Ο Μάρκο Ρόθκο (Mark Rothko) γεννήθηκε στο Ντβινσκ της σημερινής Λετονίας το Σεπτέμβριο του 1903, από πατέρα Εβραίο φαρμακοποιό και προοδευτικό διανοούμενο. Η οικογένεια Ρόθκοβιτς (όπως ήταν το πραγματικό τους όνομα) μετανάστευσε στις Ηνωμένες Πολιτείες στα 1913. Ο μικρός Ρόθκο ακολούθησε τα βήματα του πατέρα του, δείχνοντας έφεση στα γράμματα και την πολιτική, αποτελώντας παράλληλα ενεργό μέλος της τοπικής εβραϊκής κοινότητας, ενώ τελικά άφησε το πανεπιστήμιο για να ακολουθήσει την ανυπότακτη δημιουργική φύση του. Ο Ρόθκο φθάνει στη θαυμαστή Νέα Υόρκη του 1923, όπου αρχίζει να παρακολουθεί μαθήματα τέχνης. Το κραχ του ’29 τον χτυπά βάναυσα, ο ίδιος όμως θα εξακολουθήσει να μελετά και να πειραματίζεται και να προετοιμάζεται για αυτό που θα τον κάνει αλησμόνητο.
Επηρεασμένος από την Ελληνική και Σεξπηρική τραγωδία, τον Ρέμπραντ και τον Τέρνερ, και αφού πειραματίστηκε με τον εξπρεσιονισμό, ο Ρόθκο κατόρθωσε στα τέλη της δεκαετίας του 1940 να βρει το δικό του προσωπικό ύφος. Μετά το ολοκαύτωμα και τις ατομικές βόμβες, λέει, “η ζωγραφική δεν μπορεί να παραμείνει η ίδια”. Θα προκαλέσει όμως η δική του, καινοτόμος ζωγραφική την ίδια συγκίνηση με αυτή των μεγάλων αναγεννησιακών δασκάλων; Ο Ρόθκο ακολουθεί τα βήματα του σύγχρονού του Τζάκσον Πόλοκ και αντικαθιστά την απεικόνιση αντικειμένων με μια άνευ προηγουμένου αφαιρετική και ατόφια έκφραση συναισθήματος. Η Αμερική αποκτά επιτέλους το δικό της ζωγραφικό στυλ και δεν αποτελεί πια το φτωχό και “ρηχό” συγγενή της ευρωπαϊκή πρωτοπορίας. Ο αφηρημένος εξπρεσιονισμός έχει γεννηθεί και πρόκειται για μια καθαρά Αμερικανική εφεύρεση. Η καταξίωση του Ρόθκο δεν είναι μακριά…
Το 1959 και βλέποντας τη δημοτικότητα της δουλειάς του να ανεβαίνει διαρκώς, αναλαμβάνει να διακοσμήσει τους τοίχους του εστιατορίου Four Seasons του νεόδμητου ουρανοξύστη Seagram στο κέντρο του Μανχάταν, έργο του κορυφαίου αρχιτέκτονα του μοντερνισμού Mies Van Der Rohe. Παρότι είχε ολοκληρώσει μια σειρά από σαράντα πίνακες, ο Ρόθκο απέσυρε τελικά την πρόταση να εκτεθούν τα έργα του στο πολυτελές εστιατόριο, με τη δικαιολογία ότι ο επιτηδευμένος χώρος και η πελατεία του δεν είναι κατάλληλοι για τη ζωγραφική του. Ας δούμε το γιατί.
Τα έργα του Ρόθκο, δραματικά και πένθιμα ταυτόχρονα, συγκλονίζουν το θεατή, εκπέμποντας ένα ισχυρό μαγνητικό πεδίο, μια έλξη ακαταμάχητη, που αιχμαλωτίζει το βλέμμα και καθηλώνει τις αισθήσεις. Γεωμετρικές παλλόμενες χρωματικές πανδαισίες, που προκαλούν μια μάλλον αμφίσημη ηδονή που τις κουβαλάς μέσα σου για καιρό. Είναι ο επιδέξιος χειρισμός των χρωμάτων από το Ρόθκο που εντείνει αυτήν την ιερή, μεταφυσική σχεδόν, μα και απόλυτα αισθησιακή πνευματική εμπειρία. Η ζωγραφική του δεν είναι μια ζωγραφική παθητική. Οι φαινομενικά ήρεμοι και στατικοί πίνακές του Ρόθκο διογκώνονται και πάλλονται και δονούνται. Υπεύθυνη για αυτό είναι η δεξιοτεχνία του ζωγράφου, με τα ξεφτισμένα περιγράμματα ανάμεσα απ’ τις χρωματικές ζώνες με το ισχυρό φως στο εσωτερικό τους. Σύμφωνα με τον ίδιο, τα έργα του αναδεικνύονται όταν εκτίθενται σε χώρο ουδέτερο, με χαμηλό φωτισμό και το θεατή σε απόσταση (μόλις) 50 εκατοστών από αυτά.
Ο Μάρκο Ρόθκο αυτοκτόνησε το 1970 σε ηλικία 66 ετών. Οι πίνακές του σήμερα κοσμούν τα σπουδαιότερα μουσεία σύγχρονης τέχνης ανά την υφήλιο και πωλούνται πανάκριβα στις κατά καιρούς δημοπρασίες. Ειρωνεία αποτελεί το γεγονός ότι ο ίδιος ο σπουδαίος ζωγράφος δεν ήθελε τα έργα του να θεωρούνται όμορφα, κατάλληλα δηλαδή μόνο για να διακοσμούν τα σπίτια των μεγαλοαστών. Γι’ αυτόν αντιπροσωπεύουν μια επίπονη, θρησκευτική εμπειρία και έτσι θα ήθελε να αντιμετωπίζονται…
