Με το masterclass σκηνοθεσίας «Η τέχνη του σκηνοθέτη» του Κώστα Γαβρά ανοιχτό για το κοινό στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών την Πέμπτη 31 Ιανουαρίου ολοκληρώθηκε το μεγάλο αφιέρωμα της Ταινιοθήκης της Ελλάδος στον μεγάλο Έλληνα δημιουργό Κώστα Γαβρά. Στόχος του αφιερώματος ήταν να γνωρίσει το κοινό το πλήρες έργο του Έλληνα σκηνοθέτη, να δει κάτω από ποιες κοινωνικοπολιτικές συνθήκες διαμορφώθηκε η φιλμογραφία του, και να κατανοήσει σε βάθος την πολιτική διάσταση του έργου του.
Ο Γαλλοθρεμμένος σκηνοθέτης με ευγένεια, διάθεση και απλότητα επί δύο ώρες παρουσίασε αποσπάσματα από τις πιο γνωστές του δημιουργίες αναλύοντας έννοιες-κλειδιά του έργου του και κατόπιν απάντησε πρόθυμα στις ερωτήσεις του κοινού διαφωτίζοντας το για την τέχνη του σασπένς, της διεύθυνσης και προσέγγισης των ηθοποιών, του ρόλου της γραφής του σεναρίου κ.α.
Χαρακτηριστικά ο Κώστας Γαβράς είπε μεταξύ πολλών άλλων:
Πως ο ίδιος προτιμάει την έννοια του σασπένς και όχι του θρίλερ, του σταδιακού χτισίματος δηλαδή της ατμόσφαιρας της σκηνής σε σχέση με την κεντρική ιδέα, το περιβάλλον και τους ηθοποιούς.
Πως ως σκηνοθέτης έχει τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο πάνω στο έργο -όπως και την ευθύνη- παρ’ όλο που κατά τη διάρκεια της προεργασίας υπάρχει διαλεκτική και συν διαμόρφωση με όλους τους συντελεστές και ιδίως με το σεναριογράφο και τους πρωταγωνιστές.
Πως σε κάθε ηθοποιό παραδίδει μια μάσκα φτιαγμένη στην εντέλεια και συνδιαμορφωμένη μαζί του καθώς ο ίδιος ως σκηνοθέτης αποτελεί καθρέφτη του και συνεπώς οφείλει να είναι ευκρινής. Ο ίδιος δεν προτιμάει ηθοποιούς-ονόματα που θεωρούν την ιστορία όχημα του εαυτού τους, αλλά ηθοποιούς που εξυπηρετούν το συνολικό όραμα της ταινίας ακόμη και αν οι δυο μεριές πρέπει να βάλουν νερό στο κρασί τους προκειμένου να βρουν ένα κοινό τόπο επικοινωνίας. Μαζί του ο Τζακ Λέμον -ένας κατεξοχήν κωμικός ερμηνευτής- έμαθε να υποκρίνεται με σιωπές και ο Υβ Μοντάν να μην αντιγράφει Αμερικάνους ηθοποιούς. Επίσης τόνισε πως δεν υπάρχει στην ουσία θεμελιώδης διαφορά ανάμεσα σε καλούς Ευρωπαίους και καλούς Αμερικανούς ηθοποιούς καθώς οι μεν θαυμάζουν τους δε.
Στο πώς μαθητεύοντας δίπλα σε μεγάλους δασκάλους όπως ο Ρενέ Κλεμάν αφομοίωσε το ύφος πολλών διαφορετικών τρόπων φιλμικής αφήγησης σε μια εποχή που η νουβέλ βαγκ ολοκλήρωνε τον κύκλο της και πως ουσιαστικά σκηνοθεσία έμαθε στην αίθουσα του μοντάζ. Η πρώτη του ταινία γυρίστηκε με ένα σεναριο-σπουδή που έφτασε συμπτωματικά σχεδόν στον παραγωγό και για το οποίο δεν είχε κατοχυρώσει καν τα δικαιώματα…
Για το πως ο Μίκης Θεοδωράκης του έστειλε μέσα από τη φυλακή ένα σημείωμα σε ένα πακέτο τσιγάρα λέγοντας του να χρησιμοποιήσει όποιο έργο του προτιμά για την επένδυση του “Ζ”
Για το ρόλο της σιωπής και του κενού στην αφήγηση μιας ταινίας και στο πώς καθώς o ίδιος μεγαλώνει συνειδητοποιεί τη σπουδαιότητας τους έναντι των διαλογικών μερών.
Το αφιέρωμα πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με το Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών, τη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, το Τμήμα Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και το Τμήμα Κινηματογράφου του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
