A tree grows in Brooklyn, η πρώτη σκηνοθετική απόπειρα του Elia Kazan, εν έτει 1945. Ένα φιλμ που ξεχωρίζει για την διάχυτη συγκίνηση και τις ερμηνείες των μικρών πρωταγωνιστών, ειδικά της Peggy Ann Garner. Το μήνυμα που μεταδίδει η ταινία είναι εξαιρετικά επίκαιρο στις μέρες μας: τα όνειρα είναι σαν τα δέντρα, πολλές φορές φυτρώνουν ακόμα και κάτω από τις πιο δύσκολες συνθήκες.
Η ιστορία
Στις αρχές του εικοστού αιώνα, στη φτωχική συνοικία του Brooklyn, η δεκατριάχρονη Francie, κόρη του ιρλανδικής καταγωγής Johnny Nolan και της Katie Nolan, ονειρεύεται να τελειώσει το σχολείο και να γίνει συγγραφέας. Όμως, η οικονομική κατάσταση της οικογένειάς της καθιστά δύσβατη την πορεία της προς τη μόρφωση και την ολοκλήρωση. Ο πατέρας της, που εργάζεται ως σερβιτόρος, ακτινοβολεί καλοσύνη όπου κι αν βρεθεί, η ζωή, όμως, δεν πραγματοποίησε τα όνειρά του και τον έκανε αλκοολικό. Η μητέρα της παντρεύτηκε τον Johnny γεμάτη ελπίδα για ένα λαμπρό μέλλον και έχει καταλήξει να καθαρίζει σκάλες για να συντηρήσει την οικογένειά της.
Η πάροδος του χρόνου έχει σκληρύνει την Katie, η οποία φέρεται με αυστηρότητα στα παιδιά της σε αντίθεση με τους μαλακούς τρόπους του καλόκαρδου Johnny. Όταν η Katie ανακοινώνει στον Johnny ότι πρόκειται να αποκτήσει και τρίτο παιδί η υλοποίηση των ονείρων της Francie συναντά εμπόδια καθώς θα πρέπει να σταματήσει το σχολείο για να δουλέψει και να βοηθήσει στη συντήρηση του σπιτιού. Έτσι, ο Johnny κάνει την ύστατη προσπάθεια για να βοηθήσει την κόρη του να τελειώσει το σχολείο.
Η ταινία
Το βιβλίο της Betty Smith “A tree grows in Brooklyn”, το οποίο κυκλοφόρησε το 1943, έδωσε την έμπνευση για τη δημιουργία του φιλμ. Πολλές ήταν οι κινηματογραφικές εταιρείες που ήθελαν να αγοράσουν τα δικαιώματα του βιβλίου, μόνο, όμως, ο Daryl Zanuk της 20th Century Fox το κατάφερε, πληρώνοντας 55.000 δολάρια. Στην καρέκλα του σκηνοθέτη έκατσε ο Elia Kazan, ο οποίος μέχρι τότε είχε περιοριστεί στην θεατρική σκηνοθεσία.
Πάρα πολλοί ήταν οι ηθοποιοί που ενδιαφέρθηκαν να συμμετέχουν στην ταινία. Τελικά, τον ρόλο του Johnny Nolan ανέλαβε o James Dunn και της Katie Nolan η Gene Tierney. Όταν η Tierney έμεινε έγκυος, τη θέση της πήρε η Dorothy McGuire. Οι ρόλοι των δύο παιδιών της οικογένειας πήγαν στους Peggy Ann Garner και Terry Donaldson.
Οι υπεύθυνοι της 20th Century Fox έμειναν ικανοποιημένοι, όταν είδαν τα πρώτα δείγματα του φιλμ και πρότειναν στον Kazan να ξαναγυρίσουν ολόκληρη την ταινία με χρώμα, αλλά ο σκηνοθέτης αρνήθηκε.
Η μεγάλη επιτυχία της ταινίας-ήταν μέσα στις πέντε εισπρακτικές επιτυχίες της χρονιάς- οδήγησε το Εθνικό Συμβούλιο Κριτικών να την ανακηρύξει ως μία από τις δέκα καλύτερες ταινίες του 1945, ενώ ούτε η Ακαδημία των Oscar έμεινε ασυγκίνητη. Το φιλμ προτάθηκε για Oscar Διασκευασμένου Σεναρίου και Β’ Ανδρικού Ρόλου για τον James Dunn. Κέρδισε μόνο το δεύτερο αγαλματίδιο, ενώ η μικρή Peggy Ann Garner έλαβε τιμητικό Oscar για την καλύτερη ερμηνεία από νεαρή ηθοποιό.
Το 2010, η ταινία επελέγη από τη Βιβλιοθήκη του Αμερικανικού Κογκρέσου ως τμήμα του Εθνικού Μητρώου Κινηματογράφου ως πολιτιστικά, ιστορικά και αισθητικά σημαντική.
Σύγκριση
Το βιβλίο της Betty Smith εξιστορεί ουσιαστικά τις δικές της μνήμες από τα δύσκολα παιδικά χρόνια στο Brooklyn των αρχών του 20ου αιώνα. Διαπερνά όχι μόνο την παιδική ηλικία της μικρής ηρωίδας, αλλά και την εφηβεία της. Στο βιβλίο, η Francie αποφοιτά από τη βασική εκπαίδευση, αρχικά δεν πηγαίνει στο κολέγιο, αλλά εργάζεται πέρα από τα στενά όρια της γειτονιάς της. Αργότερα, αποφασίζει να συνεχίσει τις σπουδές της, έστω και καθυστερημένα, γνωρίζει τον έρωτα της ζωής της και παντρεύεται. Αν και φεύγει από τον τόπο των παιδικών της χρόνων, δεν τον ξεχνά ποτέ και τον κρατά πάντα στην καρδιά της.
Φαίνεται πως πάντα οι ταινίες διαφέρουν από τα βιβλία, αφού πρόκειται για δύο διαφορετικά μέσα μετάδοσης μηνυμάτων. Στο βιβλίο υπάρχει η δυνατότητα της ανάπτυξης και των λεπτομερειών, το φιλμ είναι ένα μέσο πολύ πιο περιορισμένο. Στην συγκεκριμένη περίπτωση, η ταινία ασχολείται μόνο με την παιδική ηλικία της Francie, χωρίς να προχωρά παρακάτω. Υπάρχει μόνο μία σκηνή, κατά τη διάρκεια της οποίας ο θεατής καταλαβαίνει ότι η μικρή Francie σιγά-σιγά μεγαλώνει.
Επιπλέον, άλλα πιο σοβαρά θέματα τα οποία εμφανίζονται στο βιβλίο, όπως οι πολλές αποβολές της αδερφής του Johnny, ο πόνος της γέννας, ο αλκοολισμός του Johnny Nolan, o διαρκής αγώνας για την απόκτηση χρημάτων, είτε αποκρύπτονται τελείως είτε προσεγγίζονται αρκετά επιφανειακά.
Τα θέματα
Ένα από τα κύρια θέματα που διατρέχει όλο το φιλμ είναι οι περιορισμένες οικονομικές δυνατότητες των χαρακτήρων. Η έλλειψη οικονομικών πόρων είναι ιδιαίτερα εμφανής στο απλό σπίτι της οικογένειας Nolan και στις δραστηριότητες των μελών της. Η Francie και ο αδερφός της προσπαθούν καθημερινά να μαζέψουν διάφορα πράγματα που βρίσκουν στο δρόμο τους, όπως χαρτιά, κουρέλια, σιδερικά για να τα πάνε στον παλιατζή και να αποκτήσουν ένα αμελητέο χρηματικό ποσό. Η μητέρα τους, ακόμα και όταν είναι έγκυος, αναγκάζεται να καθαρίζει σκάλες για να βγάλει τα προς το ζην. Παρά τις δυσκολίες, όμως, τα παιδιά ενθουσιάζονται ακόμα και με τις πιο μικρές χαρές που μπορεί να τους προσφέρει η ζωή τους.
Ένα ακόμα θέμα είναι η εκπαίδευση. Για την Francie, το σχολείο είναι πολύ σημαντικό και αδιαμφισβήτητα η εκπαίδευση είναι ένας τρόπος να προχωρήσει παρακάτω στη ζωή της. Ωστόσο, οι μεγάλες φιλοδοξίες της βρίσκουν εμπόδιο στην φτώχεια της οικογένειας καθώς η μικρή πρέπει να αναγκαστεί να σταματήσει το σχολείο για να εργαστεί και να βοηθήσει την οικογένειά της.
Το δέντρο του Brooklyn
Το δέντρο του τίτλου της ταινίας ανήκει στο είδος «Αείλανθος ο υψηλότατος». Έχει πολύ μεγάλη δυνατότητα προσαρμογής, ακόμα και στις πιο δύσκολες συνθήκες. Έχει μεγάλη αντοχή στην ρύπανση ενώ μπορεί να φυτρώσει παντού. Βέβαια, προκαλεί πολλά προβλήματα καθώς καταστρέφει θεμέλια και υπόγειες σωληνώσεις.
Σίγουρα, το συγκεκριμένο δέντρο δεν επιλέχθηκε τυχαία. Αποτελεί σύμβολο ελπίδας καθώς μεγαλώνει μόνο του, χωρίς ήλιο και νερό. Το γεγονός ότι ένα τέτοιο δέντρο φυτρώνει εκεί που δεν υπάρχει άλλη βλάστηση «γεμίζει» με νόημα τις ζωές των κατοίκων στις φτωχικές συνοικίες του Brooklyn.
Peggy Ann Garner
Για το τέλος, αξίζει μια μικρή αναφορά στην μικρή πρωταγωνίστρια του έργου, Peggy Ann Garner. Η Garner ήταν μόλις δεκατριών ετών όταν το φιλμ βγήκε στις αίθουσες. Η ερμηνεία της είναι μοναδική, γιατί ενώ είναι ένα παιδί καταφέρνει να είναι τόσο πειστική στο ρόλο της όπως οι επαγγελματίες ηθοποιοί.
Από πολύ μικρή ηλικία, άρχισε να παίζει ρόλους στον κινηματογράφο, ωστόσο όπως όλα τα παιδιά που γίνονται γνωστά στο ευρύ κοινό, η μετάβασή της σε ρόλους ενήλικα δεν ήταν εύκολη υπόθεση. Έκανε τρεις αποτυχημένους γάμους και απέκτησε μια κόρη.
Η Garner έφυγε από τη ζωή μόλις στα 52 της χρόνια από καρκίνο στο πάγκρεας.
Βιβλιογραφία
el. wikipedia. org
veniscripsitvici.blogspot.gr
vlioras.gr
z-movieland.blogspot.gr
kazan.tainiothiki.gr
www.serrelib.gr
www.sparknotes.com
