Ο Παρίας: Κριτική της παράστασης

Πρωταγωνιστούν: Παναγιώτης Πανταζής, Αλέξανδρος Ψυχράμης
Σκηνοθεσία: Θοδωρής Βουρνάς
Υπόθεση:  Ο Παρίας επικεντρώνεται στην πνευματική διαμάχη δύο αντρών, του Κυρίου Χ. (Παναγιώτης Πανταζής) και του Κυρίου Ψ. (Αλέξανδρος Ψυχράμης). Οι δύο άντρες βρίσκονται σε ένα αγροτόσπιτο εν μέσω καταιγίδας και μάχονται για επιβίωση κατά τη δαρβινική θεωρία του ισχυρότερου. Και οι δύο έχουν διαπράξει εγκλήματα κατά τον πρότερο βίο τους.

Κριτική της παράστασης Ο Παρίας

«…στο όνομα της ματαιοδοξίας και της φιλοδοξίας θα μπορούσε να συγχωρεθεί κάτι που δεν θα μπορούσε να συγχωρεθεί στο όνομα της ανάγκης;»

Στο Black Box του Ιδρύματος Μιχάλης Κακογιάννης παρουσιάζεται από την Τετάρτη 18 Μαϊου ένα από τα λιγότερο παιγμένα στην χώρα μας μονόπρακτα του Αύγουστου Στρίντμπεργκ, ο Παρίας. Τη σκηνοθεσία υπογράφει ο Θοδωρής Βουρνάς, ενώ η παράσταση βασίζεται στην μεταδιδακτορική έρευνα από την Δρ Κική Σελιώνη (Biophysical acting) που υποστηρίζεται από το Central School of Speech and Drama University of London, το Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, την Σχολή της Μαίρης Βογιατζή-Τράγκα και την Ελληνοεκδοτική και αφορά τη μέθοδο του Laban και τη διδασκαλία της στους ηθοποιούς.

Τη φετινή θεατρική χρονιά, η δραματουργία του Στρίντμπεργκ είχε την τιμητική της στην ελληνική θεατρική σκηνή, καθώς παρουσιάστηκαν πέντε έργα του απο ποικίλες σκηνοθετικές, υφολογικές και εικαστικές οπτικές (Χορός του Θανάτου, Σύντροφοι;, Πατέρας, Post Inferno-Προς Δαμασκόν, Δεσποινίς Τζούλια). Το ανέβασμα του Παρία (1889) προστίθεται στις παραγωγές αυτές ως ένα από τα 12 μονόπρακτα που έγραψε ο ίδιος. Ο Στρίντμπεργκ, ο «πρόδρομος κάθε νεωτερικότητας», όπως τον είχε αποκαλέσει ο Ευγένιος Ο’ Νηλ, κατόρθωσε με το σύνολο του δραματικού του έργου να καλύψει ένα ευρύτατο ειδολογικό και υφολογικό φάσμα.

Ο Παρίας, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ένα διανοητικό δράμα δωματίου, που γράφτηκε μία περίοδο της ζωής του συγγραφέα που τα οικονομικά προβλήματα και οι σχέσεις με την πρώτη του γυναίκα επιδεινώνονται, ενώ ο ίδιος ασχολείται ιδιαιτέρως με την ψυχολογία, τη φιλοσοφία και τον θεατρικό πειραματισμό. Τάσσεται υπέρ, αλλά με κάποιες επιφυλάξεις, του νατουραλιστικού κόμματος του Ζολά, ενώ ο θαυμασμός του προς τον Έντγκαρ Άλλαν Πόε και η αλληλογραφία του με τον Φρήντριχ Νίτσε διαμορφώνουν τον ιδεολογικό άξονα στον οποίο βασίστηκαν πολλά από τα αριστουργήματά του. Στον ίδιο άξονα στηρίζεται και ο θεματικός πυρήνας του Παρία, στον οποίο ξεπερνούνται οι προηγούμενες δραματικές συνθήκες, και εισάγεται το νατουραλιστικό θέατρο, βασισμένο στη nouvelle formule και στις αρχές faire vrai, faire grand, faire simple. Καθόλη τη διάρκεια του έργου, η σκηνή διαποτίζεται με δαρβινικές και νιτσικές ιδέες, καθώς σκιαγραφείται η μάχη δύο αντρών για επιβίωση, επικράτηση, επιβολή και εξόφληση παλαιών λογαριασμών που εκκινούν από το παρελθόν, στοιχειώνουν το παρόν και διακυβεύουν το μέλλον.

Σε μία ισχυρή πνευματική διαμάχη δύο αντρών, του Κυρίου Χ. και του Κυρίου Ψ, οι οποίοι βρίσκονται σε ένα αγροτόσπιτο εν μέσω καταιγίδας, ξεκινά μια αδυσώπητη μάχη για επιβίωση κατά τη δαρβινική θεωρία του ισχυρότερου. Και οι δύο έχουν διαπράξει εγκλήματα κατά τον πρότερο βίο τους. Η παρουσίαση των δύο ιστοριών και μια ακολουθία από ευφυολογήματα που σταδιακά αποκαλύπτουν την αλήθεια, θέτουν τους δύο πρωταγωνιστές ενώπιος ενωπίω να αγωνίζονται για να αποδείξουν ποιος είναι πιο ένοχος και ποιος έχει εξιλεωθεί για την αμαρτία του. Ο ένας με μία ιδιαίτερη εσωστρέφεια και προσήνεια και νωχελικά απόμακρος, ενώ ο άλλος δυναμικός και παθιασμένος. Με βασική αφορμή το χρήμα και τους τρόπους απόκτησής του, αρχίζουν μία ανάδευση του παρελθόντος. Η κλιμάκωση της έντασης ανάμεσά τους εντοπίζεται παράλληλα στον φυσικό κόσμο, με τον απειλητικό και επαναλαμβανόμενο ήχο της καταιγίδας. Πίσω από την μακαριότητα του Κυρίου Ψ. κρύβεται η ενοχή της παράβασης, ενώ η αυτοπεποίθηση, η αστείρευτη ζωτικότητα και φιλοδοξία του Κυρίου Χ.  επίσης λειτουργούν ως μανδύες που καλύπτουν την ανομία. Πώς ορίζεται η φύση του κακού στην αντίληψη του καθενός και ποιο τίμημα πρέπει να πληρώσει ο θύτης ώστε να αποκατασταθεί η οποιαδήποτε θεία ή ανθρώπινη τάξη;

Ο Θοδωρής Βουρνάς επιστρέφει με τη δεύτερη σκηνοθετική δουλειά του για τη φετινή θεατρική χρονιά, βάζοντας μία αυθεντική, ανανεωτική αλλά κάπως διαφοροποιημένη σκηνοθετική σφραγίδα από αυτή που είχαμε συνηθίσει. Μακριά από σκηνοθετικά ευρήματα που παραπέμπουν άμεσα ή έμμεσα σε κινηματογραφικές πρακτικές, επιλέγει μία λιτή σκηνοθετική γραμμή, δίνοντας έμφαση στο έμψυχο υλικό του. Το σκηνικό περιβάλλον απαρτίζεται από ένα τραπέζι με λιγοστά σκηνικά αντικείμενα (Ευδοκία Βεροπούλου) που, σε συνδυασμό με το παράθυρο που προβάλλεται σε μορφή βίντεο (Βασίλης Τζιώκας) και τους χαμηλούς φωτισμούς, δημιουργεί μία έξοχη, υποβλητική και μυστηριώδη ατμόσφαιρα.

Οι δύο πρωταγωνιστές της παράστασης διαθέτουν φανερά ασκημένα μέσα και επιδέξια κινησιολογία που έχει θεμελιώσει η συνεργασία τους και συμμετοχή τους στο εργαστήριο της Δρ Κικής Σελιώνη. Η τεχνική που χρησιμοποιείται είναι αυτή της αγγλικής σχολής (biophysical acting), η σωματοποίηση δηλαδή του χαρακτήρα μέσω της δυναμικής του σώματος και της φωνής. Ο Παναγιώτης Πανταζής ερμηνεύει το ρόλο του Κυρίου Χ. με το απαραίτητο σαρδόνιο χαμόγελο που τον μεταστοιχειώνει σε μια δυναμική, μα συνάμα αινιγματική φιγούρα ενώ ο Αλέξανδρος Ψυχράμης με χαμηλούς τόνους και εσωτερική ένταση, πετυχαίνει σωστές κορυφώσεις και μία ερμηνεία σταδιακά σφοδρή στο ρυθμό της.

Στο μονόπρακτο Ο Παρίας παρουσιάζεται η πνευματική διαμάχη δύο αντρών, όπου οι ρόλοι θύτη και θύματος εναλλάσσονται διαρκώς, σε μία ανελέητη σειρά αλληλοκατηγοριών που συνιστά τη διερεύνηση των αιτιών που ωθούν στην παρανομία και το κατά πόσο τα παραπτώματα που διαπράττονται συνειδητά ή ασυνείδητα καθιστούν κάποιον “παρία”, δηλαδή ένα άτομο με περιορισμένα δικαιώματα, περιθωριακό και ηθικά ή κοινωνικά υποδεέστερο. Η σκηνοθετική εμπειρία του Θοδωρή Βουρνά συμπράττει με τις βασικές αρχές της μεταδιδακτορικής έρευνας της Κικής  Σελιώνη για την ερμηνευτική ικανότητα του ηθοποιού στο απαιτητικό επάγγελμα της υποκριτικής τέχνης, χαρίζοντας μία καλοκουρδισμένη παράσταση με ερμηνείες μοναδικής δυναμικής που μας εισάγει στη θεματική της δικαιοσύνης, που ενυπάρχει σε μεγάλο βαθμό στα έργα του Σουηδού δραματουργού.