Με αφορμή την ατομική έκθεση της ζωγράφου/ εικονογράφου Κατερίνας Χαδουλού με θέμα «Εγχειρίδιο Μολυ- βίων» στην Αίθουσα Τέχνης «ena», που ολοκληρώθηκε με επιτυχία πριν μερικές μέρες (24 Μαΐου 2014), είχαμε την ευκαιρία να ρωτήσουμε την καλλιτέχνη για την έκθεση, τη σχέση της με τα βιβλία, την εικόνα και φυσικά για την τέχνη της εικονογράφησης. Η Κατερίνα Χαδουλού μέσα από τις εικονογραφήσεις της μετατρέπεται σε μια πραγματική «Αλίκη» που μας ταξιδεύει στη χώρα των θαυμάτων της.
Συνέντευξη
Πρόκειται για την πρώτη ατομική σας έκθεση στην αίθουσα τέχνης «ena». Πώς ξεκίνησε η ιδιαίτερη σχέση σας με την εικονογράφηση; Ποιές είναι οι πηγές έμπνευσής σας;
Από πολύ μικρή, έδειξα μεγάλη αδυναμία στη ζωγραφική και στα βιβλία. Όταν βέβαια ζωγράφιζα τότε τις εικόνες που με είχαν εντυπωσιάσει και αποτυπωθεί πιο έντονα στο μυαλό μου από την ανάγνωση παραμυθιών, δεν θα μπορούσα να διανοηθώ ότι κάποια μέρα αυτό θα ήταν το επάγγελμα μου. Το 2004, και ενώ ήμουν φοιτήτρια στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας ξεκίνησα να παρακολουθώ το Εργαστήριο Γραφικών Τεχνών, Τυπογραφίας και Τέχνης του Βιβλίου. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με κάποια εξαίσια, εικονογραφημένα, παιδικά βιβλία που βρέθηκαν τυχαία στα χέρια μου εκείνη την περίοδο, έπαιξε πολύ καθοριστικό ρόλο στο να αποφασίσω να ασχοληθώ με την εικονογράφηση. Όσον αφορά τις πηγές έμπνευσης μου, ανατρέχω πολύ συχνά στις δουλειές καλλιτεχνών που αγαπώ, σε μοντέρνα αλλά κυρίως κλασσικά παραμύθια και στην λογοτεχνία. Πολύ συχνά αντλώ θέματα από τον κινηματογράφο και την μουσική.
«Εγχειρίδιο μολυ-βίων» ο τίτλος της έκθεσης. Δίνετε ζωή στους χαρακτήρες των βιβλίων με τα μολύβια σας. Θα λέγαμε ότι είναι οι μεσολαβητές ανάμεσα σε εσάς και τα βιβλία! Ποιος είναι ο σκοπός του συγκεκριμένου εγχειριδίου;
Ο σκοπός του «Εγχειριδίου Μολυ-βίων» είναι να μυήσει τον επισκέπτη σε ένα παράλληλο, μικρό αλλά παραμυθένιο σύμπαν που χτίζω με πολύ μεράκι τα τελευταία εφτά χρόνια. Σκοπός είναι επίσης να συστήσει στον επισκέπτη της έκθεσης όλους τους κατοίκους αυτού του μικρόκοσμου και να τον ξεναγήσει στις πολύχρωμες ή στις ασπρόμαυρες ζωές τους.
Ποιά μηνύματα θα θέλατε να μεταδώσετε στους επισκέπτες της έκθεσης;
Δεν πρόκειται τόσο για μηνύματα όσο για την δημιουργία μιας πολύ ευχάριστης διάθεσης και ατμόσφαιρας. Ιδανικά, θα ήθελα ο επισκέπτης να φεύγει από την έκ8εση με μία αίσθηση πληρότητας, σαν να διάβασε ένα πολύ ωραίο βιβλίο ή να είδε μία πολύ ωραία ταινία. Και κυρίως να φεύγει χαρούμενος.
Έχετε εικονογραφήσει πολλά παιδικά παραμύθια. Νιώθετε ότι κρύβεται ένα παιδί μέσα σας το οποίο βγαίνει κατά τη διάρκεια της κάθε εικονογράφησης; Έχουν επηρεάσει τα παιδικά χρόνια και οι αναμνήσεις σας τους χαρακτήρες και το ύφος των εικόνων σας;
Ναι, σίγουρα έχω πολύ καλή σχέση με τον παιδικό μου εαυτό. Τόσο καλή που κάνει αισθητή την παρουσία του και εκτός εικονογράφησης. Νομίζω πως ζωγραφίζω τις εικόνες που αυτό το παιδί θα ήθελε να δει σε ένα βιβλίο. Σίγουρα οι παιδικές μου αναμνήσεις επηρεάζουν την δουλειά μου απλά δεν ξέρω μέχρι σε ποιο σημείο αυτό γίνεται συνειδητά, ίσως επειδή οι περισσότερες επιρροές και αναφορές μου είναι των τελευταίων ετών. Παρόλο αυτά, δεν νομίζω να γινόμουν εικονογράφος αν δεν μου είχαν μάθει να αγαπώ τα βιβλία και το διάβασμα από πολύ μικρή ηλικία.
Ποιό είναι το αγαπημένο παραμύθι των παιδικών σας χρόνων;
«Η Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων». Αυτό το βιβλίο δεν έχει σταματήσει να με γοητεύει ούτε στιγμή από την μέρα που το πρωτοδιάβασα.
Ποιά είναι η σχέση μεταξύ λέξεων και εικόνων; Τι είναι πιο δύσκολο τελικά: η αφήγηση με εικόνες ή η γραπτή αφήγηση;
Κάθε είδους αφήγηση έχει τις δικές τις δυσκολίες και ιδιαιτερότητες. Σαν εικονογράφος μου φαίνεται πολύ απλό να διηγηθώ μια ιστορία μόνο με εικόνες, ωστόσο νομίζω πως θα δυσκολευόμουν πολύ να κάνω το ίδιο και να αποδώσω την ίδια αίσθηση της διήγησης χρησιμοποιώντας μόνο τις σωστές λέξεις. Άλλωστε εκεί βρίσκεται και η μαγεία του εικονογραφημένου βιβλίου. Στο πώς δύο αφηγητές με τελείως διαφορετικά μέσα εξιστορούν στον αναγνώστη το ίδιο παραμύθι.
Ποιος είναι ο ρόλος της εικονογράφησης σε ένα βιβλίο; Να συνοδεύει το κείμενο, να το συμπληρώνει ή να μεγεθύνει τα γεγονότα;
Προσωπικά πιστεύω πως μία εικονογράφηση πρέπει να κάνει και τα τρία, και μάλιστα στο ίδιο κείμενο. Ουσιαστικά η εικόνα πρέπει να προσαρμόζεται με το εκάστοτε σημείο του κειμένου, αλλού να είναι πιο διακριτική, άλλοτε να «επεκτείνει» το κείμενο και σε σημεία να το μεγεθύνει και να το υπερβάλλει. Το να υπάρχει αυτή η ποικιλία στον τρόπο διαχείρισης του κειμένου, είναι κάτι που κρατάει αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη και ειδικά του παιδιού.
Είναι εξοικειωμένο το ελληνικό κοινό με την τέχνη της εικονογράφησης;
Ενώ το ελληνικό κοινό δείχνει ενδιαφέρον για το εικονογραφημένο βιβλίο είναι μάλλον κλασσικό στις προτιμήσεις του και αρκετά επιφυλακτικό σε ποιο εικαστικές προτάσεις. Επίσης υπάρχει αυτή η τάση να συνδέεται η εικονογράφηση αποκλειστικά με το παιδικό βιβλίο και κάτι τέτοιο σαφώς δεν ισχύει. Αυτό που θα ήθελα εγώ να δω από το ελληνικό κοινό είναι μια πιο ανοιχτόμυαλη αντιμετώπιση σε εικονογράφηση που δεν απευθύνεται μόνο σε παιδιά αλλά και σε ενήλικες.
Μπορεί η εικονογράφηση των παιδικών βιβλίων να συμβάλλει στη διαπαιδαγώγηση ενός παιδιού;
Θεωρώ την εικονογράφηση καθοριστική για κάτι τέτοιο. Ειδικά στα πολύ μικρά παιδιά που η εικόνα αποτυπώνεται πιο έντονα από ότι το κείμενο πρέπει να είμαστε πολύ προσεχτικοί και συνεπείς στον τρόπο εικονογράφησης των μηνυμάτων του κειμένου, ιδιαίτερα όταν αυτό έχει διδακτικό χαρακτήρα.
Πώς θα εικονογραφούσατε τη φράση «και ζήσανε αυτοί καλά και ‘μείς καλύτερα»;
Εάν ήταν στο χέρι μου θα τελείωνα κάθε ιστορία, όποια και αν ήταν αυτή, με την θέα του ωκεανού. Μόνο ο ωκεανός, χωρίς το ανθρώπινο στοιχείο ή άλλες αναφορές στην υπόθεση του κειμένου. Είναι μία πολύ προσωπική αίσθηση ανακούφισης και ασφάλειας που μου προκαλεί μόνο η θάλασσα, και για μένα θα ήταν το ιδανικό τέλος σε κάθε παραμύθι με ευτυχή κατάληξη.
Βιογραφίκο
Η ζωγράφος/ εικονογράφος Κατερίνα Χαδουλού γεννήθηκε το 1980 στη Νάπολη της Ιταλίας. Το 2001 εισήχθη στο Τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών της Σχολής Καλών Τεχνών του ΑΠΘ (1η θέση στη σειρά εισακτέων) και στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών στην Αθήνα (9η θέση στη σειρά εισακτέων). Σπούδασε Ζωγραφική στο ΣΤ’ Εργαστήριο με δάσκαλο τον Τρ. Πατρασκίδη. Αποφοίτησε με άριστα τον Σεπτέμβριο του 2006. Από το 2003 έως και το 2008 παρακολούθησε μαθήματα Γραφικών Τεχνών, Τυπογραφίας και Τέχνης του Βιβλίου με καθηγήτρια τη Λεώνη Βιδάλη. Κέρδισε το 2ο Βραβείο Νέων Καλλιτεχνών στον 6ο Πανελλήνιο Διαγωνισμό Κόμικς του 9 της Ελευθεροτυπίας (Σεπτέμβριος 2006) και το 2ο Βραβείο στον 2ο Πανελλήνιο Διαγωνισμό “Comix” (Σεπτέμβριος 2007). Το 2009 απέσπασε Βραβείο ΕΒΓΕ Γενικής Εικονογράφησης και το 2010 το Βραβείο Εικονογράφησης ΙΒΒΥ για το βιβλίο “Η περιπέτεια των 4 εποχών” (εκδόσεις Καρυδάκη, 2009). Έχει συμμετάσχει σε εργαστήρια και ομαδικές εκθέσεις. Από το 2007 έως το 2009 εκπόνησε καλλιτεχνικό έργο στο Εργαστήριο Γραφικών Τεχνών της ΑΣΚΤ με υποτροφία του ΙΚΥ. Εργάζεται ως εικονογράφος από το 2007. Η εικαστική της γλώσσα είναι ανθρωποκεντρική που φέρει έντονα τα ίχνη του γερμανικού εξπρεσιονιστικού κινηματογράφου και της τεχνοτροπίας του σουρεαλισμού, αντλεί από τον κυβισμό και ακολουθεί συχνά την τεχνική του κολάζ ή τη λογική του γκράφιτι. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα.
