Ο Μάνος Χατζιδάκις γεννιέται στις 23 Οκτωβρίου στα 1925 στη Ξάνθη. Σε ηλικία τεσσάρων ετών μαθαίνει πιάνο. Ταυτόχρονα εξασκείται σε βιολί και ακορντεόν. Μετά το διαζύγιο των γονιών του εγκαθίστανται μόνιμα στην Αθήνα. Λίγο αργότερα ο πατέρας του πεθαίνει και με την έλευση του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου αναγκάζεται να δουλέψει για τις ανάγκες του βιοπορισμού του. Έπειτα εγγράφεται στη Φιλοσοφική Σχολή των Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, ωστόσο δεν ολοκληρώνει ποτέ τις σπουδές του. Πνευματικά συνδέεται με πολλούς ανθρώπους από το χώρο των τεχνών και των γραμμάτων, όπως τον Γεώργιο Σεφέρη, τον Οδυσσέα Ελύτη, τον Νίκο Γκάτσο, τον ζωγράφο Γ. Τσαρούχη κ.α. Στην Κατοχή εντάσσεται στο κίνημα της ΕΠΟΝ, όπου και γνωρίζει τον πλέον εγκάρδιο φίλο του Μίκη Θεοδωράκη με τον οποίο τον συνδέει μέχρι και το τέλος της ζωής του (1994) μια μακροχρόνια και ισχυρή φιλία.
Ο Μάνος Χατζιδάκις και τα πρώτα καλλιτεχνικά του βήματα
Ο Μάνος Χατζιδάκις ξεκινά να δραστηριοποιείται από τα τέλη της δεκαετίας του 1940 στο θέατρο και στο κινηματογράφο. Το 1957 ξεκινά τα μεγαλύτερα δημιουργικά του βήματα. Συνθέτει μουσικά έργα για θεατρικές παραστάσεις και ταινίες του σινεμά. Μια από τις μεγαλύτερες επιτυχίες του είναι όταν καταφέρνει το 1961 να αποσπάσει το πρώτο «Όσκαρ Καλύτερου Πρωτότυπου Τραγουδιού» για το κομμάτι «Τα παιδιά του Πειραιά». Το δεύτερο Όσκαρ το κερδίζει για το «Ποτέ την Κυριακή» του Ζυλ Ντασέν. Ο ίδιος γνώριζε πολύ καλά πόσο διάσημος είχε γίνει μέσα από την δουλειά του, ωστόσο, πάντα προσπαθούσε να χαλιναγωγήσει αυτή τη δόξα που ερχόταν με τόσο αυθορμητισμό κατά πάνω του. Χαρακτηριστικά παραμένουν τα λόγια του: «Μπορεί ένα απλό τραγούδι να μου έφερε το Όσκαρ. Οι φιλοδοξίες μου όμως και οι υποχρεώσεις μου δεν σταματούν σε αυτό…».
Τα χαρακτηριστικά της μουσικής του
Οι μουσικές του επιτυχίες του είχαν φτάσει στο απόγειό τους και αυτό οφειλόταν στη στάση που υιοθέτησε ο ίδιος απέναντι στη μουσική. Η μουσική του Μάνου Χατζιδάκι είχε χαρακτήρα. Το μουσικό του ιδίωμα ήταν ένας συνδυασμός ανάμεσα λόγιο και λαϊκό. Πιο συγκεκριμένα, προσπαθεί οι συνθέσεις του να αγγίζουν την ψυχή του κόσμου , χωρίς ο στιχουργικός λόγος να εκπίπτει. Αδιαφορεί για την ελαφρότητα των τραγουδιών της εποχής του και δίνει έμφαση στην μουσική ενασχόλησή του. Η καλλιτεχνική παραγωγή μουσικών κομματιών του έχουν ως βασικό πυλώνα την αγάπη του για το τραγούδι και τη σύνθεση. Μια αγάπη μυσταγωγική που στο βάθος της εμπερικλείει όλο το πάθος του Μ. Χατζιδάκι για δημιουργία. Δεν είναι τυχαίο που η στιχουργία του διοχετεύει μέσα της το στοιχείο του μύθου. Έτσι, ο λόγος του γίνεται ασυνήθιστα – κάποιες φορές – υψηλός και γεμάτος νοήματα. Ο ίδιος θεωρεί ότι το πρώτο έργο του που εξυπηρετεί αυτά του τα πρότυπα είναι το άλμπουμ «Μυθολογία» (1965).
Ένας μύθος πίσω από το τραγούδι «Κεμάλ»
Αν θα μπορούσαμε να συλλέξουμε ένα αντιπροσωπευτικό παράδειγμα της μουσικής του Χατζιδάκι –ανάμεσα στα πολλά – θα ήταν ο Κεμάλ. Το συγκεκριμένο τραγούδι γράφτηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1960, όπου και ο συνθέτης βρίσκεται στην Αμερική. Η πρώτη του εκτέλεση γίνεται σε αγγλικό στίχο και περιλαμβάνεται στο άλμπουμ «Reflections». Με την επιστροφή του στην Ελλάδα, ο Μάνος Χατζιδάκις αποφασίζει να εκδώσει αυτόν το δίσκο στα ελληνικά. Για να το πετύχει αυτό συνεργάζεται με το Νίκο Γκάτσο που επεξεργάζεται τους στίχους του άλμπουμ. Το τραγούδι ερμηνεύεται αρχικά από την Αλίκη Καγιαλόγλου, ενώ την αφήγηση στην αρχή την πραγματοποιεί ο ίδιος ο Χατζιδάκις.
Ο «Κεμάλ» του Μάνου Χατζιδάκι
Ο ίδιος ο Μάνος Χατζιδάκις εξιστορεί με ιδιαίτερη γλαφυρότητα το τι τον ενέπνευσε να δημιουργήσει τον Κεμάλ: « Στη Νέα Υόρκη το χειμώνα του ΄68, συνάντησα ένα νέο παιδί είκοσι χρονών που το λέγανε Κεμάλ. Μου τον γνωρίσανε. Τι μεγάλο και φορτισμένο από μνήμες όνομα για ένα τόσο όμορφο και νεαρό αγόρι, σκέφθηκα. Είχε φύγει απ΄ τον τόπο του με πρόσχημα κάποιες πολιτικές του αντιθέσεις. Στην πραγματικότητα, φαντάζομαι, ήθελε να χαθεί μέσ΄ στην Αμερική.
Του το είπα. Χαμογέλασε. -Δέχεστε να σας ξεναγήσω; Αρνήθηκε ευγενικά. Προτιμούσε μόνος. Κι έτσι σαν γύρισα στο σπίτι μου τον έκανα τραγούδι, μουσική. Ο Γκάτσος εκ των υστέρων, γράφοντας τους στίχους στα ελληνικά, τον έκανε άραβα πρίγκιπα να προστατεύει τους αδυνάτους. Κάτι σαν μια ταινία του Έρολ Φλιν του ΄35.
Η Πελοπόννησος, από τη φύση της αδυνατεί να κατανοήσει την αμαρτωλή ιδιότητα των μουσουλμάνων Τούρκων, που μοιάζουν σαν ηλεκτρισμένα σύννεφα πάνω απ΄ τον Έβρο, ή σαν χαμένα και περήφανα σκυλιά. Το μόνο που αφήσαμε ανέπαφο στα ελληνικά είναι εκείνο το «Καληνύχτα Κεμάλ».
Είτε πρίγκιπας άραψ είτε μωαμεθανός νεαρός της Νέας Υόρκης, του οφείλουμε μια «καληνύχτα» τέλος πάντων, για να μπορέσουμε να κοιμηθούμε ήσυχα τη νύχτα. Χωρίς τύψεις, χωρίς άχρηστους πόθους κι επιθυμίες. Κατά πως πρέπει σ΄ Έλληνες, απέναντι σ΄ ένα νεαρό μωαμεθανό- όπως θα έλεγεν κι ο φίλος μας ο ποιητής ο Καβάφης.».
Γενικές πληροφορίες για το έργο του
Η εργογραφία του Μάνου Χατζιδάκι έχει καταγραφεί αρχικά από τον ίδιο το συνθέτη και ανασυντάχθηκε από τον Β. Αγγελικόπουλο και την Ρ. Δαλιανούδη. Στην εκδοχή της τελευταίας περιλαμβάνει 61 έργα για το θέατρο, 10 έργα για το αρχαίο δράμα, 77 έργα για τον κινηματογράφο, 11 οργανικά έργα, 36 κύκλους τραγουδιών και έργα για φωνή, 16 μπαλέτα και 3 όπερες. Κάποια από τα έργα αυτά είναι ανέκδοτα ή ανολοκλήρωτα. Ο ίδιος ο Μάνος Χατζιδάκις έχει επιλέξει και αριθμήσει 51 από τα έργα του που θεωρούσε ως τα πλέον σημαντικά.
Η πλήρης εργογραφία και δισκογραφία του συνθέτη, με τα δικά του εισαγωγικά σημειώματα καθώς και πρόσθετο αρχειακό υλικό είναι προσβάσιμη στον επίσημο ιστότοπό του.
Ακούστε το Κεμάλ σε αγγλικό στίχο:
Διαβάστε περισσότερα Μουσικά άρθρα εδώ
