Η τραγωδία του Αισχύλου Επτά επί Θήβας, που αποτελεί τμήμα της τριλογίας του για τον Θηβαϊκό κύκλο, είναι η μοναδική που έχει σωθεί και έχει παραδοθεί στα χέρια μας, χωρίς όμως να βρίσκεται στην πρωτότυπη και δη αυτούσια μορφή της. Για την ακρίβεια πρόκειται για τη μοναδική τραγωδία που μας παραδόθηκε τόσο ελλιπής. Είναι σαφές πως δεν γνωρίζουμε την ιστορία όπως την αποτύπωσε ο τραγικός μας ποιητής, όμως ακόμα και υπό αυτές τις συνθήκες έχουμε στα χέρια μας ένα από τα πιο σημαντικά κείμενα του σπουδαίου αρχαίου δημιουργού.
Την απόπειρα του Τσέζαρις Γκραουζίνις να αποκωδικοποιήσει το πρόβλημα που δημιουργείται από το ελλιπές κείμενο, παρακολουθήσαμε το βράδυ της Δευτέρας 12/9, στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού. Mε αφετηρία το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, η παράσταση ταξίδεψε με το φεστιβάλ Αθηνών για να ρίξει τελικά την αυλαία του στο Βασιλικό Θέατρο της Θεσσαλονίκης. Το θέμα της εμφύλιας σύγκρουσης, της τιμωρίας των θεών και την ελεύθερη βούληση των ηρώων, πραγματεύεται με μια ιδιαίτερη και προσωπική ματιά το έργο του σκηνοθέτη.
Ο Ετεοκλής και ο Πολυνείκης, μαζί με την Αντιγόνη και την Ισμήνη, είναι όλοι καρποί της συνουσίας του Οιδίποδα με την μητέρα του, ο οποίος ανακαλύπτοντας την πράξη του αυτοτιμωρείται και αυτοεξορίζεται, αφήνοντας το θρόνο της Θήβας στους δυο γιους του. Η τριλογία στην οποία ανήκει και το εν προκειμένω έργο, αφορά στην κατάρα του Οίκου του Λάιου, πατέρα του Οιδίποδα, κατά την οποία οι δυο γιοι του Οιδίποδα θα πέθαιναν χωρίς απογόνους και με τη διαμάχη και τον πόλεμο θα διαιρούσαν τον θρόνο, που τους άφησε ο πατέρας τους.
Οι δυο βασιλιάδες, συμφωνούν να διατηρούν τον θρόνο ένα χρόνο ο καθένας, μέχρι που την εξουσία αναλαμβάνει ο Ετεοκλής, ο οποίος αρνείται να επιστρέψει στο τέλος της θητείας του το θρόνο στον αδερφό του. Με το καταραμένο αίμα να κυλάει μέσα τους και με την προδιάθεση που τους κληροδότησαν οι πρόγονοί τους Σπαρτοί να καταστρέφουν ο ένας τον άλλο, αψηφούν τους οικογενειακούς δεσμούς που τους ενώνουν.
Ο Πολυνείκης προδομένος, συμμαχεί με τους Αργείους και επιστρέφει για να επιτεθεί με ξένο στρατό, στη γενέτειρα εκείνου και του αδερφού του. Φαίνεται πως οι τραγικοί ήρωες δεν μπορούν να ξεφύγουν από τη μοίρα τους και πως ο χρησμός για τον αφανισμό της γενιάς του Λάιου, έρχεται να επαληθευτεί με τον θάνατο και των δυο, κλείνοντας όμως έτσι και τον αιματηρό κύκλο της Θηβαϊκής κατάρας.
Το έργο λαμβάνει χώρα στη Θήβα, η οποία βρίσκεται προ των πυλών, έτοιμη για την επίθεση του εχθρού και με τις γυναίκες της πόλης πανικόβλητες, να προσπαθούν να νουθετήσουν τον άρχοντά τους, την ίδια στιγμή που η θεϊκή παρέμβαση είναι η μόνη τους ελπίδα. Η ιστορία θα κλείσει με την προδιαγεγραμμένη πορεία των αδελφών προς τον όλεθρο, εκπληρώνοντας την προφητεία που τρεις γενιές πριν είχε δεχθεί ο Λάιος για τους απογόνους του.
Αυτό που ο Τσέζαρις Γκραουζίνις, θέλησε να κρατήσει σαν θεμελιώδη αρχή για την αφήγηση αυτής της τραγωδίας είναι το δίπολο του εαυτού με τους άλλους και το πώς αναγνωρίζουμε έναν χαρακτήρα έξω από εμάς σαν εχθρό, επειδή σε άλλη περίπτωση δεν μπορούμε να του προσδώσουμε αυτή την ιδιότητα. Στην περίπτωση όμως των δυο αδελφών των Επτά επί Θήβας, αναγνωρίζεται πολύ εμφατικά από την σκηνοθεσία, πως υπάρχει η περίπτωση αυτός ο ξένος, που αποκαλείται αντίπαλός μας, να είναι πιο κοντά σε εμάς όσο ένας καλός φίλος ή ακόμα ένα έτερο εγώ μας. Οι δυο αδελφοί, αποτελούν καθρέφτη ο ένας του άλλου. Και οι δυο αντιλαμβάνονται την σχέση που τους ενώνει και τον οικογενειακό δεσμό τους, παρόλα αυτά επιλέγουν να παρακάμψουν αυτή τη συντεταγμένη και να προχωρήσουν στην πιο ανόσια πράξη: “Αδελφός τον αδελφό, είναι αίμα που δεν ξεπλένεται”.
Αυτό που ο σκηνοθέτης επιχειρεί να αναδείξει είναι το πώς μπορεί η ανθρώπινη υπόσταση να διατηρήσει την ανθρωπιά και την ηθική της, ακόμα και σε καιρούς που ο φόβος είναι το συναίσθημα που κυριαρχεί.
Η σκηνοθετική του προσέγγιση, παρά τη σύγχρονη σκηνική απόδοση του έργου, δεν είναι μια πλατφόρμα επάνω στην οποία επιχείρησε με νεωτερισμούς και ανούσιες καινοτομίες να εντυπωσιάσει το κοινό, αφαιρώντας από την ουσία του έργου. Αντίθετα, προσπαθεί να φέρει πιο κοντά στο σύγχρονο θεατρικό κοινό, την αίσθηση του κειμένου, προσαρμόζοντάς το όσο πιο κοντά μπορεί στην εποχή. Αυτό επετεύχθη σε ένα μεγάλο μέρος αφενός λόγω του ότι η σκηνοθεσία βασίστηκε επάνω στην εξαιρετικά εύστοχη μετάφραση του Γιώργου Μπλάνα, ο οποίος κράτησε την ατμόσφαιρα του πρωτότυπου κειμένου, αφετέρου εξαιτίας της βαθιάς κατανόησης για την αρχαία τραγωδία που φαίνεται ότι έχει αποκτήσει ο σκηνοθέτης.
Δυνατό χαρτί της παράστασης ήταν τα χορικά μέρη της. Ο χορός αν και με μια δόση επιτήδευσης, ήταν απόλυτα εναρμονισμένος με τους υπόλοιπους ηθοποιούς επί σκηνής. Ο κινησιολογικός του χαρακτήρας, παρμένος από μορφές αρχέγονων φυλών και με την πολύτιμη βοήθεια του μουσικού μέρους το οποίο επιμελήθηκε ο Δημήτρης Θεοχάρης, έφερε τη δράση στο προσκήνιο προκαλώντας συναισθήματα δέους και παρασύροντας το κοινό στην έντασή του.
Η μουσική της παράστασης δε, η οποία σε κάποια σημεία της ενδύθηκε με την υπέροχη φωνή της Νάντιας Κοντογιώργη, ενώ διέθετε έναν χαρακτήρα ρομαντισμού, ο οποίος δεν ταιριάζει σε αρχαία τραγωδία, εντούτοις με κάποιον μαγικό τρόπο η συνταγή πέτυχε.
Στο ρόλο της Αντιγόνης, η Νάντια Κοντογιώργη, απεδείχθη αντάξια ενός τέτοιου ρόλου, κρατώντας μεν μια ευαίσθητη χροιά στον τρόπο που απέδωσε το χαρακτήρα, φέρνοντας όμως την ίδια στιγμή στην επιφάνεια τα στοιχεία του δυναμικού χαρακτήρα της Αντιγόνης, ενώ μάγεψε με την μελωδική φωνή της.
Το ίδιο δυναμική και η Ιώβη Φραγκάτου, στον ρόλο της Ισμήνης, που παρά το περιορισμένο του ρόλου, απέδωσε συγκινητικά τη στιγμή του θρήνου, καθιστώντας την σκηνή αυτή μια από τις πιο δυνατές του έργου.
Ο Γιώργος Καύκας στο ρόλο του Αγγέλου, διατήρησε συνειδητά μια απόσταση από το στομφώδες και τραγικό ύφος των ρόλων της τραγωδίας, φέρνοντας έναν αέρα μπρεχτικής σχολής στην σκηνή, ενώ ο Αλέξανδρος Τσακίρης, υπήρξε καθ’ όλα συνεπής στο ρόλο του Κήρυκα, χωρίς να υπερβάλει και χωρίς να ξεφεύγει από το χαρακτήρα και την ατμόσφαιρα του κειμένου και της σκηνοθεσίας.
“Ο έντιμος θάνατος είναι μόνο κέρδος ενός ηττημένου. Ήττα μαζί μαζί κι ατίμωση μόνο τιμή δεν κάνουν”
Το ζήτημα του χορού που μπορεί να αποτελέσει πρόκληση σε μια τέτοιου είδους παράσταση, εδώ είναι ένα στοίχημα το οποίο κερδήθηκε πανηγυρικά. Ο χορός ο οποίος απαρτίζεται από τους: Λουκία Βασιλείου, Δημήτρη Δρόσο, Δάφνη Κιουρκτσόγλου, Χρήστο Μαστρογιαννίδη, Κλειώ-Δανάη Οθωναίου, Βασίλη Παπαγεωργίου, Σταυριάνα Παπαδάκη, Γρηγόρη Παπαδόπουλο, Αλεξία Σαπρανίδου, Εύη Σαρμή, Πολυξένη Σπυροπούλου, Γιώργο Σφυρίδη, Ευανθία Σωφρονίδου και Κωνσταντίνο Χατζησάββα, ήταν ένα από τα πιο σημαντικά μέσα ώστε να μπορέσει να επικοινωνηθεί στον χώρο ο ήχος του τραγικού λόγου, ενώ η άψογη συνεργασία μεταξύ των συντελεστών, είχαν σαν αποτέλεσμα τα χορικά σημεία να είναι μεταξύ άλλων, από εκείνα που ξεχωρίσαμε.
Ο Γιάννης Στάνκογλου, με εμφανή την ταλαιπωρημένη του φωνή, κατάφερε να συλλέξει μια ακόμα υποκριτική νίκη και να αποδείξει πως ίσως η τραγωδία να είναι τελικά η κλίση του. Με έναν άκρατο δυναμισμό και με αυτοπεποίθηση στο ρόλο του Ετεοκλή, έδωσε από την αρχή το στίγμα του αποφασισμένου να υπερασπιστεί την πατρίδα του με κάθε τίμημα ηγέτη, ενώ η χημεία του με τον Χρήστο Στυλιανού στο ρόλο του Πολυνείκη ήταν απερίγραπτη.
Δυο δυνατές παρουσίες, αντίπαλες δυνάμεις, που παρόλο που τους ενώνουν δεσμοί αίματος, έρχονται αντιμέτωποι, καταλήγοντας στην καταστροφή, σε μια σκηνή με έντονη τη συναισθηματική φόρτιση. Η σκηνή της αδελφοκτονίας η οποία σκηνοθετήθηκε με ευρηματικό τρόπο, ήταν η πιο δυνατή της βραδιάς. Η σχεδόν σαν χορός πάλη των δυο αδελφών, το οξύμωρο του εναγκαλισμού τη στιγμή που ένας προσπαθεί να οδηγήσει στην καταστροφή τον άλλο, σε συνδυασμό με την ερμηνευτική ικανότητα των δυο ανδρών, κατέστησαν τη σκηνή την πιο δυναμική και συναισθηματικά φορτισμένη του έργου. Τα εύσημα βέβαια θα πρέπει να δοθούν στον χορογράφο της παράστασης ‘Εντι Λάμε, που κατάφερε να αποδώσει με την κινησιολογική του καθοδήγηση, μια τόσο γεμάτη συναισθήματα στιγμή.
Στα πλαίσια της κινησιολογικής ευχέρειας και της λιτότητας του κειμένου, είδαμε μια αντίστοιχη σκηνογραφική επιμέλεια από τον Κέννυ ΜακΛέλλαν, ο οποίος άφησε τον χώρο ελεύθερο από περιττά σκηνικά στοιχεία, ενώ χρησιμοποίησε σαν κεντρικό κομμάτι της εικαστικής του παρέμβασης, δυο σκάλες, για τους δυο κεντρικούς ήρωες. Μια επιλογή με συμβολικό χαρακτήρα ώστε να αποδοθεί σκηνογραφικά ο ρόλος της εξουσίας και το ηθικό υπόβαθρο στα πρόσωπα των δυο αδελφών. Τα κοστούμια των ηθοποιών κράτησαν έναν σύγχρονο αλλά ουδέτερο χαρακτήρα, χωρίς να προσδίδουν το κάτι παραπάνω στο σύνολο της παράστασης. Τέλος, οι φωτισμοί του Αλέκου Γιάνναρου, υπογράμμισαν εύστοχα τα δυνατά σημεία του έργου, ενώ ανέδειξαν και το λιτό σκηνικό.
Πρόκειται αναμφίβολα για μια φωτεινή στιγμή στην ιστορία του Ελληνικού Φεστιβάλ, μια προσπάθεια η οποία έγινε με ταπεινότητα και μεγάλο σεβασμό προς το έργο του Αισχύλου. Απόδειξη του θετικού τρόπου με τον οποίο αντιμετώπισε το εγχείρημα τούτο το αθηναϊκό κοινό, το χειροκρότημα που δέχθηκαν οι συντελεστές με δάκρυα στα μάτια στην υπόκλισή τους, γεγονός που επιβεβαιώνει τον αντίκτυπο που έχει η δύναμη της τέχνης στην ψυχή, ιδίως στους καιρούς που διανύουμε.
Trailer
Επτά επί Θήβας: Πληροφορίες παράστασης
Συντελεστές
- Συγγραφέας: Αισχύλος
- Μετάφραση: Μπλάνας Γιώργος
- Σκηνοθεσία: Γκραουζίνις Τσέζαρις
- Σκηνικά: ΜακΛέλλαν Κέννυ
- Κοστούμια: ΜακΛέλλαν Κέννυ
- Μουσική: Θεοχάρης Δημήτρης
- Χορογραφία: Λάμε Έντι
- Κίνηση: Λάμε Έντι
- Φωτισμοί: Γιάνναρος Αλέκος
- Μουσική διδασκαλία: Μπάρλας Παναγιώτης
- Βοηθός σκηνοθέτη: Σαμαρτζίδου Αθηνά
- Βοηθός σκηνογράφου: Μυλωνά Μαρία
- Βοηθός ενδυματολόγου: Μυλωνά Μαρία
- Οργάνωση παραγωγής: Ανδρώνη Αθανασία
- Ηθοποιοί: Στάνκογλου Γιάννης (Ετεοκλής – διπλή διανομή), Στυλιανού Χρίστος (Ετεοκλής – διπλή διανομή), Καύκας Γιώργος (Άγγελος), Τσακίρης Αλέξανδρος (Κήρυκας), Κοντογεώργη Νάντια (Αντιγόνη), Φραγκάτου Ιώβη (Ισμήνη), Βασιλείου Λουκία, Δρόσος Δημήτρης, Κιουρκτσόγλου Δάφνη, Μαστρογιαννίδης Χρήστος, Οθωναίου Κλειώ Δανάη, Παπαγεωργίου Βασίλης Σ. , Παπαδάκη Σταυριάνα, Παπαδόπουλος Γρηγόρης, Σαπρανίδου Αλεξία, Σαρμή Εύη, Σπυροπούλου Πολυξένη, Σφυρίδης Γιώργος, Σωφρονίδου Ευανθία, Χατζησάββας Κωνσταντίνος
- Ημέρες και ώρες παραστάσεων: 16, 17, 18 & 20 Σεπτεμβρίου, στις 21.00
- Τιμές εισιτηρίων: Κανονικό εισιτήριο: 10 €, Εκπτωτικό εισιτήριο (ΑΜΕΑ/ Φοιτητικό /Μαθητικό/ Ομαδικό/ Άνω των 65/Πολυτέκνων): 5 €, Άνεργοι: Δωρεάν (με αριθμό Θεατών ανά Παράσταση, απαιτείται κράτηση θέσης)
Πληροφορίες θεάτρου
