Η Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης, ως γνωστόν, κατοικοεδρεύει στον τόπο που για πολλών ειδών… δολοφονίες (πολιτικές – αλλά και παθών περίεργων, ερωτικών και άλλων τινών) «φημίζεται»… Σ αυτόν τον «τόπο» δεν επιστρέφουν – κινούμενοι από κείνη τη μυστηριώδη ψυχική και εν πολλοίς ανερμήνευτη παρόρμηση – μόνον οι διαπράξαντες ειδεχθές έγκλημα, αλλά – ενίοτε – επιστρέφουν και οι πράξαντες έργο σπουδαίο, εμφορούμενο από πνευματική και καλλιτεχνική μεγαλοσύνη.
Μια τέτοια «επιστροφή» υπήρξε και η πρώτη επ-άνοδος από το κλεινόν Άστυ (όπου, με προσωπική «μαεστρία» για τα ποιοτικά της χαρακτηριστικά, οδηγεί σε νέα μονοπάτια ευφάνταστης καλλιτεχνικής διεύθυνσης τη Λυρική Σκηνή των Αθηνών) του κ. Μιχαηλίδη στην πόλη μας (του) πριν λίγο καιρό, για να διευθύνει την Κρατική Ορχήστρα της Θεσσαλονίκης σε μια ξεχωριστή – για τον σκοπό της – συναυλία, αφού τα έσοδά της παραχωρήθηκαν, ευγενική τη προσφορά, από την Κρατική ορχήστρα στους σεισμοπαθείς της Κεφαλονιάς, που τόσο γρήγορα ξεχάσαμε (συνηθισμένο γεγονός στον τόπο μας), μα και σημαντική επίσης για το «περιεχόμενο» των έργων της…
Κάτι παραπάνω από βέβαιον όμως το ότι, στην Τέχνη, το «υπερ – όπλο» των καλών συστάσεων και των αγαθών προθέσεων δεν αρκεί, αφού – ειδικά στην ερμηνεία της «λόγιας» ή «σοβαρής», αν προτιμάται, μουσικής – κάθε εμφάνιση μιας ορχήστρας, των μεμονωμένων μουσικών της και, κυρίως, του μαέστρου που θα τη διευθύνει, εκεί, στον παρόντα μουσικό χωροχρόνο, τα πάντα κινούνται στη μαγική – των παραστατικών τεχνών – χώρα του «εξαρχής» και του «μοναδιαίου».
Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης. Μια «επ-άνοδος» για μια ξεχωριστή συναυλία.
Η συναυλία, η αφιερωμένη από την Κρατική Ορχήστρα της Θεσσαλονίκης – όπως προείπαμε – στο πολύπαθον από τον εγκέλαδο, πανέμορφο νησί της Κεφαλονιάς, εκ του αποτελέσματος κρίνεται πως είχε πρόθεση – σε βάθος – ερμηνευτική δύο μνημειακών έργων των Μπετόβεν και Τσαϊκόφσκι που, ενώ είναι πολύ γνωστά και δημοφιλή («μιλάμε» για το 5ο κοντσέρτο του Beethoven για πιάνο και ορχήστρα σε Mib-μείζονα, έργο 73, και για τη συμφωνία «Μάνφρεντ» σε Σι ελάσσονα, έργο 58), του Τσαϊκόφσκι) σχεδόν πάντοτε στην εκτέλεσή τους κρύβουν, ειδικά για τον Μαέστρο, παγίδες.
Το 5ο Κοντσέρτο για Πιάνο και ορχήστρα, ο Beethoven (1770 – 1827) το έγραψε όταν ήταν 39 ετών· η πρώτη εκτέλεση του έργου πραγματοποιήθηκε στη Λειψία το 1810, με πιανίστα τον περίφημο Schneider και μετά από δύο χρόνια «παίχτηκε» στη Βιέννη από τον εξίσου εξαίρετο δεξιοτέχνη Carl Czerny. To συγκεκριμένο κοντσέρτο, μαζί με δύο άλλα έργα του (Missa Solemnis και το περίφημο Τρίο του Αρχιδούκα), είναι αφιερωμένο σε ένα πρόσωπο που έπαιξε σημαντικό και, κυρίως, υποβοηθητικό ρόλο στη ζωή του συνθέτη και που δεν είναι άλλο από τον ευεργέτη και μαθητή του, Αρχιδούκα Ροδόλφο. Βασίμως – και κατά τη δική μου άποψη – πιθανολογείται ότι η ονομασία του κοντσέρτου ως «Αυτοκράτωρ» (Emperor) ή «Αυτοκρατορικό» (όπως συνήθως το συναντάμε), προήλθε από τη σχέση αυτήν.
Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης. Μια Ορχήστρα που ξέρει να «δέχεται» τη «διεύθυνση»…
Η προσέγγιση του έργου του Beethoven από τον κ. Μιχαηλίδη, σαφέστατα πιο λυρική στην απόδοση των ήπιων μερών, το κατέστησε ίσως έναν τόνο παραπάνω «πνευματικό» απ’ ό,τι είναι στην πραγματικότητα, εκπλήσσοντας μάλλον ευχάριστα τους πολύ προσεκτικούς ακροατές που ακολουθούν την Κρατική Ορχήστρα της Θεσσαλονίκης (μιας και δεν στέρησε τη ρωμαλεότητα ειδικά της πρώτης κίνησης) και ενδυναμώνοντας – παράλληλα – εκείνην την ερμηνεία που καθιστά το έργο ως μία συμφωνία με πιάνο η ένα «συμφωνικό κοντσέρτο»· η επιλογή από τον μαέστρο ενός μουσικοερμηνευτικού δρόμου λιγότερο «φαντεζί» στις εντάσεις των πνευστών, φάνηκε να δίνει ιδιαίτερη σημασία στα γαλήνια και φωτεινά σημεία του δεύτερου μέρους, αναδεικνύοντας τη συγκλονιστική διαδρομή της ανάπτυξης των θεμάτων του.
Καταφέρνοντας να «περάσει» ολόκληρη την Κρατική Ορχήστρα της Θεσσαλονίκης – εννοώ όλα τα υποσύνολά της – από ένα προσωπικό τοπίο με μουσική άποψη, ο Μιχαηλίδης δημιούργησε τον κατάλληλο ιστό για να μεταβεί η εκτέλεση, από μέρος σε μέρος, με μια μυστική και αδιόρατη διαλεκτική συναισθηματική «ακουαρελίστικη μανιέρα» που έδεσε όλο το κοντσέρτο σε δικό του προσωπικό ύφος, επιτρέποντας την ανάδειξη και την καθαρή προβολή της πολύ καλής νοτιο-κορεάτισσας πιανίστας Heeiung Park, η οποία μπόρεσε να κινηθεί σε αρκετά υψηλά «σολιστικά» επίπεδα, χαρίζοντας στο κοινό συγκινήσεις σε πολλά σημεία του κοντσέρτου.
Ιδιαίτερα αντιληπτή έγινε στο έργο του Τσαϊκόφσκι, το οποίο παρουσιάστηκε στο δεύτερο μέρος της συναυλίας, η συνολική ανάδειξη της αφηγηματικής ουσίας του δραματικού ποιήματος του μεγάλου ποιητή και θερμού Φιλέλληνα (να μην τα ξεχνάμε αυτά) Μπάυρον, με μουσικό – ιδιαίτερης έμπνευσης, μα και ευφυΐας! – τω τρόπω. Ένας διακριτός «δια γυμνού… ωτός» τονισμός αρκετών μέτρων από την «άποψη Μιχαηλίδη» κυριάρχησε ισορροπιστικά μεταξύ μιας ερμηνείας και εκτέλεσης που, κυρίως αυτή, στάθηκε η αιτία για μια ακόμη φορά οι μουσικοί που υπηρετούν την Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης (Κ.Ο.Θ.) να ευτυχήσουν στο σύνολό τους και σε δικές τους, εξαίρετες στιγμές.
Το έργο του Τσαϊκόφσκι, χωρισμένο σε τέσσερα μέρη, ακολουθεί τον ήρωά του, Μάνφρεντ, που αναζητά την ιδανική γυναίκα στην ιδεώδη μορφή της Αστάρτε, αναπτύσσοντας ΜΟΥΣΙΚΗ σε ελεύθερη ακολουθία της πλοκής. Η μη αριθμημένη από τον συνθέτη συμφωνία, κλείνοντας μέσα της ξεκάθαρες και απαστράπτουσες εικόνες ποιητικής μουσικής ενόρασης, είναι ένα τόσο ξεχωριστό έργο, που δεν θα μπορούσε παρά να «ταλαιπωρηθεί» από την τότε κριτική, αλλά και από την αισθητική του κοινού, «χαρίζοντας» μια μεγάλη πίκρα με την αποτυχία του στην πρεμιέρα που δόθηκε το 1986 στη Μόσχα…
Η εκτέλεση του Μάνφρεντ από την Κρατική Ορχήστρα της Θεσσαλονίκης και. κάτω από την εμπνευσμένη μπαγκέτα του κου Μιχαηλίδη δημιούργησε μια από τις πλέον ευτυχείς στιγμές της φετινής περιόδου· με ένα εξαιρετικό «πρώτο βιολί» να παρασύρει ολόκληρη την ορχήστρα σε κυματοειδείς ποιοτικές μουσικές «ακροβασίες», κατάφερε όχι μονάχα μιαν άριστη τεχνικά εκτέλεση, μα και μια σε βάθος προσέγγιση του εσώτερου αισθήματος ενός έργου που – αν δεν έχεις ικανότητες – μπορεί να το παρουσιάσεις με εντελώς λάθος τρόπο, χάνοντας μέτρα και αρμονίες της ουσίας του.
Η «επιστροφή» – στην Κρατική Ορχήστρα της Θεσσαλονίκης – του κου Μιχαηλίδη μόνον διθυραμβική μπορεί να χαρακτηριστεί και να μας θυμίσει πως αυτή η πόλη μπορεί να γεννάει ξεχωριστούς ανθρώπους…
Σαν Υ.Γ.: Χρόνια υποστηρίζω πως οι περισσότερες συναυλίες που δίνονται από την Κρατική Ορχήστρα της Θεσσαλονίκης (Κ.Ο.Θ.) είναι καλλιτεχνικά γεγονότα πολύ υψηλής αισθητικής στάθμης και να τώρα η αδιάλειπτη παρουσία ενός νέου και ενθουσιώδους κοινού (επιτέλους) στην Αίθουσα Τελετών του Α.Π.Θ. μόνον αισιοδοξία μπορεί να γεννήσει για τη χειμαζόμενη – από πολλές αστοχίες της πολιτείας – «λόγια» μουσική.
