Την τελευταία εβδομάδα δυο φωτογραφίες που ανέβηκαν στο Instagram έθιξαν τη σημαντικότητα που κατέχει η προστασία των φωτογραφικών δικαιωμάτων.. Οι φωτογραφίες αυτές ανέβηκαν από το προφίλ της Tyra Banks χωρίς αναφορά στον φωτογράφο ή στο μοντέλο των φωτογραφιών παραβιάζοντας τα πνευματικά τους δικαιώματα. Οι εκατομμύρια ακόλουθοι του γνωστού μοντέλου που συνέχιζαν να πατάνε «like» αγνοούσαν παντελώς αυτή την διάσταση.
Το συμβάν έγινε εμφανές όταν ο ίδιος ο φωτογράφος, ο Don Mupasi, αντιλήφθηκε την ύπαρξη της φωτογραφίας στο προφίλ της Banks. Ακολούθως εκείνος φυσικά προσχώρησε στη δημοσιοποίηση του συμβάντος. Επρόκειτο για μια ξεκάθαρη παραβίαση των πνευματικών του δικαιωμάτων. Επειδή πολύ απλά οι φωτογραφίες ανέβηκαν χωρίς καμία αναφορά στον ίδιο ή στο απεικονιζόμενο μοντέλο, την Kimberley Wallis.
O Mupasi, ένας φωτογράφος από το Ηνωμένο Βασίλειο, και όντας ο ίδιος χρήστης του Instagram όπου διατηρεί προφίλ με δικές του φωτογραφίες διαπίστωσε τη σημαντικότητα για τη προστασία των φωτογραφικών δικαιωμάτων του. Το ανησυχητικό ήταν ότι οι χρήστες του Instagram μπορούσαν πολύ εύκολα, συνειρμικά, να καταλάβουν πως η φωτογραφία που ανέβασε η Banks ήταν δική της ή ταυτιζόταν με αυτήν. Στην πραγματικότητα δεν υπήρχε καμία σχέση μεταξύ τους και όλο αυτό έγινε εν αγνοία του φωτογράφου.
Ο Φωτογράφος, για να διεκδικήσει το δίκιο του κατέφυγε στην διαδικτυακή πλατφόρμα του Reddit. Εκεί επικαλούμενος τη βοήθεια της κοινότητας έψαχνε λύση στο ζήτημα της προστασίας των φωτογραφικών δικαιωμάτων που είχε. Η έκκληση του έλαβε σημαντική ανταπόκριση η οποία σε γενικές γραμμές τον προέτρεπε να κινηθεί με καταγγελία παραβίασης των πνευματικών δικαιωμάτων (DMCA Notice) και αναζήτηση νομικής βοήθειας στο ζήτημα.
Ο ίδιος ανέφερε πως η προσπάθεια του να έρθει σε επαφή και να διευθετήσει το ζήτημα αγνοήθηκε. Στη συνέχεια η κοινότητα και οι υποστηρικτές του κινητοποιήθηκαν έτσι ώστε να δηλωθεί η δυσαρέσκεια τους και να επιστήσουν τη προσοχή του ευρύτερου κοινού. Αυτό θα γινόταν μέσω των ιδίων των φωτογραφιών, στο Instagram, αλλά και σε άλλα μέσα. Το αποτέλεσμα εν τέλει ήταν η αφαίρεση της φωτογραφίας από το προφίλ της Tyra Banks στο Instagram. Δεν πραγματοποιήθηκε όμως από την πλευρά της καμία απολογία ή διευκρίνιση.
Η σημαντικότητα που κατέχει η Προστασία των Φωτογραφικών Δικαιωμάτων
Αυτό το σκηνικό σίγουρα έκανε γνωστό το πρόβλημα της προστασίας των πνευματικών δικαιωμάτων που αντιμετωπίζει καθημερινά ένας φωτογράφος. Ο οποιοσδήποτε θα μπορούσε να είναι στη θέση του Mupasi και να είναι θύμα «κλοπής». Δηλαδή, το πρωτότυπο του έργο να έχει ξεφύγει από τον ίδιο και να ταυτίζεται πλέον με ένα άλλο άτομο και όχι τον δημιουργό. Η χρήση φωτογραφιών χωρίς εξουσιοδότηση είναι ποινικό αδίκημα και πρέπει να αντιμετωπίζεται ανάλογα όπως και με οποιαδήποτε δημιουργία.
Το ζήτημα δυσχεραίνεται από το γεγονός του ότι ο θύτης στην προκειμένη ήταν μια δημοφιλής περσόνα με περίπου 4.4 εκατομμύρια ακολούθους στο περιβάλλον του Instagram. Αυτό θα μπορούσε να έχει μεγάλες επιπτώσεις για τον φωτογράφο εαν δεν το είχε προσέξει ο ίδιος. Για παράδειγμα η δημοφιλία και η διαφήμιση που θα μπορούσε να αποκτήσει μέσω του έργου του και να επωφεληθεί, ακυρώνεται. Πέραν αυτού, σε ένα προφίλ τέτοιου βεληνεκούς η χρήση άλλων φωτογραφιών είναι καθαρά οπορτουνιστική. Ανάλογα με αυτή τη χρήση εκείνο διατηρείται σε ένα υψηλό επίπεδο, διαφημίζεται σε ένα βαθμό. Υπάρχει το ενδεχόμενο σε παρόμοιες περιπτώσεις να υπάρχει χρηματικό κέρδος από τα έργα ενός καλλιτέχνη χωρίς την έγκριση του.
Είναι πολύ σημαντικό επομένως το έργο ενός φωτογράφου να έγκειται σε μια τυπική και νόμιμη μεταχείριση. Η κίνηση του προσωπικού που διαχειρίζεται το προφίλ εφιστά ένα μεγάλο σφάλμα και κάνει εμφανή την άτυπη φύση του ζητήματος
Ως συμπέρασμα…
Ζούμε σε μια αμιγώς ψηφιακή εποχή άρα ο κάθε χρήστης του διαδικτύου έρχεται αντιμέτωπος με εκατοντάδες πολυμέσα και φωτογραφίες καθημερινά. Στο μεγαλύτερο ποσοστό αυτές οι φωτογραφίες αποτελούν δημιουργία ενός η πολλών ατόμων και υπάγονται στα πνευματικά δικαιώματα.
Επομένως, είτε πρόκειται για ένα δημοφιλές μοντέλο, είτε για ένα απλό προσωπικό προφίλ, η προστασία των φωτογραφικών δικαιωμάτων είναι επιτακτική χωρίς εξαιρέσεις. Όλο αυτό συμβαίνει επειδή ένα τέτοιο συμβάν μπορεί να έχει μεγάλο αντίκτυπο στην αναγνώριση του φωτογράφου και στην επαγγελματική σταδιοδρομία του.
Οι φωτογραφίες αποτελούν την ολοκλήρωση της προσωπικής του προσπάθειας ενός φωτογράφου, ένα έργο τέχνης θα μπορούσαμε να πούμε. Γι’ αυτό θεωρείται απαραίτητη η προστασία αυτή καθ’αυτή των φωτογραφικών δικαιωμάτων. Εφόσον το κοινό μπορεί να ταυτίσει τα έργα με τον καλλιτέχνη και στη συνέχεια να αποδώσει επαίνους στον ίδιο και να επωμιστεί όλα τα επόμενα θετικά αποτελέσματα ο ίδιος.
Από τη πλευρά τους, όσοι φωτογράφοι διαπιστώνουν ένα παρόμοιο ζήτημα οφείλουν να το αντιμετωπίζουν ανάλογα. Υπάρχουν νομοθεσίες που έχουν τεθεί για την συγκεκριμένη περίπτωση και η νομική κίνηση είναι απαραίτητη. Έτσι αν ποτέ κανένας φωτογράφος έρθει αντιμέτωπος με ένα παρόμοιο συμβάν, ευτυχώς έχει την υποστήριξη του νόμου και της κοινής λογικής από πίσω του. Όπως λαμβάνουμε το παράδειγμα και από τη συγκεκριμένη περίπτωση, τα δικαιώματα ενός δημιουργού ευτυχώς διεκδικούνται σχετικά εύκολα.
