Πρωταγωνιστούν: Μαρίνα Ασλάνογλου, Θανάσης Κουρλαμπάς, Γιάννης Βόγλης, Μαρίνα Ψάλτη, κ.ά.
Σκηνοθεσία: Σπύρος Ευαγγελάτος
Υπόθεση: Η Ηλέκτρα του Ευριπίδη αποτελεί μια διεισδυτική σπουδή πάνω στις έννοιες της εκδίκησης, της ενοχής, της μεταμέλειας και της Δικαιοσύνης. Η Ηλέκτρα και ο αδελφός της Ορέστης αποφασίζουν να σκοτώσουν τη μητέρα τους, την Κλυταιμνήστρα, για να την εκδικηθούν επειδή σκότωσε τον πατέρα τους, τον Αγαμέμνονα. Το έργο παρακολουθεί το ανόσιο σχέδιο των δύο παιδιών, εστιάζοντας στις ψυχικές μεταπτώσεις τους. Η τραγωδία διδάχθηκε το 413 π.Χ. εισάγοντας ενδιαφέρουσες αφηγηματικές καινοτομίες, όμως η γοητεία της έγκειται πρωτίστως στην εκπληκτική λεπτότητα με την οποία ο συγγραφέας ανατέμνει τον ψυχισμό των ηρώων του, κάνοντας τα ηθικά τους διλήμματα να μοιάζουν και σήμερα, είκοσι πέντε αιώνες αργότερα, ολοζώντανα και επιτακτικά.
Κριτική της παράστασης Ηλέκτρα
Έγκλημα και τιμωρία…
Το Αμφιθέατρο Αθλητικού και Πολιτιστικού Κέντρου Νέας Μάκρης φιλοξένησε για μια παράσταση την Ηλέκτρα του Ευριπίδη σε σκηνοθεσία Σπύρου Ευαγγελάτου, που αποτελεί παραγωγή του Θεάτρου Badminton και με πρωταγωνίστρια στον ομώνυμο ρόλο την Μαρίνα Ασλάνογλου. Η ηρωίδα αναβαπτίζεται στο έργο χάρη στην ευριπίδεια ιδιαιτερότητα φέροντας όμως παράλληλα τα ίχνη της μυθολογικής της παράδοσης και της σοφόκλειας διαμόρφωσής της. Η ανθρώπινη παθολογία συγκρούεται με το θεϊκό δίκαιο σχηματίζοντας ένα φορτισμένο σκηνικό σύμπαν όπου οι ήρωες προσδιορίζονται από τις πράξεις τους και εκείνες με την σειρά τους προδιαφράφουν την μοίρα τους.
Ο Ευριπίδης βαθύτατα επηρεασμένος από το σοφιστικό κίνημα χρησιμοποιεί μια γλώσσα ρητορική με νεόκοπες εικόνες και νεωτερικές ιδέες. Οι ήρωές του υφίστανται ψυχαναλυτικές διεργασίες και συνεχείς εσωτερικές δοκιμασίες, καθώς υποβάλλονται σε συνειδησιακές συγκρούσεις και αυτοαναλύονται. Η ηρωική ατμόσφαιρα διαταράσσεται από τις ρεαλιστικές σκηνές, ενώ συχνά η τραγικότητα υπονομεύεται από στιγμές γκροτέσκο, που αποφορτίζουν το έργο από την δραματική του βαρύτητα. Ο θρησκευτικός του σκεπτικισμός έχει προσδιοριστεί από πολλούς μελετητές ως μηδενιστικός, ωστόσο ο ίδιος ο δημιουργός με την κριτική του επιβάλλει υψηλότερα ηθικά κριτήρια για την Ολύμπια τάξη πραγμάτων. Στον Ευριπίδη έχει χαθεί πλέον η ιδεαλιστική οπτική και ηθική των μαραθωνομάχων, που διέπνεε τους πνευματικούς του προγόνους. Το πεδίο της δραματουργίας του ενεργοποιείται από την συνεχή πάλη των ιδεών, που συνοδεύεται από μια εξαντλητική διερεύνηση της ψυχικής αβύσσου και των παραλόγων της. Οι ήρωες εγκαταλείπουν το μεγαλοπρεπές βάραθρό τους και προσγειώνονται στην πολυπλοκότητα της καθημερινότητας, ενώ είναι εγκαταλελειμμένοι στα πάθη τους χωρίς την θεϊκή βοήθεια και παραδομένοι σε μια τραγική μοναξιά. Η ελεύθερη βούλησή τους είναι ο οδοδείκτης των εσωτερικών τους διλημμάτων, καθώς δεν είναι πια έρμαια ενός θεϊκού σχεδίου, ενώ βρίσκονται σε μια εποχή ηθικής και αξιολογικής έκπτωσης.
Η Ηλέκτρα προσμένει την επιστροφή του αδερφού της Ορέστη από την εξορία ως εκδικητή για τον φόνο του πατέρα τους Αγαμέμνονα που διέπραξε η μητέρα της Κλυταιμνήστρα με τον εραστή της Αίγισθο. Ο Ορέτης, ωστόσο, θα λειτουργήσει ως εκτελεστικό όργανο του δολοφονικού σχεδίου της Ηλέκτρας, η οποία εμμονοληπτικά προσμένει την εκδίκηση, ενώ παγιδεύεται σε μια νοσηρή παθολογία που υπαγορεύει η προσωπική της βούληση. Η ίδια δεν είναι έρμαιο των αποφάσεων των χρησμών, όπως ο Ορέστης, αλλά δρα με συνειδησιακή συνέπεια διαπράττοντας ανενδοίαστα την μητροκτονία. Το μίσος προς την μητέρα ερμηνεύτηκε φροϋδικά, ενώ η θριαμβολογία της πάνω στο πτώμα του Αιγίσθου ερμηνεύτηκε από τον Knox ως εκδήλωση παράφορης σεξουαλικής ζήλειας. Ο προσχεδιασμένο φόνος παρουσιάζεται από τον Ευριπίδη ως συνειδητό έγκλημα καθημερινών ανθρώπων και όχι ως ενέργεια μιας κατάρας ή εκπλήρωση της θεϊκής εντολής, όπως ερμηνεύεται από τον Σοφοκλή.
H σκηνοθεσία του Σπύρου Ευαγγελάτου είναι σύμφωνη με την φιλολογική ερμηνεία του ευριπίδειου έργου, καθώς ο ίδιος είναι βαθύς γνώστης και ερμηνευτής του αρχαίου δράματος. Η σκηνοθεσία του ήταν παραδοσιακή, χωρίς μοντερνιστικά ευφυολογήματα, αλλά και χωρίς αποκαλυπτικές στιγμές και κορύφωση. Για να παρουσιάσει την προσγείωση των ηρώων έδωσε έναν κωμικό τόνο στους δευτερεύοντες ήρωες και πρωτίστως στον αγγελιοφόρο που αποτελεί εμβληματικό χαρακτήρα στην ευριπίδεια τραγωδία, που συμπυκνώνει την λαϊκή σοφία και οδηγεί σε μια δραματική αποκλιμάκωση. Ιδιαίτερα εύστοχη η σκηνική παρουσία του από μηχανής θεού, όπου αποδόθηκε με κωμικό τρόπο. Οι θεοί προφητεύουν τα μελλοντικά γεγονότα που μοιάζουν ασυμβίβαστα με την απόγνωση και το ψυχικό αδιέξοδο των ηρώων, δημιουργώντας έτσι κωμικοτραγικά συμφραζόμενα μέσα από την σύζευξη ελεγειακού και σατιρικού τόνου, συγκριτικού στοιχείου που επικυρώνει τον χαρακτηρισμό του Ευριπίδη μοντερνιστή. Ο πολυφωνικός πολυμελής χορός του με την χρωματική σημειολογία του λευκού-κόκκινου-μαύρου ως ερμηνευτικού δείκτη για την εξελικτική πορεία του δράματος στηρίζει και εμπλουτίζει την πλοκή με ορισμένα διακριτά μέλη. Το μινιμαλιστικό και εξπρεσιονιστικό σκηνικό του Γιώργου Πάτσα με όλη του την γυμνότητα δίνει το στίγμα της διαχρονικότητας, που αρμόζει στην τοπολογία του «Εγκλήματος και της τιμωρίας».
Η Μαρίνα Ασλάνογλου έχοντας εντρυφήσει στον ρόλο της Ευριπίδειας Ηλέκτρας είχε μια αξιοπρεπή παρουσία τόσο κινησιολογικά όσο και φωνητικά. Η παρουσία της ως αγριμιού με τα κουρέλια να φαντάζουν ως ιστοί αράχνης προετοίμαζε το σκηνικό του φόνου και της εκδίκησης, το οποίο όμως παρουσιάστηκε κάπως συντομευμένα αποκλιμακώνοντας την δραματική ένταση. Συγκινητική ήταν η παρουσία του Γιάννη Βόγλη ως Παιδαγωγού, ενώ εξαιρετική ήταν η κωμική παρουσία του Θοδωρή Κατσαφάδου, που ως αγγελιαφόρος παρουσίασε με άρτια αφηγηματική ικανότητα την θριαμβολογία της εκδίκησης του Αιγίσθου. Ο Θανάσης Κουρλαμπάς απέδωσε τον Ορέστη σαν ένα τραυματισμένο και τρυφερό παιδί, έρμαιο των θεϊκών εντολών και υποταγμένο στο σχέδιο της Ηλέκτρας. Η Μαρίνα Ψάλτη ως Κλυταιμνήστρα απέδωσε αριστοτεχνικά το εύρος των αισθημάτων της άκαμπτης γυναίκας: η ψυχρότητα διαδεχόταν την υποκρισία και η απολογία την αυταρχική εξύβριση. Αυθεντικός στον ρόλο του γεωργού ήταν ο Γιώργος Ψυχογιός, ο οποίος αποτελεί βασικό τύπο του Ευριπίδη. Αντανακλά τον ανίσχυρο και φτωχό άνθρωπο, που το ψυχικό του μεγαλείο δεν είναι ένα καταγωγικό χάρισμα αλλά περίσσεμα ψυχής.
Μια καλοστημένη παράσταση χωρίς ερμηνευτικές κακοφωνίες, αλλά και χωρίς δραματολογική εμβάθυνση μας φέρνει σε επαφή με την Ευριπίδεια Ηλέκτρα και την παθολογία μιας γενιάς ακραίων ηρώων που άλλοτε αγιοποιούνται και άλλοτε δαιμονοποιούνται καθώς μέσα τους υπάρχει μια φθοροποιός φύτρα που τους παγιδεύει και τους εξαναγκάζει στην επίτευξη ενός αμείλικτου σχεδίου. Αυτή όμως η νοσηρή εκτέλεση της εκδίκησης είναι αυτή που θα οδηγήσει στην Δικαιοσύνη και θα μετατρέψει τα θύματα σε θύτες σε ένα αέναο παιχνίδι επιβολής και κυριαρχίας. Εξάλλου, η εποχή που έθεσε τους νόμους του Δικαίου θέτει και τους όρους στην περίπτωση παράβασής του. Το οικογενειακό μακελειό είναι η απόδειξη της σύγκρουσης διαφορετικών δικαίων και αξιώσεων, ενώ το έγκλημα δεν μπορεί παρά να παγιδευτεί σε έναν ενοχοποιημένο ψυχισμό αυτοτιμωρούμενο.
Trailer
Πληροφορίες της παράστασης Ηλέκτρα
Συντελεστές
- Μετάφραση: K.X.Μύρης
- Σκηνοθεσία-Δραματουργική Προσαρμογή: Σπύρος Α. Ευαγγελάτος
- Σκηνικά-Κοστούμια: Γιώργος Πάτσας
- Μουσική: Γιάννης Αναστασόπουλος
- Χορογραφία: Αντιγόνη Γύρα
- Φωτισμοί: Λευτέρης Παυλόπουλος
- Παραγωγός: Μιχάλης Αδάμ
- Διανομή: Μαρίνα Ασλάνογλου,Θανάσης Κουρλαμπάς,Γιάννης Βόγλης,Μαρίνα Ψάλτη,Θοδωρής Κατσαφάδος,Γιώργος Ψυχογιός,Θωμάς Γκαγκάς,Νίκος Ιωαννίδης, Κωνσταντίνος Ελματζίογλου
- Κορυφαίες – Χορός (Αλφαβητικά): Αλίκη Αβδελοπούλου, Γεωργία Ανέστη , Εϋα Βάρσου
Φανή Γέμτου, Μαριλού Κατσαφάδου, Ρένα Κυπριώτη, Ειρήνη Κυρμιζάκη, Γιάννα Μαλακατέ, Ελίνα Μάλαμα, Μαρία Μαλλούχου, Σύνθια Μπατσή, Μαριαλένα Ροζάκη, Μαρία Τζάνη, Μαίρη Χάγια, Εύα Χριστοδούλου
Πρόγραμμα περιοδείας για την παράσταση Ηλέκτρα
- 2-Αυγ Κυριακή – Νέα Μάκρη, Αμφιθέατρο Πολιτιστικού & Αθλητικού Πάρκου
- 3-Αυγ Δευτέρα – Ραφήνα, Ανοιχτό Θέατρο Γυμνασίου-Λυκείου Ραφήνας
- 4-Αυγ Τρίτη – Χαλκίδα, θέατρο “Ορέστη Μακρή
- 5-Αυγ Τετάρτη – Ολυμπία, Θέατρο Αρχαίας Ολυμπίας (Φλόκα)
- 6-Αυγ Πέμπτη – Αίγιο, Πολιτιστικό Κέντρο «Αλέκος Μέγαρης» Θέατρο «Γιώργος Παππάς»
- 7-Αυγ Παρασκευή – Καλαμάτα, Θέατρο Κάστρου Καλαμάτας
- 19-Αυγ Τετάρτη – Αλεξανδρούπολη, Θέατρο πάρκου Εγνατία
- 20-Αυγ Πέμπτη – Κομοτηνή, θερινό δημοτικό θέατρο
- 21-Αυγ Παρασκευή – Καβάλα, Αρχαίο θέατρο Φιλίππων
- 22-Αυγ Σάββατο – Καβάλα, Αρχαίο θέατρο Φιλίππων
- 23-Αυγ Κυριακή – Σέρρες, Θέατρο ΤΕΙ
- 24-Αυγ Δευτέρα – Θεσσαλονίκη, θέατρο Δάσους
- 25-Αυγ Τρίτη – Θεσσαλονίκη, θέατρο Δάσους
- 26-Αυγ Τετάρτη – Γιάννενα, ΕΗΜ Φρόντζος
- 27-Αυγ Πέμπτη – Κέρκυρα, Θέατρο Μον Ρεπό «Ρένα Βλαχογιού»
- 28 Αυγ Παρασκευή – Αμαλιάδα, Αρχαία Ήλιδα
- 29-Αυγ Σάββατο – Αργος, Αρχαίο θέατρο Άργους
- 1-Σεπ Τρίτη – Μαρούσι, Χώρος Πολιτιστικών Εκδηλώσεων Αμαλιείου
- 2-Σεπ Τετάρτη – Κορυδαλλός, Δημοτικό Αμφιθέατρο Κυρυδαλλού «Θανάσης Βέγγος»
- 4-Σεπ Παρασκευή – Πειραιάς, Βεάκειο Θέατρο
- 5-Σεπ Σάββατο – Παπάγου, Κηποθέατρο Παπάγου
- 7-Σεπ Δευτέρα – Αχαρναί, Δημοτικό Αμφιθέατρο «Μίκης Θεοδωράκης» Λόφος Προφήτη Ηλία
- 9-Σεπ Τετάρτη – Πετρούπολη, Θέατρο Πέτρας
- 10-Σεπ Πέμπτη – Ηλιούπολη, Δημοτικό Θέατρο Άλσους Δ. Κιντής
- 11-Σεπ Παρασκευή – Βύρωνας, Θέατρο Βράχων «Μελίνα Μερκούρη»
- 12-Σεπ Σάββατο – Πάτρα, Ρωμαίκό Ωδείο Πάτρας
- 15-Σεπ Τρίτη – Γαλάτσι, Άλσος Βείκου
- 16-Σεπ Τετάρτη – Αιγάλεω, Θέατρο Αλέξη Μινωτή
