Μιλώντας μ’ έναν αγανακτισμένο νέο για επαναστάσεις (τεχνολογικές και άλλες): Μια διαφορετική επανάσταση προτείνει ο Νίκος Δήμου στο βιβλίο του «Μιλώντας μ’ έναν αγανακτισμένο νέο για επαναστάσεις (τεχνολογικές και άλλες)». Ο Νίκος Δήμου διαλέγεται με έναν απογοητευμένο άνεργο νέο (με αναρχικές διαθέσεις) και απαντά στη σύγχρονη πραγματικότητα, προτείνοντας μια επανάσταση αρκετά πρωτότυπη για τον αναγνώστη. Πρόκειται για μια επανάσταση που θα περιστρέφεται γύρω από την τεχνολογία και όσα αυτή προσφέρει. Σίγουρα εγείρονται αμφιβολίες και ερωτηματικά· ομολογουμένως, απαντώνται πειστικά από τον Δήμου, όσο κι αν πολλά ζητήματα μένουν ανοιχτά. Τα βασικά ζητήματα που πραγματεύεται, και γύρω από τα οποία στηρίζει τη θέση του περί τεχνολογικής επανάστασης, είναι τα ακόλουθα:
Τεχνολογία και Τέχνη
Το Διαδίκτυο είναι, αναμφισβήτητα, η μεγαλύτερη βιβλιοθήκη, δισκοθήκη, πινακοθήκη και ταινιοθήκη του κόσμου. Ωστόσο, δεν καταργεί τη χειροπιαστή μορφή της Τέχνης, όπως η φωτογραφία δεν έσβησε τη ζωγραφική και η τηλεόραση τον κινηματογράφο. Και στον αντίλογο ότι το διαδίκτυο προϋποθέτει ηλεκτρονικές εταιρείες, οι οποίες διαιωνίζουν τον καπιταλισμό, ο Δήμου απαντά πως κριτήριο είναι «κατά πόσον αυτό που προσφέρουν είναι ανάλογο με αυτό που κερδίζουν»….
Η πλημμύρα του υλικού αυτού έχει υποστηριχθεί πως καταλήγει χαοτική, όμως, αν το καλοσκεφτούμε ούτε όλα τα βιβλία που γράφονται είναι όλα «καλά» ούτε όλες οι ταινίες. Το βάρος πέφτει στον χρήστη που πρέπει να είναι έμπειρος στην αναζήτηση των όντως καλλιτεχνικών δημιουργημάτων μέσα στο χάος που του προσφέρεται. Η Τεχνολογία δεν μείωσε την ποιότητα, ίσα ίσα είμαστε προνομιούχοι που έχουμε πρόσβαση με ένα κλικ σε τόση Τέχνη.
Και η Τηλεόραση; Έχει «και όπερες και μπαλέτα και ωραιότατα ντοκυμαντέρ». Θύτης είναι το κοινό που δεν καταψηφίζει τις σαπουνόπερες. «Δυστυχώς, η τηλεόραση, σαν μαζικό μέσο, καθρεφτίζει το κοινό της».
Τεχνολογία και Φιλοσοφία
Η Τεχνολογία, ως παιδί της επιστήμης, γεννάται και αναγεννάται (συνεχώς) βάσει ορθολογιστικών μεθόδων. Και τι προστάζει ο ορθολογισμός; Δοκιμή και επιβεβαίωση, ή δοκιμή και λάθος. Αυτά είναι τα κριτήρια κάθε επιστημονικής πρότασης. Και η επιστήμη είναι όντως η μόνη έκφανση της ανθρωπότητας που μόνο προοδεύει, επειδή δεν είναι δογματική. Ενώ οι μεγάλες ιδεολογίες αιματοκύλισαν τον κόσμο, ο ορθολογισμός προτείνεται ως ο μόνος πραγματικός ανθρωπισμός.
Και το συναίσθημα; Ο Δήμου παραδέχεται ότι χωρίς αυτό η ύπαρξή μας θα ήταν φτωχή, όμως, πρέπει να προσέχουμε σε ποιο επίπεδο αναφερόμαστε. Στον δημόσιο χώρο, λοιπόν, ναι είναι καταστρεπτικό. Θα έπρεπε ο ορθολογισμός να είναι η βάση για την οργάνωση μιας κοινωνίας. Εδώ δίδεται ένα ευφυές παράδειγμα: «το πιο ορθολογικό πράγμα είναι ο Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας (ΚΟΚ). Μπορείς να τον φανταστείς βασισμένο στο συναίσθημα; «Νιώθω ότι εγώ πρέπει να έχω πρωτοπορία στις διασταυρώσεις…»
Ο σκεπτικισμός, τέλος, είναι ο μόνος που θα μπορούσε να μας σώσει σε τέτοιες κρίσιμες περιόδους, αφού προκρίνει την αμφισβήτηση –όχι την άκριτη- και προωθεί τον διάλογο. Μην ξεχνάμε ότι ο μονόλογος και το δόγμα βασιλεύουν στις κλειστές κοινωνίες.
Τεχνολογία και Πολιτική
Την προαναφερθείσα τακτική -δοκιμής και λάθους- προτείνει και για το πολιτικό επίπεδο. Ο κόσμος, σύμφωνα με τον Δήμου, προχωρά με μικρά βήματα, αλλαγές, προσαρμογές. Οι μεγάλες αντιδράσεις, μέχρι στιγμής στην ιστορία, δεν έχουν επιφέρει παγιωμένες αλλαγές. Άρα, μιμούμενοι τους επιστήμονες, οι πολιτικοί θα έπρεπε να ανακαλούν κάθε μέτρο που δεν οδηγεί σε βελτίωση της κατάστασης.
Έπειτα, η Τεχνολογία μπορεί να ιάσει βασικές αρρώστιες του κράτους: τη γραφειοκρατία, την αδιαφάνεια, την κακοδιοίκηση, τη φοροδιαφυγή, την καθημερινή ταλαιπωρία. Όσο κι αν νιώθουμε γνώστες της τεχνολογίας, δυστυχώς, η γνώση του να χρησιμοποιείς παιχνίδια και σελίδες κοινωνικής δικτύωσης δεν έχει καμία σχέση με την ουσία της τεχνολογικής επανάστασης. Σ’ αυτό είμαστε άκρως συντηρητικοί. Μήπως χρειαζόμαστε μια τεχνολογική επανάσταση περισσότερο από μια κοινωνική ή οικονομική;
Αποτίμηση
Ένα μικρό και περιεκτικό βιβλίο με αρετές. Η διαλογική μορφή δίνει ενάργεια, αν και οι ερωτήσεις του αγανακτισμένου νέου κάποιες φορές φαίνονται απλοϊκές και σαν να δίδονται για κυλήσει επί τούτοις το νήμα της συζήτησης. Οι απαντήσεις πείθουν έντονα και συνιστούν εφαλτήριο για περαιτέρω σκέψη. «Μεγάλες» απόψεις εκφέρονται με απλό λόγο, κάτι που καθιστά το βιβλίο προσιτό. Κάποιες φορές αιωρείται μια κάποια «οσμή» καπιταλιστικής διάθεσης, που, όμως, αιτιολογείται και σε ωθεί να σκεφτείς μήπως όντως λανθασμένα ταυτίζεις κάποιες εικόνες της πραγματικότητας με τον καπιταλισμό. Θα μπορούσαμε να πούμε πως ένα τέτοιο πρακτικό απόσταγμα σοφίας και διαβασμάτων δεν γράφεται εύκολα, αλλά διαβάζεται πολύ εύκολα.
