Ιόλη Ανδρεάδη: «Ο Ίων ξεκινά από την απώλεια για να φτάσει στην εύρεση του ποθούμενου»

Μετά τη μεγάλη επιτυχία του στο 60^ο Φεστιβάλ Φιλίππων, ο «Ίων» του Ευριπίδη σε νέα μετάφραση και σκηνοθεσία από την Ιόλη Ανδρεάδη, έρχεται στο Εργοστάσιο Τεχνών Σαντορίνης στις 20-21-22 Σεπτεμβρίου και ώρα 18.00, για να παρουσιαστεί με το φυσικό φως του ήλιου καθώς δύει. Επί σκηνής ο φετινός νικητής του Βραβείου «Δημήτρης Χορν», Κωνσταντίνος Μπιμπής, ερμηνεύοντας τον Ίωνα και 7 ακόμα ρόλους. Στον ρόλο της Κρέουσας η Δήμητρα Χατούπη. Μαζί τους, δημιουργώντας ένα ζωντανό ηχοτοπίο, ο μουσικός Νίκος Τουλιάτος.

Η σκηνοθέτις Ιόλη Ανδρέαδη μιλά στο Artic.gr για το ιδιαίτερο αυτό σκηνοθετικό και μεταφραστικό εγχείρημα, το αντίκρισμα της εν λόγω τραγωδίας στο σήμερα, το πώς μεταφράζεται η εκδοχή για δύο πρόσωπα σκηνικά, αλλά και την εμπειρία της συμμετοχής στο 60^ο Φεστιβάλ Φιλίππων.

Λυδία: – Κατά πόσο πιστεύεις ότι το έργο του Ευριπίδη «Ίων» αφορά το σημερινό κοινό και διαθέτει κάποιο σύγχρονο αντίκρισμα;

Ιόλη Ανδρεάδη: – Στο έργο αυτό του Ευριπίδη, μια γυναίκα επιθυμεί να βρει το χαμένο της παιδί και, την ίδια στιγμή, ένας άντρας ψάχνει να βρει τη μάνα του αναζητώντας την καταγωγή του. Είναι μια ιστορία που ξεκινά από την απώλεια για να φτάσει στην εύρεση του ποθούμενου. Οι απώλειές μας σήμερα σημαντικές και μια από αυτές η έλλειψη μιας υγιούς σχέσης ως λαός με την καταγωγή μας, που κινείται συχνά στα άκρα: ή εκμηδενίζεται κι απαξιώνεται εντελώς, ή εξιδανικεύεται. Ένα τέτοιο έργο για την αναζήτηση της καταγωγής ενός ανθρώπου, ο οποίος περνά μέσα από διάφορα πέπλα ψευδαίσθησης για να φτάσει στην αλήθεια, μπορεί να είναι κάτι που μας αφορά.

Λυδία: – Εκτός από τη σκηνοθεσία και την κίνηση, έχεις ασχοληθεί και με την εκ νέου μετάφραση του έργου «Ίων». Ποια ήταν η εμπειρία σου από το μεταφραστικό αυτό ταξίδι;

Ιόλη Ανδρεάδη: – Η μετάφραση του έργου, που κυκλοφορεί σε μια πολύ όμορφη και φροντισμένη έκδοση από την Κάπα Εκδοτική, ήταν μόνο χαρά. Η ανακάλυψη (γιατί το είχα ακούσει αλλά δεν το είχα δει με τα μάτια μου) της εγγύτητας της γλώσσας του Ευριπίδη με τη γλώσσα μας του 2017 ήταν μια συγκλονιστική εμπειρία. Όπου υπήρχε λέξη αρχαία που να τη χρησιμοποιούμε και σήμερα, κρατήθηκε αυτούσια. Κι ήθελα ακόμη το κείμενο να μιλιέται, να πείθει ως ανθρώπινος, πραγματικός λόγος και ταυτόχρονα να διατηρηθεί η ποιητικότητα του κειμένου. Η μετάφραση αυτή ήταν ένα μεγάλο βήμα στη σχέση μου με τη γραφή, αλλά και με τη σκηνοθεσία, μια που με βοήθησε να κατανοήσω το κείμενο μ’ έναν άλλον τρόπο.. Η μετάφραση βέβαια, χτίστηκε έχοντας εξαρχής στο μυαλό μου τους δύο υπέροχους ηθοποιούς του «Ίωνα», τη Δήμητρα Χατούπη και τον Κωνσταντίνο Μπιμπή, τις φωνές τους, τις ποιότητές τους, το παράστημά τους.

Λυδία: – Με ποιον τρόπο η εκδοχή για δύο πρόσωπα οδηγεί στη σύνθεση μιας σκηνικής ιστορίας που ανασύρει αθέατες πλευρές του μύθου του Ίωνα;

Ιόλη Ανδρεάδη: – Η εκδοχή για δύο πρόσωπα εξυπηρετεί ξεκάθαρα το εξής: την ανάδειξη και επί σκηνής διαπραγμάτευση του βαθύτερου θέματος του έργου, τη σχέση μεταξύ άντρα και γυναίκας. Μια σχέση σύνθετη. Έτσι οι – ίδιοι – δύο  ηθοποιοί μιλούν ο ένας στον άλλο ως μάνα και γιος, ως κόρη και πατέρας, ως σύζυγος στο σύζυγό της. Το κοινό βλέπει έναν άντρας και μια γυναίκα, σε όλη την παράσταση, πρώτα να συνομιλούν γοητευόμενοι ο ένας από τον άλλο, στη συνέχεια να συμπράττουν έχοντας έναν κοινό στόχο, έπειτα να συνωμοτούν, μετά να είναι έτοιμοι ο ένας να σκοτώσει τον άλλο, και στο τέλος να τα βρίσκουν. Πιθανόν μάλιστα να μην τα βρίσκουν για πάντα, αλλά ο κύκλος της σύγκρουσης να επαναλαμβάνεται.

Λυδία: – Πώς ήταν η εμπειρία σου από τη συμμετοχή στο 60ο Φεστιβάλ Φιλίππων;

Ιόλη Ανδρεάδη: – Η εμπειρία στο 60ό Φεστιβάλ Φιλίππων μετά από την πρόσκληση του Θοδωρή Γκόνη ήταν πολύτιμη. Το Αρχαίο Θέατρο Φιλίππων έχει τη δική του ιστορία και ενέργεια, κι έτσι αναγκαστικά μπήκαμε σε ένα διάλογο με αυτά τα στοιχεία. Η παράστασή μας τη μέρα εκείνη της 9^ης Αυγούστου είχε, χάρη στην υποκριτική των δύο ηθοποιών, μια τέτοια καθαρή ιστορία, που πιστεύω ο κάθε θεατής θα μπορούσε γυρνώντας σπίτι του να την αφηγηθεί. Κάτι τέτοιο με αφορά να συμβαίνει, γιατί μπορεί έτσι η παράσταση να «κερδίζει» τελικά πιο λίγους θεατές, αλλά κερδίζει αυτούς που θέλω. Η πρεμιέρα μας ήταν εκεί κι έπειτα φύγαμε από τους Φιλίππους, άρα η παράστασή μας βρίσκεται ακόμα στην αρχή και έχει δρόμο μπροστά της ώστε να βαθύνουν τα ήδη κατεκτημένα στοιχεία της.

Λίγα λόγια για το έργο Ίων

Καθώς δύει ο ήλιος, ο νεαρός Ίωνας -ο μετέπειτα γενάρχης των Ιώνων, των Αθηναίων- καταφτάνει στο μέσο της σκηνής, ενώ η Κρέουσα, η μητέρα του, στέκεται στις θέσεις των θεατών και παραμονεύει. Ο ήρωας γοητεύεται από την παράξενη αυτή γυναίκα, νιώθοντας μαζί της μια απόκοσμη οικειότητα. Και για να κατακτήσει την αγάπη της, αποφασίζει να της εξιστορήσει όλα του τα πάθη.

Ο Ίων του Ευριπίδη γράφτηκε γύρω στα 412 π.Χ. και αποτελείται από 1622 στίχους. Ο μύθος θέλει την Κρέουσα, κόρη του Βασιλιά της Αθήνας Ερεχθέα, να μένει έγκυος χωρίς τη θέλησή της από το θεό Απόλλωνα και ύστερα από εννέα μήνες να φέρνει στον κόσμο ένα αγόρι, το οποίο γεννά μόνη και αβοήθητη, κρυφά από την οικογένειά της. Με φόβο προς τον πατέρα της και με σεβασμό προς τη βασιλική της γενιά, αποφασίζει, παρότι πονάει για αυτό, να εγκαταλείψει το παιδί με τα σπάργανά του μέσα στην ίδια τη σπηλιά που συνευρέθηκε με τον Φοίβο, ελπίζοντας στον θάνατο του βρέφους ή στην εξαφάνισή του.

Με απόφαση του ίδιου του Απόλλωνα, ωστόσο, ο Ερμής μεταφέρει το νεογέννητο στους Δελφούς, στον ομφαλό της γης, για να το αναθρέψει η Πυθία μέσα στο μαντείο και να σωθεί. Ο μικρός μεγαλώνει τρεφόμενος από τις σπονδές και τα πρόσφορα των πιστών και ως έφηβος ορίζεται φύλακας του Μαντείου. Χρόνια μετά, η μητέρα του η Κρέουσα, θα επισκεφτεί το Μαντείο με τον σύζυγό της τον Ξούθο, με σκοπό να πάρει χρησμό, γιατί ο γάμος της παραμένει άκαρπος. Τη στιγμή που το ζεύγος καταφτάνει, από το ιερό βγαίνει ο Ίωνας.

Είναι η τραγωδία αυτή κωμική; Είναι η τραγωδία αυτή μια προπαγάνδα; Μια προσπάθεια του ποιητή να επινοήσει τη θεϊκή προέλευση της ιωνικής φυλής και άρα των Αθηναίων, με σκοπό να δικαιολογηθεί η διεκδίκηση τους για την κυριαρχία του Αιγαίου; Στον Ίωνα αυτά που φαίνονται δεν είναι αυτά που είναι. Το πραγματικό δεν το βλέπεις, σου αποκαλύπτεται. H ορατοποίηση του αόρατου, η εμφάνιση των κρυμμένων, των απόκρυφων στοιχείων μέσα από το κείμενο (νυν οράς α χρη σε οράν, μοτίβο κοινό σε Οιδίποδα και Ίωνα) και τελικά η σύνθεση μιας σκηνικής ιστορίας η οποία φέρνει στο φως αυτά τα οποία υπονοούνται, αποσιωπώνται και αποκρύπτονται, είναι το κεντρικό ζητούμενο αυτής της νέας εκδοχής για δυο πρόσωπα.

Trailer

Συντελεστές παράστασης Ίων (Σκηνοθεσία: Ιόλη Ανδρεάδη)

• Μετάφραση – Σκηνοθεσία – Κίνηση: Ιόλη Ανδρεάδη
• Προσαρμογή για δύο πρόσωπα: Ιόλη Ανδρεάδη & Άρης Ασπρούλης
• Σκηνογραφία – Κοστούμια: Δήμητρα Λιάκουρα
• Ερμηνεύουν: Ίων, Ερμής, Δύο γυναίκες του Χορού, Ξούθος, Παιδαγωγός, Υπηρέτης, Πυθία: Κωνσταντίνος Μπιμπής, Στον ρόλο της Κρέουσας η Δήμητρα Χατούπη.
• Στην παράσταση συμμετέχει ζωντανά ο μουσικός Νίκος Τουλιάτος.
• Ηχοτοπίο: Νίκος Τουλιάτος
• Κατασκευές: Περικλής Πραβήτας
• Βοηθός Σκηνοθέτη: Αθηνά Μιτζάλη
• Video trailer: Μιχαήλ Μαυρομούστακος
• Φωτογραφίες: Πάνος Μιχαήλ & Ηλίας Κοτσιρέας
• Η νέα μετάφραση του Ίωνα του Ευριπίδη από την Ιόλη Ανδρεάδη κυκλοφορεί στα βιβλιοπωλεία από την Κάπα Εκδοτική.

Πληροφορίες

• Τοποθεσία: Santorini Arts Factory
• Hμερομηνίες: 20-21-22 Σεπτεμβρίου 2017 στις 18.00