Φέτος, η κωμωδία κέρδισε το χαμένο της έδαφος στις αθηναϊκές σκηνές με νέους καλλιτέχνες να δίνουν τον καλύτερο εαυτό τους στην υπεράσπιση των προτάσεων τους. Οι Georges Feydeau, Eugène Labiche και Nikolai Gogol και η αθηναϊκή επιθεώρηση επανασυστήθηκαν στο θεατρόφιλο κοινό, με θεατές που παρακολούθησαν δεύτερη και τρίτη φορά την ίδια παράσταση. Αναφερόμαστε στις παραστάσεις Το Έξυπνο Πουλί του George Feydeau (Tempus Verum), Μύτη του Gogol (Πόρτα), Γκλουμ από τους C for Circus (Θέατρο 104), Τρειςευτυχισμένοι του Labiche (Πορεία) και πιο πρόσφατα Το Μεγάλο Κρεβάτι σε δραματουργία του Μάνου Βαβαδάκη (Πειραματική Σκηνή Εθνικού). Το ζητούμενο των θιάσων δεν ήταν ν’ αναπαράγουν μία δοκιμασμένη συνταγή –όπως έκαναν ενδεχομένως ο Κακλέας με το Ψύλλοι τ’ αυτιά και ο Μπέζος με τα Παντρολογήματα- αλλά να δώσουν μια σύγχρονη και φρέσκια πρόταση βάσει των δικών τους ξεχωριστών προσόντων.
Αναλυτικότερα:
Το Έξυπνο Πουλί του George Feydeau
Μετάφραση: Νικηφόρος Παπανδρέου / Σκηνοθεσία: Μάνος Βαβαδάκης, Γιώργος Κατσής | Θέατρο Tempus Verum Εν Αθήναις
O Μάνος Βαβαδάκης κι ο Γιώργος Κατσής επέλεξαν ν’ ανεβάσουν με τους συναποφοίτους τους την γαλλική κωμωδία που απογυμνώνει την αστική τάξη της Μπελ Επόκ. Στο σπίτι του Βατλέν, συμβαίνουν μοιχείες, παρεξηγήσεις, ψέματα από έξι θεότρελους χαρακτήρες. Οι σκηνοθέτες της παράστασης επέλεξαν ν’ ανεβάσουν το Έξυπνο Πουλί σε διασκευή, διατηρώντας τον φαρσικό ρυθμό του έργου, αλλά μπολιάζοντας το με ατάκες και σκετς βασισμένα στα ξεχωριστά χαρίσματα των ηθοποιών τους και των ιδίων.
Η βασική συνθήκη της παράστασης ήταν η σκηνική επιλογή των «διάφανων πορτών» (σκηνικά-κοστούμια: Γιωργίνα Γερμανού), δηλαδή ως σκηνικό χώρο είχαμε το σπίτι του Βατλέν και δύο πόρτες-κάδρα, μία στη δεξιά και μία στην αριστερή πλευρά της σκηνής, όπου στεκόντουσαν τα μη δρώντα πρόσωπα των σκηνών του έργου, «παρακολουθώντας» τις μοιχείες των συζύγων τους και των φίλων τους, αφήνοντας τα ζωτικά τους ψέματα να τραφούν από την ωραιοπάθειά τους. Η παράσταση αυτή νομίζω είναι η απόδειξη πως μία κωμωδία βασίζεται στην ετοιμότητα των ηθοποιών της, περισσότερο από το ίδιο το κείμενο. Δεν θεωρώ τυχαίο πως η παράσταση έγινε τέτοιο talk of the town παίρνοντας δύο sold out παρατάσεις.
- Έπαιξαν: Στέλλα Βογιατζάκη, Χαρά – Μάτα Γιαννάτου, Κατερίνα Ζησούδη, Μάνος Βαβαδάκης, Γιώργος Κατσής, Πάνος Παπαδόπουλος
Μύτη του Gogol – Patari Project
Δραματουργία: Juan Ayala /Σκηνοθεσία: Σοφία Πάσχου | Θέατρο Πόρτα
Μετά την μεγάλη επιτυχία της παράστασης Πιάνω παπούτσι πάνω στο πιάνο, οι Patari Project επέστρεψαν με μια πραγματικά πολύ ωραία πρόταση, την Μύτη. Το διήγημα έχει μια πολύ απλή δομή: Ο Κοβάλιωφ ξυπνάει ένα πρωί και διαπιστώνει πως έχασε την μύτη του, οπότε ξεκινάει μία επίμονη αναζήτηση για να καταλάβει πως η μύτη του δεν του ανήκει. Η παράσταση Μύτη συζητήθηκε επισταμένα προτού καν ανέβει, χάριν της ευφάνταστης σκηνοθετικής επιλογής της ομάδας, ν’ αντιστραφεί η διάταξη της θεατρικής συνθήκης: οι ηθοποιοί έπαιξαν την παράσταση τοποθετημένοι στα καθίσματα των θεατών και οι θεατές τοποθετήθηκαν με ένθετες ξύλινες κερκίδες στην σκηνή του Πόρτα. Η ομάδα Patari Project ουσιαστικά δεν «έπαιξε» απλά το διήγημα του Γκόγκολ, αλλά το «ξαναέγραψε» με βάσει τις βασικές φιγούρες του διηγήματος και προσπάθησε να επικυρώσει όλα αυτά που παρατήρησε ο Γκόγκολ με το κείμενό του, μέσα από το δικό τους επικαιρικό πρίσμα.
Παραστάσεις όπως την Μύτη, τις χαρακτηρίζω «θεατρικές εμπειρίες», δηλαδή δεν έχει τόση σημασία να κάνουμε συγκριτικές αναλύσεις για το τι ήθελε να καυτηριάσει ο Γκόγκολ όταν έγραφε το διήγημά του, όσο το θεατρικό γεγονός της παράστασης που είδα από τους Patari Project. Οι ηθοποιοί κινούνταν σαν αίλουροι πάνω στις ράχες και τα μπράτσα των καθισμάτων, ενώ η Κίττυ Παϊταζόγλου (Μύτη) με σάλτα εμφανιζόταν κι εξαφανιζόταν από το οπτικό πεδίο συμπρωταγωνιστών και θεατών. Ίσως η Μύτη, δεν είναι κωμωδία, αλλά η ζωή να είναι μια κωμωδία αφού ο Γκόγκολ την ζωή παρατήρησε.
- Έπαιξαν: Θεοδόσης Κώνστας, Θάνος Λέκκας, Ηλίας Μουλάς, Κίττυ Παϊταζόγλου, Εριφύλη Στεφανίδου, Αλέξανδρος Χρυσανθόπουλος
Τρειςευτυχισμένοι του Eugene Labiche
Μετάφραση: Στρατής Πασχάλης/Σκηνοθεσία: Γιάννης Χουβαρδάς | Θέατρο Πορεία
Ο Γιάννης Χουβαρδάς φέτος έκανε στροφή στην κωμωδία, πειραματιζόμενος με το σχεδόν λησμονημένο είδος του vaudeville. Ο Μαρζαβέλ, ένας πλούσιος αστός που φιλοξενεί τον εραστή της γυναίκας του στο σπιτάκι που έχει στην αυλή του, γιορτάζει και δέχεται επισκέψεις φιλικών προσώπων. Σε αυτό το σπίτι όλοι θρέφουν τις αυταπάτες τους, για να βρίσκεται η ζωή τους σε μία ισορροπία. Για τους Τρειςευτυχισμένους, έχουμε μιλήσει επανειλημμένα στην στήλη μας. Αυτό που ίσως που κάνει εντύπωση στον θεατή, σε αντίθεση με Το Έξυπνο Πουλί, είναι πως ένας σκηνοθέτης κι ένα θέατρο επιλέγει το 2017, ν’ ανεβάσει μια τρίπρακτη κωμωδία σχεδόν ατόφια, και μάλιστα χωρίς διάλειμμα. Προσωπικά, ίσως λόγω κειμενοφιλίας, μ’ αρέσει να βλέπω ένα έργο όσο το δυνατόν «απείρακτο» βλέποντας μία παράσταση ανεξάρτητα με το πώς θα επιλέξει ένας σκηνοθέτης να το αναδείξει με την σκηνοθεσία του.
Στο Θέατρο Πορεία άλλωστε, παίζονται και οι Τρεις Αδερφές του Τσέχωφ, σ’ ένα υποδειγματικό ανέβασμα. Τυπικά, στις φαρσοκωμωδίες της εποχής, οι πόρτες είναι το μέσο που προωθεί τη δράση. Στην παράσταση του Χουβαρδά, βασικό σκηνικό δραματουργικό εργαλείο, είναι οι ήχοι. Το ραδιόφωνο, το αναποδογύρισμα της ταρανδοκεφαλής, η περιστροφή του κάδρου, συνομιλούν με τις δράσεις των ηθοποιών. Ο Δημήτρης Τάρλοου επέστρεψε ως ηθοποιός σε μία απολαυστικότατη ερμηνεία, με σκηνική του σύζυγο την Άλκηστη Πουλοπούλου που δείχτηκε σπιρτόζα ως Ερμάνς.
- Παίζουν: Δημήτρης Τάρλοου, Άλκηστις Πουλοπούλου, Χρήστος Λούλης, Άγγελος Παπαδημητρίου, Λαέρτης Μαλκότσης, Λένα Παπαληγούρα, Ιωάννα Κολλιοπούλου
Γκλουμ
Μετάφραση: Βαλέρια Δημητριάδου / Σκηνοθεσία: C for Circus | Θέατρο 104
Η ομάδα θεάτρου C. For Circus παρουσίασε σε διασκευή την παράσταση “ГЛУМ” (Γκλούμ) βασισμένη στο «Ημερολόγιο ενός απατεώνα» του Αλεξάντρ Οστρόφσκι. Πρόκειται για μια σάτιρα της εποχής του μεγάλου Ρώσου δραματουργού της περιόδου του ρεαλιστικού ρεύματος στη ρωσική λογοτεχνία που καυτηριάζει με χιούμορ διαχρονικά κοινωνικοπολιτικά θέματα όπως τη ματαιοδοξία και την κενότητα των διαπροσωπικών σχέσεων, τη δημόσια εικόνα-ως εργαλείο απάτης και αυτοεξαπάτησης, τις προκαταλήψεις και το συντηρητισμό, τη διαπλοκή της εξουσίας και των εκπροσώπων της ανώτερης κοινωνικής τάξης.
Η ομάδα C for Circus δούλεψε στην ουσία από το μηδέν, για να δημιουργήσει μία ευφάνταστη δραματουργία παράστασης. Όπως και στο Έξυπνο Πουλί, η Τίνα Τζόκα (σκηνικά-κοστούμια) αξιοποίησε τις πόρτες ως το βασικό σκηνικό αντικείμενο, εδώ ωστόσο όχι ως περιγράμματα, αλλά σαν φυσική υπόσταση και πάλι ημιδιάφανη, που μ’ εύπλαστο τρόπο μεταλλάσσονταν σε τοίχους ή πόρτες. Από την άλλη, τα κοστούμια της παράστασης διάβασαν την εποχή του έργου, διατηρώντας το φολκλόρ στοιχείο. Σε αυτή την κατεύθυνση κινήθηκε και η μουσική επιμέλεια της παράστασης, δίνοντας μια ολοκληρωμένη άποψη παράστασης. Ωστόσο, στις μουσικές του έργου ακούσαμε και ποπ-ελαφρολαϊκά κομμάτια, προσιτά στο ευρύ κοινό. Το Γκλουμ και Το Έξυπνο Πουλί είναι παραστάσεις που επιβεβαίωσαν την αξία τους, χωρίς να την φωνάξουν.
- Έπαιξαν: Παναγιώτης Γαβρέλας, Χρύσα Κοτταράκου, Ειρήνη Μακρή, Νικόλας Παπαδομιχελάκης, Παύλος Παυλίδης, Νατάσα Ρουστάνη, Σπύρος Χατζηαγγελάκης
*28-29-30 Απριλίου οι C for Circus θα παρουσιάσουν το Γκλουμ στο Θέατρο Αμαλία, στην Θεσσαλονίκη.
Το Μεγάλο Κρεβάτι – αναβίωση της αθηναϊκής επιθεώρησης
Κείμενο / Σκηνοθεσία: Μάνος Βαβαδάκης | Πειραματική Σκηνή Εθνικού Θεάτρου
Σύλληψη: Μάνος Βαβαδάκης – Χαρά-Μάτα Γιαννάτου – Γιάννης Νιάρρος
Η αθηναϊκή επιθεώρηση πριν μισό αιώνα ήταν το κατεξοχήν είδος ψυχαγωγίας του αθηναϊκού κοινού διαμορφώνοντας μια εντελώς δική της ταυτότητα. Χωρίς να έχω μελετήσει από κοντά την πορεία της, αισθάνομαι πως η εμφάνιση της ιδιωτικής τηλεόρασης και η ανάγκη για εκσυγχρονισμό της θεατρικής πρακτικής, σταδιακά έκανε το είδος να υποχωρήσει. Η επιτυχία της παράστασης Θα σε πάρω να φύγουμε με τον Αντώνη Λουδάρο ως «Κυρία Επιθεώρηση» (σκην.: Φωκάς Ευαγγελινός) πριν 3 χρόνια στο Badminton, είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της ανάγκης του κοινού για επιθεώρηση. Η παράσταση Το Μεγάλο Κρεβάτι του Φεστιβάλ 7 Χρόνια Κρίση – 7 Χρόνια Καψούρα της Πειραματικής του Εθνικού, διαφοροποιείται ως προς το εδραιωμένο είδος της επιθεώρησης, ως προς την θεματολογία. Τα πολιτικά σχόλια της παράστασης αφορούν περισσότερο τη νοοτροπία των σύγχρονων Ελλήνων και λιγότερο συγκεκριμένα πρόσωπα της πολιτικής εξουσίας. Όπως υποδεικνύει κι ο τίτλος της παράστασης, το θέμα της παράστασης είναι ο έρωτας.
Η Χαρά-Μάτα Γιαννάτου ως μια ανικανοποίητη από το σεξ Θεά Αθηνά, ο Πάνος Παπαδόπουλος ως ένας εξαντλημένος θεός Έρωτας, ο Γιάννης Νιάρρος κι η Σάσα –η αρκούδα του, η Κατερίνα Ζησούδη κι ο Αλέξανδρος Χρυσανθόπουλος με τα ψευδώνυμα «Αλίκη» και «Δημήτρης», η Νάνσυ Σιδέρη κι η Μαρία Μοσχούρη ως αδιόριστες φιλόλογοι και νυν λουλουδούδες συνθέτουν το μωσαϊκό μιας φρεσκαρισμένης πρόσληψης της επιθεώρησης. Στην παράσταση της Πέμπτης 20 Απριλίου που παρακολούθησα υπήρξαν κάποια ζητήματα ρυθμού στην παράσταση που δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω κατά πόσο ξεπεράστηκαν τις επόμενες ημέρες, αλλά αυτό που παρατήρησα είναι πως υπάρχει μία επιθυμία του κονού για αναβίωση της επιθεώρησης και πως παρά το πέρασμα του χρόνου, το είδος αυτό έχει μία δυναμική επίδραση στον θεατή.
- Έπαιξαν: Μάνος Βαβαδάκης, Χαρά-Μάτα Γιαννάτου, Κατερίνα Ζησούδη, Μαρία Μοσχούρη, Γιάννης Νιάρρος, Πάνος Παπαδόπουλος, Νάνσυ Σιδέρη, Αλέξανδρος Χρυσανθόπουλος
Βέβαια, όσο ισχυρές κι αν οι παραπάνω προτάσεις παραστάσεων, διαφαίνεται η ανάγκη ενός σύγχρονου κωμωδιογραφικού ρεύματος, εγχώριου ή εισαγόμενου, που θ’ ανανεώσει τις προτιμήσεις των θιάσων και στη συνέχεια των θεατών. Αν ο Gogol κι ο Feydeau μπορούν να προκαλέσουν συγκίνηση στο θεατή, έχοντας παραδώσει το έργο τους έναν αιώνα πριν, σήμερα τι μπορεί να συμβεί;
