«Ο Μουνής», η παράσταση που είναι βασισμένη στο διήγημα της Λένας Κιτσοπούλου, από την ομάδα 4Frontal και τον Παντελή Δεντάκη, επέστρεψε μετά από δύο χρόνια απουσίας και παρουσιάστηκε στα πλαίσια του 10ου Bob Theatre Festival, το οποίο εντάχθηκε στις προφεστιβαλικές εκδηλώσεις του Φεστιβάλ Αθηνών. Μετά την χειμερινή επιτυχή σύμπραξη μεταξύ του Παντελή Δεντάκη και της ομάδας 4Frontal, με τίτλο Σοφία Λασκαρίδου, μια αγάπη μεγάλη στο Θέατρο 104, το δηκτικό διήγημα της Λένας Κιτσοπούλου επανέρχεται επί σκηνής. Ένας από τους σταθμούς της πολυαναμενόμενης αυτής «αναβίωσης» ήταν στην Κρήτη, όπου ανέβηκε για δύο παραστάσεις στο θέατρο της Πύλης Βηθλεέμ στο Ηράκλειο, την Τετάρτη 9 και Πέμπτη 10 Αυγούστου.
Η ακραία, απόκοσμη και ηδονικά διαιωνιζόμενη Βία
Ένα υπέροχο χωριό της ελληνικής επαρχίας κάπου στην δεκαετία της Αλλαγής, στη δεκαετία του ’80, ένα παρ’ ολίγον φονικό του Αργύρη του Παντζαρά του κοντοκουρεμένου, ένας βιαστικός γάμος του Κωστή του ανάπηρου με την Κωλαθηνά, μια τελετή ενηλικίωσης του μικρού Λαζάρ του γιου του Μπερδούλια, ένα αυτί απλωμένο στο σκοινί της μπουγάδας της Παντζάραινας και η μεγάλη απόφαση της τσαχπίνας της Ανθής συνθέτουν το σκηνικό της παράξενης ιστορίας του Μουνή.
Τα ονόματα αποτελούν παρελθόν, αφού όλοι έχουν ένα μοναδικό παρατσούκλι που έχουν αποκτήσει με βάση τη σχέση σημαίνοντος-σημαινόμενου. Ο Μουνής, σημείο αναφοράς αλλά και άνθρωπος-κλειδί στο μεγαλύτερο μέρος των παρασκηνίων των γεγονότων που περιγράφονται, είναι ένα «παράξενο τρένο». Η σιωπή του δίνει λαβές στο χωριό ώστε οι φήμες να οργιάζουν. Γύρω απ’ το όνομά του εμπλέκονται και σχετίζονται ένοχα μυστικά, ανομολόγητοι πόθοι και κρυφά απωθημένα τεσσάρων οικογενειών.
Τα πρόσωπα του χωριού, βαθιά προκατειλημμένα απέναντι στον συνάνθρωπο, αλλά και φοβισμένα απέναντι σε οτιδήποτε μπορεί να διαταράξει την φαινομενικά ηθική κοινωνική τους εικόνα, αντιστέκονται αδιάκοπα και παλεύουν να νικήσουν τον μοναδικό πραγματικό έχθρο: την αλήθεια. Αλλοιώνοντας και αποκρύπτοντάς την, εθελοτυφλούν απέναντί της, θεωρώντας τους εαυτούς τους άτρωτους. Κυρίαρχο όπλο στην αέναη αυτή προσπάθειά τους, η βία. Ακραία, απόκοσμη και ηδονικά διαιωνιζόμενη, η βία αποτελεί το ένοχο κοινό μυστικό όλων. Η βία και η υποκριτικά λαξευμένη «λεβεντιά» των Ελλήνων κυριαρχούν έναντι των γυναικόπαιδων που βρίσκονταν εξ ορισμού σε θέση κατώτερη και ήταν συνεπώς αναγκασμένοι να υποτάσσονται στον βίαιο καταπιεστή. Αυτή η δύναμη και η εξουσία απέναντι στα αδύναμα μέλη της οικογένειας όμως, ήταν αυτό που κυρίως οδηγούσε στον καθορισμό και προσδιορισμό της ατομικότητάς τους, αλλά και της θέσης τους στον κοινωνικό περίγυρο.
«Τη φρίκη καμιά φορά οι άνθρωποι θέλουν να την κοιτάζουνε…»
Το διήγημα της Κιτσοπούλου ακολουθεί με γλώσσα ωμή και ρεαλιστική την πορεία των οικογενειών αυτών, της φαινομενικά «αγνής» και «αθώας» ελληνικής υπαίθρου. Στο διήγημα γίνεται έκδηλο το πώς στα ασφυκτικά πλαίσια της κοινωνίας της εποχής αυτής, οι θεσμοί, οι παραδόσεις, και οι κοινωνικοπολιτικές και ιστορικές διεργασίες συντελούν στη διαμόρφωση χαρακτήρων, συνειδήσεων και στάσεων ζωής. Υπό αυτή την έννοια, ο Μουνής θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ηθογραφία, καθώς δεν αρκείται σε μία απλή καταγραφή των ηθών και εθίμων της υπαίθρου με τη γραφική και απλουστευτική έννοια του όρου. Τα υπερρεαλιστικά στοιχεία που υπεισέρχονται στις περιγραφές, τις εμπλουτίζουν και χαρίζουν περισσότερη δυναμική στη ρεαλιστικότητα που διατρέχει κατά κύριο λόγο το κείμενο.
Η παράσταση
Η δηκτική γραφή της Κιτσοπούλου βρίσκει σκηνικό έρεισμα στην σκηνοθετική δεινότητα του Παντελή Δεντάκη, ενώ η απαγγελτική δεινότητα της ομάδας, σε συνδυασμό με τη σωματικότητά τους, συνθέτουν ένα άρτιο σκηνικό αποτέλεσμα, με ρυθμικά σφιχτή δομή και ένταση. Το έργο είναι διαποτισμένο από παιγνιώδες χιούμορ, το οποίο βρίσκεται σε συνεχή εναλλαγή με την βαθιά τραγικότητα που αποπνέουν τα περιστατικά βίας, η κατ’ επίφαση αρμονική συμβίωση με τους συγχωριανούς και η σταδιακή αποδόμηση της αψεγάδιαστης και ιδανικά πλασμένης εικόνας του «λεβέντη» Έλληνα.
Ο επαναλαμβανόμενος πανηγυριώτικος χορός που χορεύουν πιασμένοι στην πλατεία του χωριού και η εναλλαγή στατικών αφηγήσεων και σωματικής αναπαράστασης εμπλουτίζουν τη δράση και κρατούν αμείωτη την προσοχή των θεατών. Τα σκηνικά και τα κοστούμια της Γεωργίας Μπούρδα, συμπληρώνουν καίρια τη σχέση σημαίνοντος-σημαινόμενου της παράστασης αλλά και τη συνολική της ατμόσφαιρα, καθώς οι υποταγμένες και σεμνές (ή μάλλον σεμνότυφες) γυναίκες είναι παρόμοια ντυμένες και με έναν τόνο κιτς, ενώ οι άντρες έχουν μία λαϊκότροπη, ειρωνικά ακαλαίσθητη «μάτσο» εμφάνιση.
Οι ερμηνείες
Οι ηθοποιοί της ομάδας 4Frontal, με την άριστη υποκριτική σχέση μεταξύ τους, έχουν προσδώσει ιδιαίτερη σπιρτάδα, ταμπεραμέντο αλλά και την απαραίτητη ειρωνική χροιά στους ποικίλους ρόλους που υποδύονται. Οι τρεις γυναίκες ηθοποιοί υποστηρίζουν ψυχή τε και σώματι όλους τους ρόλους, σε ερμηνείες πηγαίες και σφοδρές στο ρυθμό τους. Η Αριστέα Σταφυλαράκη ξεχωρίζει για τον άριστο χειρισμό των ταχύτατων μετατοπίσεων της αφηγηματικής πυξίδας, η Νεφέλη Μαϊστράλη είναι απολαυστική ως παπαδιά και η Ελένη Κουτσιούμπα συγκινητική στο ρόλο της τσαχπίνας Ανθής. Ο Θανάσης Ζερίτης πέρα από την προσγειωμένη εκφραστικότητα και την αμεσότητά του, προσδίδει στους ρόλους που υποδύεται ένα σαρδόνιο χαμόγελο, που καταδεικνύει άριστα τις σχέσεις υποκρισίας μεταξύ των συγχωριανών. Ο Σταύρος Γιαννουλάδης διαθέτει άριστο χειρισμό της λαϊκής διαλέκτου και της ειρωνικής υπογράμμισής της μέσω κάποιον επιτονισμών και αδιάπτωτη ενέργεια.
Συνολικά, η καθηλωτική αυτή παράσταση δίνει με κάθε δυνατό τρόπο «φωνή» στον σιωπηλό Μουνή ως μεμονωμένο χαρακτήρα, αλλά και στο ομώνυμο διήγημα εν γένει.
Trailer
** Ο «Μουνής» είναι ένα διήγημα της Λένας Κιτσοπούλου από τη συλλογή με τίτλο «Μεγάλοι δρόμοι» (εκδόσεις Μεταίχμιο).
Συντελεστές παράστασης Ο Μουνής
- Σκηνοθεσία: Παντελής Δεντάκης
- Επιμέλεια Κίνησης: Αγγελική Στελλάτου
- Σκηνικά/Κοστούμια: Γεωργία Μπούρδα
- Μουσική: Κώστας Νικολόπουλος
- Φωτισμοί: Σάκης Μπιρμπίλης
- Φωτογραφίες: Κάλλι Χαρόβα
- Βοηθοί Σκηνοθέτη: Πάνος Τοψίδης, Αγάπη Κουρομπλή
- Ερμηνεύουν: Σταύρος Γιαννουλάδης, Θανάσης Ζερίτης, Ελένη Κουτσιούμπα, Νεφέλη Μαϊστράλη, Αριστέα Σταφυλαράκη.
- 4Frontal: Site | Facebook Page
- Ο Μουνής: Facebook Page
