Την Πέμπτη 5 Δεκεμβρίου, ο Νέλσον Μαντέλα, ο ηγέτης που θα μείνει στην ιστορία ως έναν από τους πιο θαρραλέους μαχητές υπέρ των ανθρώπινων δικαιωμάτων, έφυγε σε ηλικία 95 ετών. Παρά το γεγονός ότι εκείνος έφυγε ήσυχα, καθώς ήταν άρρωστος εδώ και αρκετό καιρό, ο χαμός του προκάλεσε μεγάλη συγκίνηση και βαθύ πένθος όχι μόνο στους κατοίκους της Νότιας Αφρικής αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο.
«Ο Νέλσον Μαντέλα δεν ανήκει πια σε εμάς, ανήκει στην ιστορία» δήλωσε ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπάρακ Ομπάμα λίγες ώρες μετά την ανακοίνωση του θανάτου του ηγέτη. Όντως, η ζωή και το έργο που προσέφερε ο Νέλσον Μαντέλα, είναι τόσο σημαντικά ώστε άλλαξαν την πορεία της ιστορίας και για αυτό το λόγο έχουν περάσει πια στους αιώνες.
Αρχικά, ο Νέλσον Μαντέλα γεννήθηκε στις 18 Ιουλίου 1918, σε κάποιο χωριό της Νότιας Αφρικής. Ο πατέρας του, ως αρχηγός του χωριού, ονόμασε τον γιο του Ρολιχλάχλα, που στη γλώσσα τους σημαίνει ταραχοποιός. Ήταν ο πρώτος από την οικογένεια του που έλαβε εκπαίδευση καθώς πήγε σε ιεραποστολικό σχολείο. Οι προκαταλήψεις της εποχής για τη βρετανική παιδεία, έκαναν τη δασκάλα να δώσει σε όλα τα παιδιά βρετανικό όνομα. Από εκεί προέρχεται και το όνομα, Νέλσον, το οποίο κράτησε μέχρι και το τέλος της ζωή του. Από το 1936 και μέχρι το 1939, ο Νέλσον Μαντέλα φοίτησε στο Οικοτροφείο Clarkebury, όπου και ανέπτυξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την αφρικανική κουλτούρα. Το 1939, μπήκε στο πανεπιστήμιο Fort Hare, το μοναδικό τότε ίδρυμα δυτικού τύπου για τους μαύρους της Νότιας Αφρικής, όπου σπούδασε πολιτική, ανθρωπολογία και ολλανδικό δίκαιο. Ένα χρόνο μετά αποβλήθηκε καθώς συμμετείχε σε μποϊκοτάζ κατά των πολιτικών του πανεπιστήμιου.
Γύρω στο 1940 λοιπόν, αρχίζει και η εμπλοκή του με την πολιτική. Εκείνη τη χρονιά έφυγε από τον τόπο του αφότου έμαθε ότι η οικογένεια του σκόπευε να τον παντρέψει παρά την θέληση του. Πήγε στο Γιοχάνεσμπουργκ όπου και βρήκε δουλειά ως κλητήρας του Αφρικανικού Εθνικού Κογκρέσου(ΑΕΚ). Μέσα σε 4 χρόνια ο Νέλσον Μαντέλα κατάφερε να γίνει μέλος του Αφρικανικού Εθνικού Κογκρέσου. Το 1944 και αφού είχε ήδη εμπλακεί σε κίνημα κατά των φυλετικών διακρίσεων, ο Μαντέλα ίδρυσε τη νεολαία του ΑΕΚ καθώς πίστευε ακράδαντα πως η ανάγκη ενός νεανικού κινήματος ήταν εκείνη που θα κινητοποιούσε τους Αφρικανούς ενάντια στην υποδούλωση τους.
Το 1948, η πολιτική κατάσταση στη Νότια Αφρική, επιδεινωνόταν όλο και περισσότερο. Το Εθνικό Κόμμα που είχε κερδίσει τις εκλογές και το οποίο αποτελούνταν εξ ολοκλήρου από λευκούς εθνικιστές, εισήγαγε την πολιτική του Άπαρτχάιντ, ένα σύστημα φυλετικής κατηγοριοποίησης και διακρίσεων. Με την εφαρμογή της πολιτικής αυτής, οι μη λευκοί αποκλείστηκαν από την κυβέρνηση και τα βασικά τους δικαιώματα μειώθηκαν στο ελάχιστο. Αυτή ήταν η αφορμή, στην οποία οφείλεται το γεγονός ότι η αφοσίωση του Νέλσον Μαντέλα στο Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο εντάθηκε ακόμη περισσότερο αυτή την περίοδο.
Μέχρι το 1950 το ΑΕΚ είχε αποκτήσει εξαιρετική επιρροή στους μη λευκούς της Νότιας Αφρικής και έτσι η νεολαία του, έχρησε πρόεδρο τον Νέλσον Μαντέλα. Εκείνη τη χρονιά, ο ηγέτης κατάφερε να πάρει το πτυχίο του στη νομική και έτσι αφιέρωσε όλο του το χρόνο στην πολιτική. Επηρεασμένος από τα κείμενα των Μαρξ, Ένγκελς και Μάο Τσε Τουνγκ θεωρούσε ότι η μαύρη κοινότητα έπρεπε να κινηθεί μόνη κατά του Εθνικού Κινήματος και έτσι ξεκίνησε μια μεγάλη εκστρατεία αναλαμβάνοντας τον ηγετικό ρόλο. Ταξίδεψε σε ολόκληρη σχεδόν τη Νότια Αφρική οργανώνοντας διαμαρτυρίες κατά του απαρτχάιντ. Επιπλέον, προώθησε το μανιφέστο, γνωστό ως «Χάρτη του Λαού», το οποίο επικυρώθηκε λίγα χρόνια μετά από το Κογκρέσο του λαού. Κατά τη διάρκεια αυτών των αγώνων του, μαζί με τον συνεργάτη του Τάμπο, άνοιξαν ένα δικηγορικό γραφείο στη Νότια Αφρική, το πρώτο γραφείο από μαύρους, μέσω του οποίου προσέφεραν νομικές συμβουλές στα θύματα του απαρτχάιντ. Ως δικηγόρος, συνελήφθη αρκετές φορές για την ανατρεπτική του δράση και όπως ήταν φυσικό, μέσα σε λίγα χρόνια ο Νέλσον Μαντέλα μαζί με 155 ακόμη ακτιβιστές, κατηγορήθηκε για προδοσία. Η δίκη του κράτησε 5 χρόνια. Το 1961 αθωώθηκε μέχρι και ο τελευταίος κρατούμενος.
Η δύναμη του ΑΕΚ είχε πια αυξηθεί και αριθμούσε πολλά μέλη. Κατά τη διάρκεια μιας ειρηνικής διαδήλωσης του όμως σε μια πόλη, υπήρξαν εντάσεις με την αστυνομία, η οποία άνοξε πυρά εναντίον μελών του κινήματος και σκότωσε 69 άτομα. Ο Νέλσον Μαντέλα αποφάσισε ότι είχε φτάσει η ώρα να αλλάξει η πολιτική του κινήματος, το οποίο μετά τα γεγονότα αυτά τέθηκε εκτός νόμου. Υπό τις οδηγίες του ηγέτη λοιπόν, δημιουργήθηκε η μαχητική οργάνωση «Umkhonto we Sizwe» (Δόρυ του Έθνους) σε συνεργασία με το Κομμουνιστικό Κόμμα. Αμέσως η οργάνωση ξεκίνησε βίαιο σαμποτάζ κατά της κυβέρνησης, η οποία στο μεταξύ, ανακήρυξε το 1961 τη Νότια Αφρική σε δημοκρατία. Ένα χρόνο αργότερα, ο Νέλσον Μαντέλα έφυγε παράνομα στο εξωτερικό με σκοπό να συμμετάσχει σε ένα συνέδριο Αφρικανών ηγετών στην Αιθιοπία και να εκπαιδευτεί για ανταρτοπόλεμο στην Αλγερία.
Για κακή του τύχη, μόλις επέστρεψε συνελήφθη από την αστυνομία και καταδικάστηκε σε ποινή πενταετούς φυλάκισης. Όμως, το 1963, η αστυνομία έκανε επιδρομή σε ένα κρησφύγετο του Γιοχάνεσμπουργκ και βρήκε αρκετά στοιχεία που ενοχοποιούσαν τον Νέλσον Μαντέλα και άλλους 10 ηγέτες του ΑΕΚ για σαμποτάζ κατά της κυβέρνησης. Η «Δίκη της Ριβόνια», όπως ονομάστηκε, κράτησε οκτώ μήνες. Μέσα σε αυτό το διάστημα δύο από τους ηγέτες αθωώθηκαν, ενώ ο Νέλσον Μαντέλα και οι υπόλοιποι επτά καταδικάστηκαν σε ισόβια κάθειρξη, αποφεύγοντας την αγχόνη μόνο λόγω της διεθνούς κατακραυγής.
Κατά τη διάρκεια της δίκης, ο Νέλσον Μαντέλα επέδειξε τέτοιο θάρρος, αρκετό ώστε να τον εδραιώσει σαν ένα παγκόσμιο σύμβολο, που μάχεται για τα πιστεύω και τις απόψεις του. Δεν αρνήθηκε ουδεμία κατηγορία ενώ στην εναρκτήρια δήλωση του υποστήριξε ότι αν χρειαστεί, θα πεθάνει αν μόνο έτσι αποκτήσουν όλοι οι άνθρωποι ίσες ευκαιρίες.
Τα πρώτα 18 χρόνια της ποινής του, ο άνθρωπος-σύμβολο τα πέρασε σε μια φυλακή, πρώην κατοικία λεπρών, λίγο έξω από το Κέιπ Τάουν. Εξαιτίας της δράσης του όλα αυτά τα χρόνια, είχε λιγότερα δικαιώματα από τους άλλους κρατούμενους. Έμενε σε ένα μικρό κελί χωρίς κρεβάτι ή υδραυλικές εγκαταστάσεις, δούλευε νυχθημερόν σε λατομείο ασβέστη και δεχόταν επισκέψεις μόνο μια φορά το εξάμηνο. Παρά τη φυλάκιση του, ο Νέλσον Μαντέλα δεν έπαψε να θεωρείται πηγή έμπνευσης για τους κατοίκους της Νότιας Αφρικής. Όσο ήταν στη φυλακή σπούδασε στο πανεπιστήμιο του Λονδίνου δι’αλληλογραφίας και έβρισκε τρόπους να κάνει πολιτικές δηλώσεις.
Ο συνεργάτης του, Τάμπο, ο οποίος είχε εξοριστεί, το 1988 άρχισε στο Λονδίνο μια εκστρατεία με τίτλο «Απελευθερώστε τον Νέλσον Μαντέλα» γνωστοποιώντας έτσι σε όλο το δυτικό πολιτισμό τον ρατσιστικό και απάνθρωπο καθεστώς της Νότιας Αφρικής. Το 1988 ο ηγέτης τέθηκε υπό περιορισμό κατ’οίκον. Η αλλαγή κυβέρνησης είχε ως αποτέλεσμα τη διάλυση των συντηρητικών κομμάτων, τη νομιμοποίηση του ΑΕΚ και τέλος, την απελευθέρωση του Νέλσον Μαντέλα το 1990.
Από τη στιγμή που βγήκε ο Νέλσον Μαντέλα από τη φυλακή, δε σταμάτησε τους αγώνες του. Αφού έγινε πρόεδρος στο ΑΕΚ, διαπραγματεύτηκε με το Εθνικό Κόμμα το θέμα των διακρίσεων και κατάφερε να λάβει το Νόμπελ Ειρήνης για αυτό, το 1993. Ένα χρόνο αργότερα, τον Απρίλιο του 1994 διεξήχθησαν οι πρώτες εκλογές στις οποίες είχαν δικαίωμα ψήφου οι πολίτες κάθε φυλής. Η συντριπτική πλειοψηφία δεν ψήφισε άλλο από το Αφρικανικό Εθνικό Κίνημα και έτσι ο Νέλσον Μαντέλα υπήρξε ο πρώτος μαύρος πρόεδρος της Νοτίου Αφρικής, σε ηλικία μάλιστα 77 ετών.
Ως πρόεδρος πια, ο Μαντέλα, δούλεψε για το καλό των πολιτών της χώρας του. Βελτίωσε τις σχέσεις μεταξύ των φυλών, απέτρεψε τους μαύρους να πάρουν εκδίκηση από τους λευκούς και κατασκεύασε μια νέα διεθνή εικόνα για τη Νότιο Αφρική. Το 1996 υπέγραψε το πρώτο δημοκρατικό σύνταγμα της χώρας ενώ ένα χρόνο μετά επέλεξε να τερματίσει τη θητεία του στην πολιτική, δίχως όμως να σταματήσει τις φιλανθρωπίες και τις δραστηριότητες του. εξέδωσε πολλά βιβλία και μεσολάβησε για να τελειώσει ο εμφύλιος πόλεμος στο Μπουρούντι. Η τελευταία δημόσια εμφάνιση του, ήταν το 2010 στον αγώνα του Παγκοσμίου Κυπέλλου που διεξήχθη στη Νότιο Αφρική.
Διαβάζοντας κανείς τα παραπάνω, μπορεί απόλυτα να καταλάβει όλες τις εκδηλώσεις πένθους και το θρήνο που επικράτησε σε όλο τον κόσμο μετά την αναγγελία του θανάτου του. Ο Νέλσον Μαντέλα δεν ήταν απλά ένας πολιτικός που προσποιούταν ότι ήθελε να αλλάξει τον κόσμο. Έκανε πράξεις για να τον αλλάξει ριζικά και τα κατάφερε. Άλλαξε την πορεία της ιστορίας, μαχόμενος για την εξάλειψη των φυλετικών διακρίσεων, ένα φλέγον ζήτημα που ταλανίζει ακόμη και χώρες του σύγχρονου δυτικού πολιτισμού. Το θάρρος του ήταν και θα είναι αξιομνημόνευτο ενώ φράσεις από τους λόγους του έχουν περάσει στη ιστορία πια, ως αποφθέγματα σοφών ανθρώπων. Μια από αυτές, είναι και η φράση που ακολουθεί, η οποία πρέπει να συνεχίσει να υπάρχει για να φωτίζει τις νέες γενιές των ανθρώπων.
«It always seems impossible, until it’s done» (Πάντα φαίνεται αδύνατο, μέχρι να γίνει).
