Η Φωτεινή Μπάνου είναι αριστούχος απόφοιτος της Ανώτερης Δραματικής Σχολής του Θεάτρου Τέχνης. Από το 2012 βρίσκεται μαζί με τον Δημήτρη Αλεξάκη στο τιμόνι της καλλιτεχνικής διεύθυνσης της ιδιαίτερα ζεστής και φιλόξενης καλλιτεχνικής στέγης, του Κέντρου Ελέγχου Τηλεοράσεων (ΚΕΤ) στην οδό Κύπρου στην Κυψέλη. Ανάμεσα στο πολυσυλλεκτικό πρόγραμμα του ΚΕΤ συναντάμε και αξιόλογες δουλειές της ίδιας, όπως πέρσι στο έργο του Δ. Αλεξάκη, Στη χώρα μου, λένε ότι το Τσερνόμπιλ είναι ένα δέντρο που μεγαλώνει, στο οποίο εκτός από πρωταγωνιστικό ρόλο είχε αναλάβει και στη σκηνοθεσία.
Φέτος, πρωταγωνιστεί στην ερμηνεία και στο τραγούδι στην μουσική παράσταση Πόλεμος Τοπίων, η οποία, μετά τον πετυχημένο πρώτο κύκλο παραστάσεων την άνοιξη του 2017 και πριν ταξιδέψει στη Γαλλία, στο φεστιβάλ Scènes d’Europe της Comédie de Reims (12 & 13 Φεβρουαρίου 2018), παρουσιάζεται στο ΚΕΤ για περιορισμένο αριθμό παραστάσεων. Η παράσταση είναι βασισμένη στο βιβλίο του Ηλία Πούλου Τασκένδη / Εξόριστες μνήμες και στο αφήγημα του Δημήτρη Αλεξάκη Πόλεμος Τοπίων.
Με αφετηρία το βιβλίο του Ηλία Πούλου και το αφήγημα του Δ. Αλεξάκη, δύο κείμενα που πρώτη φορά παρουσιάζονται επί σκηνής, η γαλλίδα σκηνοθέτις Irène Bonnaud αποδίδει αυτή την ευαίσθητη γεωγραφία μέσα από μια μουσική παράσταση, ανάμεσα στην προφορική ποίηση, τη συναυλία και το θέατρο-ντοκουμέντο, παραπέμποντας τόσο στο ίδιο το γεγονός του εμφυλίου όσο και στη μνήμη του. Η Φωτεινή Μπάνου, η οποία εκτός των άλλων έχει αναλάβει και τη μετάφραση του κειμένου Πόλεμος Τοπίων από τα γαλλικά, μας μιλά γι’ αυτό το χωροχρονικό ταξίδι στο παρελθόν, τη σκηνική συνδιαλλαγή αυτών των δύο κειμένων, αλλά και την πολιτική θεματολογία των έργων με τα οποία καταπιάνεται.
Λυδία: – Η παράσταση Πόλεμος Τοπίων είναι βασισμένη στο βιβλίο του Ηλία Πούλου Τασκένδη / Εξόριστες μνήμες και στο αφήγημα του Δημήτρη Αλεξάκη Πόλεμος Τοπίων. Πώς συνδιαλέγονται και πώς συνδέονται σκηνικά αυτές οι δύο πηγές από την Irène Bonnaud;
Φωτεινή Μπάνου: – Η αλήθεια είναι ότι στην αρχή κι εγώ αναρωτιόμουν πώς θα συνδεθούν αυτές οι δυο πηγές: η πρώτη πηγή είναι μαρτυρίες ανταρτών του εμφυλίου πολέμου που ηχογραφήθηκαν στην Τασκένδη το φθινόπωρο του 2008 από τον Ηλία Πούλο και στη συνέχεια εκδόθηκαν, μαζί με τα αντίστοιχα φωτογραφικά πορτρέτα, με τον τίτλο Τασκένδη / Εξόριστες μνήμες. Οι μαρτυρίες έχουν δοθεί από ανθρώπους σε μεγάλη ηλικία πια, πρώην αντάρτες του ΔΣΕ, που απάντησαν στην ερώτηση: Μπορείτε να μας πείτε ένα γεγονός που θυμάστε από την περίοδο του εμφυλίου πολέμου; Οι απαντήσεις αφοπλίζουν με την απλότητά τους, την αναδρομή σε μια τρυφερή παιδική ηλικία που τη σάρωσε ο εμφύλιος, την παραστατικότητά τους, την απουσία της ξύλινης πολιτικής γλώσσας…
Και από την άλλη έχουμε ένα σύγχρονο κείμενο του Δημήτρη Αλεξάκη, σε δύο μέρη, που μοιάζει με αποκαλυπτική ονειρική αφήγηση, μια σειρά από εικόνες του εμφυλίου και της δεκαετίας του ‘40, όπου λες και το τοπίο, η γη, μας ξυπνούν αναμνήσεις και μας υπενθυμίζουν γεγονότα που λάνθαναν μέσα μας…
Δυο διαφορετικές πηγές, που έχουν όμως στην ουσία ένα θέμα, μιλιούνται από μία ηθοποιό, και, το πιο συναρπαστικό, έχουν πολλές κοινές εικόνες, που τις συνδέουν σχεδόν μαγικά. ‘Ολο αυτό το υλικό είναι επιλογή της Irène Bonnaud, όπως επιλογή της ήταν και η συνύπαρξη επί σκηνής δύο μουσικών, του Βασίλη Τζαβάρα και του Μιχάλη Καταχανά, και μιας ηθοποιού, έτσι ώστε όλες οι εικόνες του έργου να μεταφέρονται μέσα από τον ήχο της παράστασης: το λόγο, το ρυθμό, τις μελωδίες, του ήχους.
Λυδία: – Πώς παραστασιοποιείται στο έργο η ανάμειξη της μικρής με τη μεγάλη Ιστορία, της προσωπικής με την πολιτική ζωή, του ενδόμυχου με το συλλογικό;
Φωτεινή Μπάνου: – Συνεχώς συνειδητοποιούμε μέσα στο έργο πώς τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα επηρεάζουν τις ανώνυμες ζωές, απρόοπτα, βάναυσα, ανεπίστρεπτα…
Λυδία: – Πού στοχεύει η σκηνική σύζευξη στη μουσική αυτή παράσταση, της προφορικής ποίησης, τη συναυλίας και του θεάτρου-ντοκουμέντο;
Φωτεινή Μπάνου: – Μέσα από αυτή τη σύζευξη το ντοκουμέντο αποκτάει την αίσθηση του ονείρου, όπως άλλωστε κάθε ανάμνηση μετά από λίγο καιρό, και η ποίηση μάς βοηθάει να δούμε τι ίσως να κρύβεται πίσω από τα πραγματικά γεγονότα. Η μουσική ανοίγει τις αισθήσεις μας ώστε να δεχτούν αυτό το παιχνίδι!
Λυδία: – Τι σηματοδοτεί για σένα ο τίτλος της παράστασης, σε συνάρτηση με τα γεγονότα που αναφέρονται σε αυτήν, αλλά και το σημερινό κοινωνικοπολιτικό σκηνικό;
Φωτεινή Μπάνου: – Πόλεμος Τοπίων: τα τοπία, η γη, οι λόφοι, οι βράχοι, οι πεδιάδες, ο καιρός, το χιόνι, το κρύο, οι ποταμοί, οι πέτρες, οι πηγές: πολέμησαν κι εκείνα. Και με τις δύο πλευρές!
Μμμ… σε σχέση με το σήμερα: θα έλεγα ότι όλοι μαζί οι άνθρωποι πολεμάμε το τοπίο, τη γη…
Λυδία: – Ποια ήταν η πρόσληψη της παράστασης από την προηγούμενη παρουσίασή της την άνοιξη του 2017;
Φωτεινή Μπάνου: – Η παράσταση μοιάζει με μια διαδρομή, ένα μονοπάτι φτιαγμένο από τις ιστορίες των ανταρτών και από τις εικόνες του κειμένου του Δημήτρη. Φτιαγμένο επίσης από όλους τους ήχους και τις μελωδίες που παράγονται από τους τρεις μας επί σκηνής. Οι περισσότεροι θεατές ακολούθησαν αυτό το μονοπάτι, ένα μονοπάτι που μοιάζει ώρες ώρες με χείμαρρο. Κάποιοι όμως, ευτυχώς πολύ λίγοι, δυσκολεύτηκαν: η διαδρομή έχει λακκούβες…
Λυδία: – Η παράσταση θα ταξιδέψει στη Γαλλία, στο φεστιβάλ Scènes d’Europe της Comédie de Reims (12 & 13 Φεβρουαρίου 2018). Τι θα ήθελες, ιδανικά, να προσλάβει το γαλλικό κοινό φεύγοντας από την παράσταση;
Φωτεινή Μπάνου: – Καταρχήν είναι για μένα κρίμα που δε θα καταλαβαίνουν ελληνικά! Δε θα μπορώ να επικοινωνώ τόσο άμεσα όπως με το ελληνικό / ελληνόφωνο κοινό… Η επικοινωνία μας θα γίνεται εν μέρει μέσω υπέρτιτλων. Ωστόσο, η μεταφορά του λόγου από τη σκηνή προς τους θεατές, αν και δε βασίζεται σε αναπαράσταση γεγονότων ή σε ταύτιση με “ρόλους”, είναι τόσο σωματοποιημένη, ώστε να “ διαβάζει” κανείς, πιστεύω, τις εικόνες πάνω στο σώμα της ηθοποιού. ‘Ετσι το ζω προσωπικά επί σκηνής και την ίδια αίσθηση εισπράττω από το κοινό. Σε αυτή τη σχέση ευελπιστώ και στη Γαλλία!
Λυδία: – Πέρσι σε είδαμε σε ρόλο ηθοποιού-σκηνοθέτιδος στο έργο Στη χώρα μου, λένε ότι το Τσερνόμπιλ είναι ένα δέντρο που μεγαλώνει. Με αφορμή και την εν λόγω παράσταση, θα έλεγες ότι σε αφορούν κυρίως οι παραστάσεις με πολιτική θεματολογία;
Φωτεινή Μπάνου: – Νιώθω ότι η ζωή μου, η ζωή μας, έχει σκληρύνει, ότι καθημερινά έρχομαι αντιμέτωπη με κινδύνους, προβλήματα, αδιέξοδα, με μια επιθετική σαρκοβόρα πολιτική “εκ των άνω”. Και σκέφτομαι ότι κάθε μας πράξη δηλώνει πλέον τη στάση μας απέναντι σε αυτή την πολιτική. Για μένα, η πιο πολιτική μου στάση είναι το να κρατάω ανοιχτό αυτόν τον χώρο, ανεξάρτητο, με ξεκάθαρες τις προθέσεις του, φτιαγμένο από καλλιτέχνες για καλλιτέχνες και που επικοινωνεί απευθείας με το κοινό του. Πιστεύω πια στην πολιτική “από τα κάτω” και μόνο.
Πληροφορίες παράστασης Πόλεμος Τοπίων
