Πρωταγωνιστούν: Αμαλία Μουτούση, Άρης Λεμπεσόπουλος, Μαρία Ζορμπά, Γιώργος Συμεωνίδης, Νικόλας Παπαγιάννης
Σκηνοθεσία: Γιώργος Σκεύας
Υπόθεση: Ο ήχος της πόρτας που κλείνει πίσω της η Νόρα, αφήνοντας σύζυγο και παιδιά, φτάνει μέχρι τις μέρες μας. Γραμμένο το 1879, το έργο του μεγάλου Νορβηγού συγγραφέα, συντάραξε την εποχή του και υπήρξε καταλυτικό για την εξέλιξη της θεατρικής τέχνης. Η Νόρα -πρόσωπο μυθικό για τη σύγχρονη δραματουργία— γίνεται στην εποχή μας, ένα σύμβολο όχι μόνο για την γυναίκα, αλλά γενικότερα για τον άνθρωπο.

Κριτική της παράστασης Το Κουκλόσπιτο (Νόρα)

Ο φόβος μπροστά στην ελευθερία…

Το Θέατρο Οδού Κυκλάδων φιλοξενεί το ιψενικό Κουκλόσπιτο με την σκηνοθετική υπογραφή του Γιώργου Σκεύα και την Αμαλία Μουτούση με τον Άρη Λεμπεσόπουλο στους πρωταγωνιστικούς ρόλους. Στο σκηνικό σύμπαν ο Ίψεν δημιουργεί για ακόμη μια φορά ένα αστικό σαλόνι καθωσπρεπισμού και προτεσταντικής ηθικής, για να το αποδομήσει με σαρωτικό τρόπο στην τελική προσπάθεια των ηρώων να υπακούσουν στην εξασθενημένη ελεύθερη βούλησή τους. Ο Βιζυηνός με οξυδέρκεια επισημαίνει στην εποχή του τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της ιψενικής δραματουργίας, που διαφαίνονται στην έντονη κριτική των κοινωνικών συμβάσεων και στον βαθύ ψυχογραφικό χαρακτήρα των ηρώων, προλαμβάνοντας τις αντιδράσεις του ανυποψίαστου και θορυβημένου κοινού.

Άρης Λεμπεσόπουλος και Αμαλία Μουτούση
Ο Άρης Λεμπεσόπουλος και η Αμαλία Μουτούση πρωταγωνιστούν στο “Κουκλόσπιτο” του Ίψεν

Το θέατρο του Σκανδιναβού δραματουργού είναι κατεξοχήν θέατρο ιδεών. Ο Ίψεν δημιουργεί τον 19ο αιώνα, αιώνα επαναστάσεων στην επιστήμη, την τέχνη και τα λογοτεχνικά κινήματα. Ο νατουραλισμός διαδέχεται τον ρεαλισμό, για να ακολουθήσει ο εξπρεσιονισμός και τελικά να ξεσπάσει το πυροτέχνημα της ονειρικής φαντασίας, που θα εκδηλωθεί στα σπάργανα του σουρεαλισμού. Τα έργα του δραματουργού είναι αρχικά έργα κοινωνικά, καθώς ασκούν δριμεία κριτική στην υποκρισία και το ψεύδος της προτεσταντικής ηθικής. Θα αποκαλύψει, με σχεδόν σκανδαλιστικό τρόπο, την σαθρότητα της εύνομης αστικής κοινωνίας και την σαπισμένη από τα γρανάζια του καθωσπρεπισμού συνείδηση. Πίσω από την επιφανειακή γαλήνη των ηρώων-αστών, θα γιγαντωθούν συνειδησιακές τερατογενέσεις και κανιβαλιστικές ενδοοικογενειακές διαθέσεις. Έτσι, θα αναδείξει ό,τι άσχημο, νοσηρό και βρώμικο κρύβει μέσα του ο άνθρωπος, σαν την βρώμα που σκορπίζεται από το σάπιο πόδι του σοφόκλειου Φιλοκτήτη. Γι’ αυτό τον λόγο, η δραματουργία του Ίψεν είναι έντονα ψυχογραφική. Οι ήρωες βρίσκονται παγιδευμένοι σε ένα πλέγμα ενοχών, συνεχών διαψεύσεων και υπαρξιακών αδιεξόδων. Μην μπορώντας να συλλάβουν την αλήθεια του αντιφατικού εαυτού τους αυτοεγκλωβίζονται και στο τέλος καταστρέφονται καταργώντας τον ταραγμένο ψυχισμό τους.

Ολόκληρο το έργο διαδραματίζεται σε ένα σαλόνι, που λειτουργεί ως σύμβολο του υποκριτικού καθωσπρεπισμού και του μικροαστισμού. Αυτό το σαλόνι -ο πυρήνας του κουκλόσπιτου-είναι η προστατευμένη φυλακή της Νόρας, μιας φυλακισμένης “γαλιάντρας”. Η συγκεκριμένη τοπιογραφία είναι και η κατεξοχήν σημειολογία του έργου, καθώς χρησιμοποιείται ως ένα δεσμωτήριο, που επιβάλλει, με την ίδια του την δομή, σχέσεις εξουσίας-υποταγής και συγκάλυψης παθών και ψευδαισθήσεων. Αυτή είναι η επικράτεια κυριαρχίας της Νόρας, όπου εκτυλίσσονται όλες οι εκφάνσεις της κουκλίστικης ζωής της. Μεταμφιέσεις, τραγούδια, χοροί και γέλια δημιουργούν μια καρναβαλική ατμόσφαιρα ελαφρότητας. Μοναδική παράβαση αυτής της κανονιστικής ζωής οι πολύχρωμες καραμέλες, που απαγορεύει ο Τόρβαλντ. Μέσα όμως στις μεταμορφώσεις και στους θεατρινισμούς, η Νόρα, με αφορμή ένα μυστικό του παρελθόντος, θα έρθει αντιμέτωπη με ένα εσωτερικό πρόταγμα του εαυτού της, που μέχρι τότε ήταν συγκαλυμμένο από τις απαγορεύσεις του κουκλόσπιτου. Aυτή η αποκαλυπτική στιγμή και η φανέρωση ότι το αναμενόμενο θαύμα δεν θα εκπληρωθεί θα την οδηγήσει στην τραγική συνειδητοποίηση της οριοθετημένης φυλακής της και της παγίδευσής της στα δεσμά ενός έξωθεν επιβεβλημένου καθήκοντος. Όλοι οι άλλοι ήρωες γύρω της ως δορυφόροι εκπέμπουν προς αυτήν μια κλίμακα συναισθηματικών εκδηλώσεων πάθους, πόθου, φθόνου και εκδικητικότητας, που οφείλονται στην συμπεριφορά της μαριονέτας και όχι στον πραγματικό εαυτό της, στην όψη του οποίου και η ίδια εμφανίζεται τρομοκρατημένη.

Ίψεν στο Θέατρο Οδού Κυκλάδων
Το ιψενικό Κουκλόσπιτο σε σκηνοθεσία του Γιώργου Σκεύα

Δραματική είναι η τελική αυτή σκηνή της συνειδητοποίησης, της γένεσης ενός επαναστατημένου ανθρώπου, που καλείται ως αντιδραστήρας να καταλύσει ένα αυστηρά οριοθετημένο περιβάλλον. Η Νόρα θα συνειδητοποιήσει την ανακύκληση ενός παθολογικού συμπλέγματος: η ίδια ήταν η κούκλα του πατέρα της, στην συνέχεια έγινε η κούκλα του συζύγου της, για να χρησιμοποιήσει τελικά τα ίδια τα παιδιά της ως δικές της κούκλες. Σε αυτό το κουκλόσπιτο, όπου δημιουργούνται πολλαπλές σχέσεις επιβολής και υπακοής ισχύουν οι κανόνες ενός νοσηρού κοινωνικού παιχνιδιού. Μέσα από αυτήν την αποκάλυψη δεν πλήττονται μόνο οι κατεστημένες αστικές αρχές, αλλά και ο ίδιος ο θεσμός του γάμου, γεγονός που μαζί με την φανερή φεμινιστική σκέψη του Ίψεν, σκανδάλισε το θεατρικό κοινό της εποχής του. «Σαν κοιτάζω τώρα πίσω, σαν να μου φαίνεται πως έζησα εδώ μέσα σαν ζητιάνος. Έβγαζα το ψωμί μου κάνοντάς σου τον σαλτιμπάγκο, Τόρβαλντ», ομολογεί ατάραχη η Νόρμα. Θα αντιδράσει με φυγή, κάτι αδιανόητο, καθώς προσημαίνει την κατάρρευση ολόκληρου του θεσμικού συστήματος. Γι’ αυτό η ηρωίδα αποτελεί μια ακραία δραματουργική φιγούρα, καθώς ξεπερνά ακόμη και την τόλμη της Μποβαρύ, καθώς δεν είναι ένας εραστής, που της δίδει την αφορμή για εξανάσταση, αλλά ένας πόθος για ελευθερία. Η Στέλλα Βιολάντη του Ξενόπουλου είναι σαφώς επηρεασμένη από αυτήν την ιψενική ηρωίδα.

Η σκηνοθεσία του Γιώργου Σκεύα είναι σύμφωνη με τα αισθητικά προτάγματα του Ίψεν. Ακολουθεί μια κλασική σκηνοθετική γραμμή, χωρίς μεταμοντέρνες παραφωνίες, αλλά και χωρίς δραματολογικές εκπλήξεις. Τα σκηνικά της Εύας Μανιδάκη δημιουργούν μια ζεστή και οικεία ατμόσφαιρα, που είναι απαραίτητη για να γίνει η αναγωγή αυτού το σαλονιού στο κάθε αστικό σαλόνι. Ο μικρός τοίχος που οριοθετεί το σαλόνι είναι μια ιδιαίτερα εύστοχη αναφορά στην περιορισμένη φυλάκιση της ηρωίδας, ενώ δεν είναι τυχαία η λειτουργία του ως λαιμητόμου σε κάποιες σκηνές του έργου. Η Αμαλία Μουτούση είναι εξαιρετική στον ρόλο της Νόρας ακολουθώντας φωνητικά και κινησιολογικά τις ιδιότητες μιας κούκλας. Στην τελευταία σκηνή φθάνει σε δραματική κορύφωση με την αποκάλυψη της μοναξιάς ενός δυστυχισμένου θηρίου. Ο Άρης Λεμπεσόπουλος υιοθετώντας ένα ύφος χαμηλών τόνων και μια ψυχρότητα συντελεί στην μεγιστοποίηση της μοναξιάς της ηρωίδας. Η Μαρία Ζορμπά, ο Γιώργος Συμεωνίδης και ο Νικόλας Παπαγιάννης αξιοπρεπώς ολοκληρώνουν το μωσαϊκό του ιψενικού δράματος.

Το Θέατρο Οδού Κυκλάδων φιλοξενεί ένα διαχρονικό έργο, καθώς τίθενται με αυτό υπό αμφισβήτηση η εξέλιξη των πολιτιστικών ηθών, η υποκριτική λειτουργία των θεσμών και η υποκριτική συγκάλυψη των παθών. Μια κλασική σκηνοθετική μεταφορά του έργου μας φέρνει αντιμέτωπους με το ίδιο το κείμενο και ταυτόχρονα μας βοηθά να το τοποθετήσουμε στα δικά μας πολιτισμικά συμφραζόμενα. Η Νόρα θα αντιτάξει στο μητρικό και στο συζυγικό καθήκον ένα εξίσου ιερό καθήκον: «Το καθήκον απέναντι στον εαυτό μου».

Ο Τόρβαλτ και η Νόρα
Ο Τόρβαλτ και η Νόρα μέσα στο Κουκλόσπιτο
Πληροφορίες παράστασης Το Κουκλόσπιτο

Συντελεστές

  • Διανομή: Αμαλία Μουτούση: Νόρα, Άρης Λεμπεσόπουλος: Τόρβαλντ Χέλμερ, Μαρία Ζορμπά: Κριστίνα Λίντε, Γιώργος Συμεωνίδης: Νιλς Κρόγκσταντ, Νικόλας Παπαγιάννης: Γιατρός Ρανκ
  • Μετάφραση – Δραματουργική Επεξεργασία: Γιώργος Σκεύας
  • Σκηνοθεσία: Γιώργος Σκεύας
  • Σκηνικά: Εύα Μανιδάκη
  • Κοστούμια: Άγγελος Μέντης
  • Μουσική – Σύνθεση ήχων: Σήμη Τσιλαλή
  • Φωτισμοί: Κατερίνα Μαραγκουδάκη
  • Βοηθός Σκηνοθέτη: Σύλβια Λιούλιου
  • Βοηθός σκηνογράφου: Φιλάνθη Μπουγάτσου
  • Βοηθός ενδυματολόγου: Βέρικο Μγκελάτζε
  • Σχεδιασμός Χτενισμάτων: Αλέξανδρος Μπαλαμπάνης
  • Φωτογραφίες: Κώστας Ορδόλης
  • Γραφιστικά: Γιώργος Ρυμενίδης
  • Παραγωγή: Λυκόφως – Γ. Λυκιαρδόπουλος
  • Διεύθυνση παραγωγής: Κατερίνα Μπερδέκα
  • Τιμές εισιτηρίων: 16 ευρώ κανονικό & 12 μειωμένο (Φοιτητικό, Ανέργων ΑμεΑ & Άνω των 65).
  • Ημέρες & ώρες παραστάσεων: Τετάρτη 20.00, Πέμπτη & Παρασκευή 20.30, Σάββατο 21.15, Κυριακή στις 19.00*Τις 3 πρώτες Τετάρτες (10, 17 & 24/02) δεν θα πραγματοποιηθούν οι παραστάσεις
  • Παράταση: Από τις 4 έως τις 15 Μαΐου, κάθε Τετάρτη στις 20.00, Πέμπτη & Παρασκευή στις 20.30, Σάββατο στις 21.00 και Κυριακή στις 19.00

Πληροφορίες θεάτρου

  • Θέατρο Οδού Κυκλάδων “Λευτέρης Βογιατζής”, Διεύθυνση: Κυκλάδων 11 & Κεφαλληνίας, Κυψέλη
  • Τηλέφωνο: 210 8217877

Χορηγός επικοινωνίας

logo artic.gr

Προηγούμενο άρθροΗ Γιούλη Ζήκου και ο Πέτρος Αποστολόπουλος μιλούν για την παράσταση “Εγώ, η Μάρθα Φρόυντ”
Επόμενο άρθροεπί Γραφές : Το σώμα της λέξης | Σεμιναριακό εργαστήριο