Τι είναι το «Mank»; Σινεμά για το σινεμά; Ένα αυτοαναφορικό κλείσιμο του ματιού στην ιστορία, στις επιρροές και στους μύθους που γέννησε η βιομηχανία του Χόλιγουντ και καθόρισε γενιές και γενιές δημιουργών, αναλυτών και απλών «ερωτευμένων» με την αντανάκλαση της 7ης Τέχνης; Ένας φόρος τιμής σε έναν «σπουδαίο» και αφανή δευτεραγωνιστή, όπως τον Χέρμαν Μάνκεβιτς – τον συν (;) σεναριογράφο του μεγαλύτερου ίσως αριστουργήματος όλων των εποχών; Ένα καταραμένο outsider. Μια «δική μας» κλειδαρότρυπα στα άδυτα της αναλλοίωτης γοητείας του κινηματογραφικού παραμυθιού. Ίσως όλα τα παραπάνω μαζί.
Σινεμά… για το σινεμά
Η παρακολούθηση της νέας ταινίας του Ντέιβιντ Φίντσερ, έστω και στην μικρή οθόνη – τι ειρωνεία μια ταινία που «σφύζει από σινεμά», να προβάλλεται σε μια streaming πλατφόρμα με τις σκοτεινές αίθουσες κλειστές- είναι αναμφίβολα μια πολύπλευρη και ιδιότυπη απόλαυση. Ένα «μάθημα» κινηματογραφικής ιστορίας. Ένα σεμινάριο για τα «όσα έγιναν» και «όσα δεν έγιναν» στα παρασκήνια της σύλληψης του «Πολίτη Κέιν». Αλλά και μια αποκαλυπτική και παραδόξως επίκαιρη κριτική στο πολυμορφικό σύμπαν που κινείται πίσω από τις κάμερες.
Στους παραγωγούς με τις εμμονές και τις αγκυλώσεις τους. Στις star που έλαμψαν και έσβησαν -όχι πάντα μέσα στην ματαιοδοξία τους, αλλά συχνά όντας ώριμες, οξυδερκείς και κοινωνικά γειωμένες (βλ. τον αριστοτεχνικά γραμμένο ρόλο της Αμάντα Σίφριντ). Στα «αφεντικά» που κινούσαν τα καλλιτεχνικά αλλά και πολιτικά νήματα της κινηματογραφικής παραγωγής με τον κυνισμό και την ακόρεστη δίψα τους για εξουσία και δύναμη. Και μέσα σε αυτούς ο τέλειος αντιήρωας: ο Χέρμαν Μάνκεβιτς του απολαυστικού Γκάρι Όλντμαν. Αλκοολικός, τζογαδόρος, ευφυής, αλλά δομημένος μεστά σεναριακά και παιγμένος ιδανικά, μακριά από το απλοϊκό κλισέ του «κακού παιδιού».
Ένας αντιήρωας μέσα στον θρύλο του «Πολίτη Κέιν»
Η «διαστρεβλωμένη» και «αντεστραμμένη» ιστορία του «Πολίτη Κέιν» θα έλεγε κανείς. Μια ταινία «μέσα» στον ίδιο τον μύθο μιας άλλης ταινίας. Μόνο που εδώ κεντρικό πρόσωπο δεν είναι ο «υπέρλαμπρος», «θαυματουργός» Κέιν που έφτασε από τον κορυφή στον πάτο, αλλά μάλλον μια περιθωριακή φιγούρα, ενός προβληματικού «τύπου» που μέσα στους δαίμονες και τις αντιφάσεις του (πάντοτε στην διάρκεια της ιστορίας παραμένει και «μέσα» και «έξω» από το σύστημα που αποδομεί και συνάμα συναπαρτίζει), τις αυτοκαταστροφικές του ροπές και την κατά γενική ομολογία «αποτυχημένη» (έστω συμβατικά) προσωπική και επαγγελματική του πορεία, καταφέρνει να φτάσει στην δική του λύτρωση. Να πει την ιστορία του. Να επιβιώσει στο εχθρικό σύστημα του Χόλιγουντ. Να πάρει ένα Όσκαρ και να αναγνωριστεί πριν αποτραβηχτεί οριστικά μακριά από τα φώτα και πεθάνει νέος και αλκοολικός.
Πριν φτάσει στην συγκινητική κορύφωση της ταινίας του δια μέσω ενός αριστουργηματικού ξεσπάσματος του Όλντμαν λίγο πριν το τέλος, ο Φίντσερ έχει κατορθώσει να τιμήσει και να αποκαθηλώσει την ίδια στιγμή πτυχές μιας «βαριάς» κινηματογραφικής -και όχι μόνο- ιστορίας. Με πρώτο και χαρακτηριστικό παράδειγμα την απεικόνιση του Όρσον Γουέλες, ως στην καλύτερη συμπληρωματικού «παίκτη» στην διαδικασία σύλληψης του σεναρίου της «σπουδαιότερης» ταινίας του. Στην χειρότερη, ως ενός αλαζόνα και οξύθυμου «παιδιού θαύματος».
Τιμώντας την ιστορία του Σινεμά και όχι μόνο
Με δεύτερο και απρόσμενα ενδιαφέρον στοιχείο, την εμπλοκή του Μάνκεβιτς με την πολιτική. Ο Φίντσερ εμφανίζει στην ιστορία του «Mank» την προσωπικότητα του σοσιαλιστή Άπτον Σίνκλερ, βρίσκοντας ευκαιρία να μιλήσει για την αμερικανική ενδοχώρα και τα στερεοτυπικά δεσμά της, για τις εργασιακές συνθήκες στην βιομηχανία του Χόλιγουντ, αλλά και για την κυοφορούμενη «αντικομμουνιστική» παραφροσύνη παραγωγών και παραγόντων του σινεμά που αργότερα θα μετουσιωνόταν και θεσμικά με την παράνοια του μακαρθισμού.
Η ανατρεπτική απεικόνιση του Γούελες, ο διακριτικός πολιτικός σχολιασμός του σεναρίου και φυσικά η πορεία του κεντρικού ήρωα ενυπάρχουν με την διαρκή απότιση φόρων τιμής από τον Φίντσερ σε πρόσωπα, καταστάσεις και καλλιτεχνικές οπτικές που σημάδεψαν την «Χρυσή Εποχή» του Χόλιγουντ. Από το φιλμ εκτός από τον Μάνκιεβιτς και τον Γουέλες παρελαύνουν μεταξύ άλλων ο μεγαλοπαραγωγός Μέγιερ, ο μεγιστάνας Γουίλιαμ Χιρστ (πάνω στον οποίο σύμφωνα με την ταινία ο Μάνκιεβιτς εμπνεύστηκε την ιστορία του «Πολίτη Κέιν») και ο μικρότερος αδελφός του Χέρμαν, Τζόζεφ Μάνκιεβιτς, ιδιαίτερα πετυχημένος σκηνοθέτης στα 50s.
Ταυτόχρονα η φωτογραφία, η μουσική και το μοντάζ συχνά παραπέμπουν στην δραματουργική και αισθητική κληρονομιά του Όρσον Γουέλες και εν γένει της εποχής. Η υπέροχη σκηνή στο μπαρ εν αναμονή των εκλογικών αποτελεσμάτων αρκεί για να απορριφθεί κάθε κατηγορία σε βάρος του Φίντσερ για διάθεση υποβάθμισης του Γουέλες – τουλάχιστον σε επίπεδο καλλιτεχνικής αναγνώρισης του κινηματογραφικού του μεγαλείου.
Ματιά στο παρελθόν, για το μέλλον…
Σαν «ανοιχτό» κινηματογραφικό εγχειρίδιο και ταυτόχρονα σαν μια ιστορία που κοιτάει το παρελθόν του σινεμά με σκοπό να ανοίξει δρόμους για το μέλλον του, το «Mank» του Ντέιβιντ Φίντσερ έρχεται στο τέλος μιας φτωχής κινηματογραφικής χρονιάς για να σώσει οτιδήποτε αν σώζεται και να θυμίσει ότι ακόμα κι αν το δόγμα που λέει ότι «στην τέχνη όλα έχουν ειπωθεί» αληθεύει, κάποιες φορές η ανασύνθεση του παρελθόντος μπορεί να γίνει πρωτοποριακή.
«Mank»: Συντελεστές / Χαρακτηριστικά
- Τίτλος: «Mank».
- Σκηνοθεσία: David Fincher.
- Σενάριο: Jack Fincher.
- Πρωταγωνιστούν: Gary Oldman, Amanda Seyfried, Lilly Collins, Tom Burke, Charles Dance
- Διευθυντής Φωτογραφίας: Erik Messerschmidt.
- Μοντάζ: Kirk Baxter.
- Μουσική: Trent Reznor, Atticus Ross.
- Έτος παραγωγής: 2020.
- Πλατφόρμα διανομής: Netflix.
- imdb.com
Το trailer της ταινίας
Διαβάστε περισσότερα Κινηματογραφικά άρθρα εδώ!
