Ο Μινιμαλισμός στη φωτογραφία, το στυλ της όμορφης λιτότητας

Ο Μινιμαλισμός στη φωτογραφία είναι γνωστός ως ένα καλλιτεχνικό στυλ ή τεχνική που βασίζεται στην ακραία απλότητα και λεπτότητα, με διακριτικές και προσεγμένες χρωματικά και σχηματικά συνθέσεις. Χαρακτηρίζεται από επιτηδευμένη έλλειψη λεπτομερειών και για αυτό ίσως βρίσκει ισχυρή ακολουθία, ιδίως στις μέρες μας και στα Social Media.

Πέρα από την σχηματισμένη παράταξη που λαμβάνουν οι φωτογραφίες στα μέσα αυτά η επικρατέστερη υπερφόρτωση του οπτικού πεδίου με στοιχεία και λεπτομέρειες ευνοούν μια καλλιτεχνική τροπή η οποία καταφέρνει να απομονώσει και να παρουσιάσει μόνο το ουσιώδες, όμορφα.

Ο Μινιμαλισμός στη φωτογραφία, όπως εμφανίζεται στα φωτογραφικά είδη

Για να μπορέσουμε όμως να θεμελιώσουμε έναν λόγο περί μινιμαλισμού στη φωτογραφία πρέπει να παρατηρήσουμε την εμφάνιση του μέσα από τα είδη της φωτογραφίας.

Σίγουρα καθώς πρόκειται για ένα καλλιτεχνικό στιλ είναι κατανοητό πως  η φύση του τον καθιστά δυνητικό να εμφανίζεται σε όλα τα είδη φωτογραφίας. Είτε αυτό είναι πορτραίτο, φωτογραφία δρόμου ή φωτογραφία τοπίου. Δεδομένου αυτού όμως, κάποια είδη προσφέρουν μια ιδιαίτερη εύνοια πρός αυτό το στυλ.

Ο λόγος γίνεται για την αρχιτεκτονική φωτογραφία, που χαρακτηριστικά εμπλέκοντας τον αρχιτεκτονικό μινιμαλισμό μαζί με τον φωτογραφικό, το αποτέλεσμα γίνεται ευνόητο. Λευκοί ή έγχρωμοι τοίχοι με μια ιδιαίτερη λεπτομέρεια, ένα χέρι ξεπροβάλλει από το μεμονωμένο παράθυρο, και ούτω καθ’ εξής…

Έπειτα, τα είδη της φωτογραφίας άβιας ζωής (Still Life) και της εμπορικής/διαφημιστικής φωτογραφίας που μπορούν έξοχα να συμπληρώσουν και να κάνουν χρήση του μινιμαλισμού, με ότι μορφή να μπορεί εκείνος να εκδηλωθεί. Παίρνοντας ένα εμπορικό προϊόν, ένα οποιοδήποτε αντικείμενο ή ένα πρόσωπο και πλαισιώνοντας το κατάλληλα χρωματικά. Απομονώνοντας ταυτόχρονα τα πιο βασικά και ουσιώδη χαρακτηριστικά, η ενσωμάτωση του μινιμαλισμού γίνεται απλή.

Ο Μινιμαλισμός στη φωτογραφία των Social Media

Ο Λόγος περί φωτογραφικού μινιμαλισμού σήμερα συναντάται κυρίως στα φωτογραφικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αυτά έχοντας ήδη μια τυποποιημένη πλατφόρμα (βλ. Instagram.) είναι ήδη αρκετά προσφιλή στην εκδήλωση της μινιμαλιστικής φωτογραφίας. Ένα πλήρες «μωσαϊκό» feed από «μίνιμαλ» εικόνες είναι σίγουρο πως θα φαίνεται πολύ πιο όμορφο και θα είναι πιο εύληπτο στο μάτι. Σε αντίθεση με ένα που περιλαμβάνει πολύχρωμες και έντονα λεπτομερείς φωτογραφίες.

Επόμενο ερώτημα είναι το πόσο έντονα εμφανίζεται η τάση προς τον μινιμαλισμό στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Ένας χρήστης ενός τέτοιου μέσου είναι βέβαιο πως σε κάθε έντονα επιμελημένο και δημοφιλές προφίλ θα συναντήσει τουλάχιστον μια εκδήλωση του μινιμαλισμού σε φωτογραφία. Βέβαια, καθώς δεν είναι αυστηρά τα όρια περί της φωτογραφικής εκδήλωσης του είδους και τα social media δεν τελούν υπό αυστηρή οργάνωση πολλές φορές εμφανίζονται ακραίες παρεκκλίσεις και στρεβλώσεις.

Πέρα από αυτά όμως, τα παραδείγματα όπου φωτογραφίες είναι χρωματικά ή δομικά αρμονικές χωρίς περιττές λεπτομέρειες, μινιμαλιστικές, εμφανίζονται αρκετά συχνά. Γι’ αυτό μερικές φορές ο μινιμαλισμός μπορεί να εκδηλωθεί και τυχαία, κατά λάθος η εν αγνοία μερικών φωτογράφων.

Είναι δεδομένο αυτές οι δομές είτε σε μεγέθυνση μεγαλυτέρων είτε ως αφαίρεση περιπλοκότερων δομών εντοπίζονται στη καθημερινή μας ζωή. Το μόνο που χρειάζεται ένας φακός για να τις διαλέξει.

Μια περαστική τάση ή κάτι το διαρκές;

Αναζητώντας την απάντηση σε αυτό αρκεί κανείς να αναζητήσει το ξεκίνημα του μινιμαλισμού στη τέχνη και ειδικότερα στη φωτογραφία. Ως ένα στυλ που εκδηλώθηκε κατά βάση σε άλλα κινήματα, κονστρουκτιβιστικής και κυβιστικής τέχνης.

Στη φωτογραφία ο πρωταρχικός εκπρόσωπος μιας ας πούμε μινιμαλιστικής φωτογραφίας είναι σίγουρα ο κονστρουκτιβιστής και μετέπειτα διευθυντής του Bauhaus στη Γερμανία, ο Laszlo Moholy-Nagy. (Λάζλο Μοχόλυ-Νάγκυ.)

Δραστηριοποιημένος φωτογραφικά στην εποχή του μεσοπολέμου εξέδωσε αρκετά σημαντικά έργα όπου η αφοσίωση του στο φως και στην διαπλοκή των δομών είναι εντυπωσιακή. Οι φωτογραφίες του ιδίου είναι λιτές συνθέσεις. Συνδέουν αρμονικά όλα τα στοιχεία τους είτε με προσθήκη εξωγενών μορφών ή στοιχείων η χρησιμοποιώντας το περιβάλλον.

Με λίγα λόγια ο φωτογραφικός μινιμαλισμός δεν είναι κάτι νέο. Αντίθετα έχει ανθήσει και έχει προκαλέσει τη κοινή γνώμη μέσω της παροντικής τάσης που πηγάζει στην αφοσίωση στα Social Media.

Συμπεραίνουμε, λοιπόν, πως δεχόμενος την κατάλληλη έκθεση ο μινιμαλισμός στη φωτογραφία καταφέρνει να μετεξελίσσεται και να διευρύνεται όλο και περισσότερο.  Κυρίως ανάμεσα στους φωτογράφους και μη,ως μια συγκεντρωτική, ουσιώδης και λιτή τάση που ξεκόβει τον θόρυβο και διατηρεί την αρμονία.