«Φιλιά εις τα παιδιά» αφίσα παράστασης Σκηνοθεσία: Βασίλης Λουλές
Υπόθεση:Πέντε μικρά Εβραιόπουλα στην Ελλάδα της Γερμανικής Κατοχής που σώθηκαν από το θάνατο χάρις σε οικογένειες Χριστιανών, πέντε «κρυμμένα παιδιά» που έζησαν μέσα στην απόλυτη σιωπή, αφηγούνται τις ιστορίες τους. Ιστορίες τρόμου και αγωνίας αλλά και στιγμές παιδικής ανεμελιάς μέσα στην αγκαλιά των ξένων. Στοργικές φωλιές, κρυφοί παράδεισοι μακριά από τη φρίκη του Ολοκαυτώματος.  Πέντε παιδιά που μεγάλωσαν απότομα. Η Ροζίνα, ο Σήφης, η Ευτυχία, η Σέλλυ και ο Μάριος πέρασαν τη ζωή τους κουβαλώντας πάντα μαζί τη μνήμη χιλιάδων παιδιών. Εκείνων που δεν πρόλαβαν ποτέ να μεγαλώσουν. Η ταινία παρακολουθεί αυτά τα πρόσωπα από την παιδική ηλικία μέχρι σήμερα, φέρνοντας στο φως πολύτιμα προσωπικά τους ντοκουμέντα- ένα παιδικό ημερολόγιο, φωτογραφίες και παιδικά φιλμάκια- τεκμήρια μιας ολόκληρης εποχής. Παράλληλα, σκιαγραφείται η ζωή των Εβραϊκών κοινοτήτων της Ελλάδας πριν τον Πόλεμο και αποκαλύπτονται σπάνιες εικόνες της κατεχόμενης Αθήνας και Θεσσαλονίκης, μέσα από κινηματογραφικά αρχεία, ερασιτεχνικές ταινίες Γερμανών στρατιωτών και παράνομες λήψεις Ελλήνων πατριωτών.

 

Κριτική


Η βία της επιβεβλημένης ενηλικίωσης

4 stars

 


Η εξιστόρηση γεγονότων από άτομα που έζησαν τη φρίκη και τον παραλογισμό ενός από τα μεγαλύτερα και μαζικότερα εγκλήματα στην ιστορία της ανθρωπότητας, δεν παύει ποτέ να παρακολουθείται με ενδιαφέρον, λύπη, ντροπή  και ένα σωρό άλλα συναισθήματα. Ίσως γιατί όσο απομακρυνόμαστε χρονολογικά από τα γεγονότα αδυνατεί ολοένα και περισσότερο να συλλάβει ο ανθρώπινος νους μας την έκταση της κτηνωδίας και την ένταση που τη χαρακτηρίζει. Πόσο μάλλον όταν η εξιστόρηση γίνεται από τους ανθρώπους που αποτέλεσαν τον πρωταρχικό στόχο του μίσους.

Οι πέντε Ελληνοεβραίοι πρωταγωνιστές του ντοκιμαντέρ του Βασίλη Λουλέ, υπήρξαν παιδιά την εποχή του γκραν γκινιόλ. Παιδιά-θύματα της στοχοποίησης που όμως γλίτωσαν. Τι γλίτωσαν; Τη σωματική κακοποίηση, το βασανισμό, το θάνατο. Καταδικασμένοι ωστόσο στις μνήμες του κυνηγητού, της στέρησης, του αποχωρισμού και της σύγχυσης που εισέβαλλαν ξαφνικά στα παιδικά τους μυαλά και στις ζωές τους ψυχρά και με μηδενικές ελπίδες μιας λογικής εξήγησης. Κι όμως μέσα από το αστείρευτα ενδιαφέρον και άκρως συγκινητικό ντοκιμαντέρ του Β. Λουλέ, ο θεατής δεν μένει με την εντύπωση πέντε ψυχικά και συναισθηματικά ακρωτηριασμένων ατόμων, κι αυτό είναι ένα από τα πιο γλυκά στοιχεία της ταινίας αλλά και των ίδιων των πρωταγωνιστών.

Η διήγηση ξεκινά από την εποχή της ανεμελιάς που τίποτα δεν προμήνυε αυτό που θα συνέβαινε. Ο Λουλές «κολλώντας» υλικό από οικογενειακά φιλμ Εβραιόπουλων της Ευρώπης της εποχής (ενώ οι εικόνες περνούν ένας τίτλος μας πληροφορεί ότι τα περισσότερα από τα παιδιά αυτά γνώρισαν τη φρίκη των στρατοπέδων συγκέντρωσης και δολοφονήθηκαν) με τις διηγήσεις των πρωταγωνιστών, με παράνομες κινηματογραφήσεις Ελλήνων πολιτών, ντοκουμέντα κινηματογραφημένα από σύμμαχους αξιωματικούς, πλάνα από τους χώρους κράτησης και εξόντωσης, εικόνες από τα μουσεία που φιλοξενούν τις μνήμες της εποχής αλλά και από τα σπίτια και κτίρια όπου διέμειναν οι πέντε, ξεδιπλώνει το χρονικό ενός  επιβεβλημένου  ταξιδιού στο σκοτάδι, τον τρόμο και τη σιωπή.

Αντιλαμβανόμαστε το πέρασμα από τη μία ενότητα στην άλλη μέσα από τις διηγήσεις των πρωταγωνιστών: τα ευτυχισμένα και φωτεινά παιδικά χρόνια, η στοχοποίηση και γκετοποίηση, ο τρόμος του κυνηγητού, η σωτήρια βοήθεια και η φυγή, η αλλαγή ταυτότητας και η είσοδος στο σκοτάδι και την εκκωφαντική ησυχία, η προδοσία, σε ορισμένες περιπτώσεις, και η απώλεια, το τέλος του συναγερμού και ο επαναπατρισμός. Όλα τα παραπάνω γεγονότα διαδέχονται το ένα το άλλο με λογική κινηματογραφικής ταινίας, είναι αλήθεια. Μόνο που την εποχή που λάβαιναν χώρα ουδείς γνώριζε αν θα υπήρχε μέλλον ώστε  να γίνει αντιληπτή αυτή η διαδοχή ως κινηματογραφική. Αυτή τη χαρακτηριστική αίσθηση μεταφέρουν οι διηγήσεις των πέντε με την κάμερα του Λουλέ να καταγράφει από πολύ κοντά την εναλλαγή συναισθημάτων στα πρόσωπά τους που συνοδεύει τις διηγήσεις τους. Συναισθήματα που ακόμα  και τώρα ίσως να δυσκολεύονται να μπουν σε τάξη.

φιλιά εις τα παιδιά

Η σύγχυση, η αδικία, ο τρόμος, η βίαιη αλλαγή αλλά και τα παιδικά ανυποψίαστα χαμόγελα και η παιδική ψυχή ξεπροβάλλουν μέσα από τα μικρά περιστατικά, τις λεπτομέρειες, τις ίδιες τις φωτογραφίες και τα αντικείμενα που όλα μαζί δένονται πολύ τρυφερά και ευαίσθητα. Και παρόλο που ο θεατής συμπορευόμενος με τους διηγούντες έρχονται στιγμές που θολώνει, συγχύζεται, ταράζεται, αδυνατεί να εξηγήσει το πώς και το γιατί τελικά συνέβησαν όλα αυτά, δε μένει με τη γεύση του μίσους στο τέλος της ταινίας. Αυτό που κυριαρχεί είναι ο σεβασμός και ο θαυμασμός για τους επιβιώσαντες της τραγωδίας πρωταγωνιστές.

Στη ροή της ταινίας ξεπροβάλλει πολλές φορές το ερώτημα «τι να πρωτοσώσει κανείς;». Αυτή η απορία γίνεται κυρίαρχη σε διάφορες από τις ενότητες της διήγησης και αφορά από αντικείμενα μέχρι αισθήματα και μνήμες (ας σημειωθεί εδώ ότι πάντα τα αντικείμενα έχουν χαρακτηριστικά σημαντικό ρόλο στις ταινίες ντοκιμαντέρ, ειδικά όταν πραγματεύονται μνήμες από σαρωτικές καταστάσεις  όπως στην προκειμένη περίπτωση. Ο Λουλές δίνει την απαραίτητη προσοχή σε αυτά «δικαιώνοντας» τις διηγήσεις των πρωταγωνιστών του, τις οποίες και συνοδεύει με εξαιρετικές εικόνες των ίδιων των αντικειμένων: κούκλες, παιχνίδια, γράμματα, φωτογραφίες). Οι πέντε επιλέγουν να σώσουν πάνω απ’ όλα το δικαίωμα να παραμένουν άνθρωποι με όλη τη σημασία της λέξης. Επιλέγουν να σώσουν τη γνώση ότι πέρασαν από «εκεί» αλλά δεν το άφησαν να τους ξεπεράσει. Και τελικά ο καθένας τους δικαιώνεται με τον δικό του τρόπο. «Είχαμε επιβιώσει. Τα βλέπεις αλλιώς… Ίσως γίναμε διαφορετικοί άνθρωποι»  όπως λέει μία εκ των διηγούμενων.

Ο Βασίλης Λουλές φτιάχνει μια ταινία με γενναιοδωρία, σεβόμενος το υλικό του και αποφεύγοντας τις συναισθηματικές υπερβολές στις οποίες άλλοι στη θέση του ίσως να μην είχαν καταφέρει να αντισταθούν. Κι είναι τόσο ειλικρινές αυτό που περνάει στην οθόνη που ίσα ίσα κάποιες ώρες χρειάζεται μια κάποια αποφόρτιση. Ο Νίκος Κυπουργός υπογράφει την πρωτότυπη μουσική που ταυτίζεται απόλυτα  με την εικόνα και την εποχή, ήχος από τα παλιά παιχνίδια και η ίδια. Συμπληρώνει το σύνολο τόσο πολύ και εναλλάσσεται τόσο αρμονικά με τα τραγούδια της εποχής που ακούγονται στην ταινία που καταλήγει να είναι σαν από παλιά γνώριμη.   Μάλιστα, το ντοκιμαντέρ απέσπασε το βραβείο μουσικής στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Χαλκίδας 2011. Ωστόσο μαζί με τη μουσική είναι απολαυστική και η ίδια η σιωπή που επιλέγει ο σκηνοθέτης, όταν πια οι εξιστορήσεις και η αγωνία έχουν τελειώσει κι έχει φτάσει η ώρα του απολογισμού. Μια σιωπή που έρχεται να στολίσει τα πλάνα των πρωταγωνιστών, τη διάχυτη βουβαμάρα που απλώνεται στα πρόσωπα των ίδιων αλλά και στις ψυχές τους, καθώς και σε αυτές των θεατών.

Το ντοκιμαντέρ Φιλιά εις τα παιδιά είναι κάτι παραπάνω από μια ταινία για το ολοκαύτωμα. Είναι μια κινηματογραφική κληρονομιά ανεκτίμητη, ένα έργο δοσμένο με ευαισθησία και σεβασμό που καταφέρνει να ισορροπεί ανάμεσα στην φρίκη που γεννά η ίδια η ιστορία και στην ανθρωπιά. 

 

Trailer


 

 

Info


Χώρα Προέλευσης: Ελλάδα

Χρονολογία: 2011

Είδος: Ντοκιμαντέρ

Γλώσσα: Ελληνικά

Έγχρωμη

Διάρκεια: 115′

 

Η ταινία θα προβάλλεται από τις 7 Φεβρουαρίου στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος (Λαΐς)

 

Προηγούμενο άρθρο“Paperman” – Η κληρονομιά του Disney
Επόμενο άρθροΗ ανοιχτή μουσική ομάδα Ατραπός στον Γλάρο