχόλιο στην παιδική ηλικία, μέσα από ένα εσωτερικό ταξίδι και μια καταβύθιση στις κυρίαρχες παιδικές αναμνήσεις. «Υπάρχει ένα απόμακρο τοπίο, ημιπραγματικό πλέον και ακατάλυτο, άπιαστο, αλλά και βασανιστικά κυρίαρχο στον ψυχισμό μας, που μοιάζει κόλαση και μαζί παράδεισος» και το ονομάζομε παιδική ηλικία», σχολιάζει η Ζυράννα Ζατέλη. Έτσι και εδώ, η μικρή αρραβωνιαστικιά αρχίζει να ανακαλύπτει τα πρώτα ίχνη της γυναικείας σεξουαλικότητας, συνεπαρμένη από φόβο για την ανεξερεύνητη ερωτική επιθυμία, αλλά και από μια βαθιά έλξη για την ζωή και τον θάνατο. Παρατηρεί με νοσηρή περιέργεια την πρώτη αφύπνιση της συνείδησης και της προσωπικής της ταυτότητας, την πρώτη κατάκτηση προς το ταξίδι της αυτογνωσίας και της ενηλικίωσης. Το έργο θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως μια μικρή πραγματεία πάνω στην παιδική ηλικία, στο καταφύγιο, που το όνειρο συγχέεται με την πραγματικότητα και η φαντασία ορίζει τις εσωτερικές κινήσεις της ψυχής.
Μέσα στο κείμενο είναι κυρίαρχα κάποια κοινά παραμυθικά και λογοτεχνικά μοτίβα: ο ύπνος, το τσεκούρι και το μέλι. Ο ύπνος, σαν μια πρόγευση θανάτου είναι ένα μέσο εξερεύνησης των εσωτικών τοπίων του εαυτού. Κατά τη διάρκειά του, πραγματοποιείται μια λήθη εαυτού, αλλά και συνείδησης, καθώς απελευθερώνεται ένα γιγαντιαίο υποσυνείδητο, που αναδύει όλους τους ανεκπλήρωτους πόθους μας και εκτονώνει τα καταπιεσμένα μας ένστικτα. Σε έναν τέτοιο, βαθύ και πολύωρο, ύπνο παραδινόταν ο Μάρκος. Η ίδια η συγγραφέας ομολογεί ότι «από μικρή είχα μια στενή σχέση με την κρυμμένη ζωή του ύπνου». Μέσα στον μονόλογο, εγκιβωτίζεται μια παραβολή αλληγορική: ύστερα από μια μεγάλη απώλεια η αρραβωνιαστικιά δέχεται από κάποιες άγνωστες γριές ως παυσίλυπο ένα τσεκούρι με μέλι με την παρότρυνση να γλείψει το μέλι, για να περάσει ο πόνος. Το μέλι, βέβαια είναι σύνηθες λογοτεχνικό σύμβολο της γλυκύτητας της ζωής, ενώ το τσεκούρι συμβολίζει την υπόμνηση και την απειλή του θανάτου.
Αξιέπαινη είναι η σκηνοθεσία του Δημήτρη Αγαρτζίδη και της Δέσποινας Αναστάσογλου, που γέμισαν την σκηνή με ζωντάνια, πάθος και ορμητικότητα. Πολύ ευφυής η σκηνοθετική άποψη πολλαπλασιασμού της ηρωίδας σε τρεις παραλλαγές της, καθώς αυτό προσέδωσε εναλλασσόμενη ένταση και ενδιαφέρον στην σκηνή, αλλά και τόνισε την ταυτόχρονη ύπαρξη πολλών εαυτών. Έτσι, δίδεται μια πολυπρισματική οπτική, ενώ μέσα από τους στροβιλισμούς των ηρωίδων αναδύεται το ιλιγγιώδες ταξίδι στις παιδικές αναμνήσεις, αλλά και η παραζάλη της αδυσώπητης πραγματικότητας. Πολύ ενδιαφέρουσα ήταν και η παρουσία του τσεκουριού με το μέλι στην σκηνή, επιτυγχάνοντας έτσι την πραγμοποίηση των συμβόλων, αλλά και ευρηματικό, το δάπεδο με τις διάσπαρτες φωτογραφίες-υπολείμματα αναμνήσεων. «Ουσιαστικά με αφορμή δύο φράσεις-μοτίβα της Ζατέλη», επισημαίνει ο Δημήτρης Αγαρτζίδης, «στήσαμε την παράσταση. Το ένα αναφέρεται στις δύο γυναίκες που φέρνουν η μία το τσεκούρι και η άλλη το μέλι, ανάλογα με την κατάσταση και η άλλη που παρομοιάζει το κορίτσι με μια φιγούρα πολλαπλασιασμένη σε τρεις διαφορετικές, σαν δική τους συνωμοσία σε σχέση με όλους εμάς». Η σχεδόν αυτοσχέδια μουσική του Ζουλιάτη ήρθε να συμπληρώσει το συνειρμικό και ονειρικό «εσωτικό τοπίο».
Και οι τρεις ηθοποιοί με ταπεραμέντο υποδύθηκαν τον τριπλό εαυτό. Εξαιρετική ήταν η Ξένια Θεμελή, που ενσάρκωνε κυρίως την σωματοποίηση των ψυχικών εντάσεων και του παροξυσμού της ηρωίδας, ενώ η ίδια ήταν υπεύθυνη και για την επιμέλεια κίνησης. Η Σύρμω Κεκέ, με μία αποστασιοποιημένη ένταση και μια σχεδόν παιδική φλυαρία, απέδωσε την κυρίως αφήγηση, ενώ με βιρτουόζες κινήσεις και σπαραγμένες λέξεις και φράσεις απέδωσε την άλλη όψη του εαυτού η Τατιάνα Άννα Πίττα. Και οι τρεις κατόρθωσαν να προετοιμάσουν το κοινό για το τέλος-έκπληξη και για το κλειδί της παράστασης, που θα συμφιλιώσει το κοινό με το ανοίκειο και θα επαναπροσδιορίσει την έννοια του ανθρώπινου όντος.
Στα κρυφά μονοπάτια των παιδικών αναμνήσεων, εκεί που κουρνιάζουν σιωπηλά τα ανεκπλήρωτα παιδικά όνειρα, η εμπιστοσύνη στην δύναμη της ειλικρίνειας, η πίστη στη δημιουργία ενός κόσμου «όμορφου, ηθικού, αγγελικά πλασμένου», εκεί στα σκοτεινά κρύβεται συχνά η λύση στις αδιέξοδες συγκρουσιακές καταστάσεις των ενηλίκων, αλλά και η ευκαιρία για μια επαναμάγευση της πραγματικότητας μέσα από μια ποιητικά βιωματική καθημερινότητα.
Trailer
Πληροφορίες παράστασης
Συντελεστές
- Σκηνοθεσία: Δημήτρης Αγαρτζίδης, Δέσποινα Αναστάσογλου
- Μουσική: costinho (Κωστής Ζουλιάτης)
- Σκηνικός Χώρος- Κουστούμια: Μαγδαληνή Αυγερινού
- Φωτισμοί: Μελίνα Μάσχα
- Επιμέλεια κίνησης: Ξένια Θεμελή
- Βοηθοί σκηνοθέτη: Μαρία Κοντογούρη,Ιωάννα Μπογδάνου
Παίζουν
- Ξένια Θεμελή, Σύρμω Κεκέ, Τατιάνα Άννα Πίττα
Ημέρες και ώρες παραστάσεων
- Από 18 Ιανουαρίου έως 13 Απριλίου 2014
- Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο 21:15, Κυριακή 19:00
Τιμές εισιτηρίων
- Κανονικό 12 ευρώ
- Φοιτητικό 10 ευρώ
- Ανέργων 8 ευρώ
Διάρκεια παράστασης
- 70 λεπτά (χωρίς διάλειμμα)
Πληροφορίες θεάτρου
- Θέατρο του Νέου Κόσμου
- Αντισθένους 7 & Θαρύπου, Νέος Κόσμος
- Τηλ.: 2109212900
