Οι Επικίνδυνες Σχέσεις, το επιστολικό αυτό μυθιστόρημα δημοσιεύτηκε πρώτη φορά το 1782, γνωρίζοντας τεράστια εκδοτική επιτυχία και δημοσιότητα λόγω του σκανδάλου που προκάλεσε το περιεχόμενό του. Απαγορεύτηκε με την κατηγορία του «επικίνδυνου» το 1825, επί κυβερνήσεως του Καρόλου Ι’, μαζί με τα έργα του Βολταίρου (Voltaire), του Μοντεσκιέ (Montesquieu), του Ρουσσώ (Rousseau) και του Μπομαρσέ (Beaumarchais). Η απαγόρευσή του ίσχυσε ουσιαστικά σ’ όλον τον 19ο αιώνα.

Η υπόθεση

Πρόκειται για την αλληλογραφία μεταξύ μιας ομάδας ανθρώπων που προέρχονται από την αριστοκρατική τάξη της εποχής. Η μαρκησία ντε Μερτέιγ και ο υποκόμης ντε Βαλμόν αποτελούν τα σημαντικότερα πρόσωπα του έργου. Οι παλαιοί αυτοί εραστές, οπαδοί με έναν διεστραμμένο τρόπο των πιο εκλεπτυσμένων ερωτικών απολαύσεων, που ζουν για την στρατηγική της αποπλάνησης των ευσεβών, και της μύησης και διαφθοράς των αθώων θυμάτων τους, είναι οι θύτες ενός επικίνδυνου και προκλητικού παιχνιδιού, το οποίο αποτελεί και τον πυρήνα του συγκεκριμένου έργου.

Η μαρκησία ντε Μερτέιγ προκειμένου να εκδικηθεί έναν πρώην εραστή της, ο οποίος την εγκατέλειψε για μια νεότερή της, αποφασίζει να διαφθείρει την μέλλουσα σύζυγό του, την νεαρή και άσπιλη Καικιλία ντε Βολάνζ η οποία μόλις βγήκε από το σχολή των καλογραιών. Προτείνει λοιπόν στον υποκόμη ντε Βαλμόν, πρώην εραστή της, ν’ αποπλανήσει και να κλέψει την αγνότητα της Καικιλίας πριν τον επικείμενο γάμο της. Το σχέδιο της θα παραταθεί για λίγο καθώς ο υποκόμης έχει ήδη εντοπίσει το νέο του θήραμα στο πρόσωπο της νεαρής κυρίας Προέδρου ντε Τουρβέλ, γυναίκας όμορφης, παντρεμένης και βαθιά θρησκευόμενης. Η δυσκολία του εγχειρήματος αυτού μεταφράζεται στο πρόσωπο του υποκόμη ντε Βαλμόν ως υπέρτατη πρόκληση. Η επιτυχία του αυτή θα τον στέψει διπλά νικητή καθώς θα έχει ξανά στο κρεβάτι του και την μαρκησία ντε Μερτέιγ. Οι δύο παλαιοί εραστές βρίσκονται σε διαρκή επικοινωνία δια αλληλογραφίας καταστρατηγώντας το διεστραμμένο και επικίνδυνο παιχνίδι τους.

Η Σύνοψη

Πρόκειται για μία ίντριγκα που το ενδιαφέρον που παρουσιάζει δεν έγκειται τόσο στην πρωτοτυπία του θέματός της, όσο στην αποτελεσματικότητα της φόρμας που της δόθηκε από τον επιμελητή – συγγραφέα του έργου. Η φόρμα του επιστολικού μυθιστορήματος παίζει έναν σημαίνοντα και διττό ρόλο καθώς αφού τοποθετεί σε ένα πρώτο επίπεδο τον αναγνώστη στα σαλόνια της εποχής όπου οι κανόνες των καλών τρόπων κυριαρχούν και κρίνονται σε διαρκή βάση καθορίζοντας την καλή ή όχι φήμη του ατόμου, σ’ ένα δεύτερο επίπεδο επιτρέπουν στον αναγνώστη να γνωρίσει τα πρόσωπα του έργου μέσω των προσωπικών επιστολών που γράφουν και ανταλλάσσουν μεταξύ τους. Πέρα από τους τύπους, τους κανόνες καλής συμπεριφοράς και φαινομενικής ευπρέπειας που χαρακτηρίζουν τους εύπορους και καλλιεργημένους αριστοκράτες, μέσω της αλληλογραφίας αυτής ο αναγνώστης γίνεται μάρτυρας του πραγματικού πορτραίτου των προσώπων του έργου, που εκφράζονται σαν μονάδες χωρίς τον φόβο της κατακραυγής από τον περίγυρό τους.

Η μαρκησία ντε Μερτέιγ για παράδειγμα, που θεωρείται ως μία καλοβαλμένη χήρα με έντονο ταπεραμέντο αλλά σε ανεκτά επίπεδα για τον κύκλο, έξυπνη και πάντα εκεί για τους φίλους της, φανερώνει τις πραγματικές της διαθέσεις μόνο μέσα στα γράμματα που ανταλλάσσει με τον υποκόμη ντε Βαλμόν, και που μόνο ο αναγνώστης μπορεί να γνωρίζει. Το ίδιο συμβαίνει και με τον υποκόμη, ο οποίος αν και δεν χαίρει της ίδιας εκτίμησης του κύκλου όπως η μαρκησία, κινείται άνετα όσο οι διαστροφικές και έκφυλες διαθέσεις του παραμένουν κρυφές. Η επιλογή επομένως της αλληλογραφίας μεταξύ των προσώπων του έργου αποτελεί το στοιχείο κλειδί της ελευθεριότητας εν δράσει καθώς και της επικείμενης αποκάλυψης της.

Επικίνδυνες Σχέσεις - Πορτραίτο του Choderlos de Laclos
Επικίνδυνες Σχέσεις – Πορτραίτο του Choderlos de Laclos
Λόγια για τον συγγραφέα

Ο Πιερ Σοντερλό ντε Λακλό (Pierre Choderlos de Laclos) γεννήθηκε στις 18 Οκτωβρίου του 1741 στην Αμιένη (Amiens) της Γαλλίας και πέθανε στις 5 Σεπτέμβρη του 1803 στον Τάραντα (Tàrande) της Ιταλίας. Προερχόμενος από οικογένεια δικαστικών, προοριζόταν για στρατιωτικός, όπως κι’ έγινε. Το 1761 ολοκληρώνει τις σπουδές του στην σχολή Πυροβολικού της Λα Φερ (La Fère) με το βαθμό του ανθυπολοχαγού. Ένα χρόνο αργότερα, υπό τον τίτλο του υπολοχαγού, διορίζεται στο Σύνταγμα των Αποικιών με σκοπό τις αποστολές στις Ινδίες και τον Καναδά. Οι στρατιωτικές του φιλοδοξίες ωστόσο δεν εκπληρώθηκαν καθώς μετά την Συνθήκη των Παρισίων, που σήμανε το τέλος του Επταετούς Πολέμου, υποχρεώθηκε σε αδράνεια στο στρατόπεδο της Τούλ (Toul) για τρία χρόνια.

Έως το 1778, ακολουθώντας το Σύνταγμά του, πέρασε από διάφορες πόλεις για να καταλήξει ένα χρόνο αργότερα, έχοντας τον βαθμό του Λοχαγού δευτέρου βαθμού, ν’ αναλάβει τα οχυρωτικά έργα ενάντια στους Άγγλους στο νησί του Αίξ (Aix). Πιθανολογείται πως εκείνη την χρονιά ξεκίνησε την σύνταξη του Οι Επικίνδυνες Σχέσεις (Les Liaisons Dangereuses), το πρώτο και μοναδικό του μυθιστόρημα, το οποίο και ολοκληρώνει το 1781 κατά την διάρκεια μιας εξάμηνης άδειας από τα στρατιωτικά του καθήκοντα. Το Μάρτιο του 1782 ο Ντουράν Νεβέ (Durand Neveu) εκδίδει τις Επικίνδυνες Σχέσεις σε τέσσερις τόμους. Η επιτυχία του έργου ήταν άμεση όπως βεβαίως και το σκάνδαλο που την διαδέχτηκε. Δύο μήνες αργότερα οι στρατιωτικές αρχές τιμωρούν τον συγγραφέα των Επικίνδυνων Σχέσεων διατάζοντάς τον να παρουσιαστεί αμέσως στο Σύνταγμά του στη Βρετάνη (Bretagne).

Το 1786, όπου έπειτα από την κριτική «Επιστολή προς τους κ.κ. της Γαλλικής Ακαδημίας περί του εγκωμίου του Στρατάρχου ντε Βωμπάν» (Lettre à M.M. de l’Académie française sur l’éloge du Maréchal de Vauban), κριτική έντονη και συχνά μονομερής ενός «έργου γενικώς παραδεκτού»[1], όπως αναγράφεται στην εργοβιογραφία του Λακλό, ένας νέος κύκλος δυσκολιών ξεκινά ανάμεσα στον συγγραφέα και τις στρατιωτικές αρχές, καθιστώντας στο εξής δευτερεύοντα τον ρόλο της λογοτεχνίας στη ζωή του.

Το 1788 προσλαμβάνεται στην υπηρεσία του Δούκα της Ορλεάνης όπου και ξεκινά η πολιτική του καριέρα. Το 1791 ο Λακλό «φιλομοναρχικός και ορλεανιστής»[2] θα κινηθεί υπέρ της καθαίρεσης του Λουδοβίκου 16ου και της εγκαθίδρυσης στην εξουσία του Δούκα της Ορλεάνης. Η στάση του αυτή θα τον οδηγήσει αρκετές φορές στην φυλακή μέχρι την τελική απελευθέρωσή του τον Δεκέμβριο του 1794. Το 1800 και αφού έχει ήδη προαχθεί στο βαθμό του στρατηγού, θα διοριστεί στο πυροβολικό της Στρατιάς του Ρήνου, ύστερα από επέμβαση του Βοναπάρτη. Θα φύγει από τη ζωή τρία χρόνια αργότερα, στον Τάραντα της Ιταλίας.

Οι Επικίνδυνες Σχέσεις - εξώφυλλο βιβλίου (Les Liaisons Dangereuses) από τις εκδόσεις Oxford World's Classics

Ιστορικό πλαίσιο της εποχής- Γαλλία 18ου αιώνα

Προκειμένου να ορίσουμε το ιστορικό πλαίσιο του 18ου (XVIII) αιώνα στον γαλλικό χώρο, όπου και εντάσσονται Οι Επικίνδυνες Σχέσεις του Λακλό, οφείλουμε να ξεκινήσουμε από μία μικρή αναδρομή στον 17ο (XVII) αιώνα – αιώνα χριστιανικό, μοναρχικό και κλασικό[3], όπου ένα γενικότερο αίσθημα σταθερότητας κυριαρχεί.

Μεγαλειώδης ύπαρξη της εποχής ο βασιλιάς Λουδοβίκος ο 14ος (XIV), η βασιλεία του οποίου (1654-1715) χαρακτηρίστηκε ως το απόγειο της γαλλικής μοναρχίας. Με την περίφημη φράση «το κράτος είμαι εγώ» ύψωσε τον βασιλικό θεσμό πάνω από τους νόμους (Ελέω Θεού μοναρχία), συγκεντρώνοντας όλες τις διοικητικές Αρχές υπό την άμεση επίβλεψή του. Κατά την διάρκεια της βασιλείας του «Βασιλιά Ήλιου», η Γαλλία αναδείχτηκε στην πιο ισχυρή οικονομικά και στρατιωτικά χώρα της Ευρώπης. Η μεγάλη ανάπτυξη των Καλών Τεχνών και της Επιστήμης, ο υπέρμετρος πλούτος και η χλιδή, και η επεκτατική εδαφική πολιτική του βασιλιά έμελλε να χαρακτηρίσουν τον 17ο ως «χρυσό αιώνα».

Ο 18ος αιώνας λαμβάνει ρόλο παρατηρητή της σταδιακής παρακμής και εντέλει της πτώσης της γαλλικής μοναρχίας. Αιώνας έντονων κοινωνικών αντιθέσεων που θα οδηγήσουν στην Γαλλική Επανάσταση του 1789. Η προκλητική χλιδή και ο εγωκεντρισμός της διεφθαρμένης αριστοκρατίας από την μία, και η φτωχή επαρχία από την άλλη, σε συνδυασμό με την σταδιακή άνοδο της τρίτης τάξης, θα οδηγήσουν την χώρα σε μια εποχή έντονων κοινωνικών και πολιτικών ανακατατάξεων.

Κατά την αντιβασιλεία του Δούκα της Ορλεάνης Φιλίππου Β’ (1715- 1723), την εποχή που ο βασιλιάς Λουδοβίκος ο 15ος (XV) ήταν ακόμα ανήλικος, όπως και κατά την διάρκεια της βασιλείας του τελευταίου, παρατηρείται μια κλιμακούμενη «ελευθεριότητα» στα ήθη της εποχής την οποία η εξουσία, λόγω έλλειψης δυναμικής και κύρους, αδυνατεί να αντιληφθεί και να ελέγξει. Η επιρροή των «ευνοημένων» παρακωλύει τα ανώτερα διοικητικά εκτελεστικά όργανα, υπονομεύοντας με αυτόν τον τρόπο την βασιλική εξουσία.

Οι Επικίνδυνες Σχέσεις του Λακλό - πίνακας
Οι Επικίνδυνες Σχέσεις του Λακλό – πίνακας
Τίτλος και σύνθεση του έργου

Πρόκειται για ένα επιστολικό μυθιστόρημα, γραμμένο στη γαλλική γλώσσα και χωρισμένο σε τέσσερα μέρη. Εκδόθηκε πρώτη φορά το 1782 σε τέσσερις τόμους. Ο τίτλος Οι Επικίνδυνες Σχέσεις είναι πιθανόν να προδιαθέτουν τον φιλόδοξο αναγνώστη προς ένα ανάγνωσμα όπου θα κυριαρχούν ενδεχομένως, μεταξύ άλλων, οι ερωτικές σχέσεις. Ωστόσο, η λέξη «σχέση» (liaison) στην εποχή του Λακλό παραπέμπει καθαρά στις «κοινωνικές σχέσεις» που δημιουργούσε και απολάμβανε το άτομο στα θεατρικά φουαγιέ, στα επίσημα δείπνα της υψηλής κοινωνίας και στα τραπέζια χαρτοπαιξίας που ακολουθούσαν, όπου ενδεχόμενα φιλικά ή ερωτικά συναισθήματα ήταν δευτερεύοντα.

«Ο Κύριος ντε Βαλμόν είναι ίσως ένα πρόσθετο παράδειγμα, ένα θύμα, του επικίνδυνου των σχέσεων.»[4], εξομολογείται η νεαρή κυρία Προέδρου ντε Τουρβέλ στην καλή της φίλη κυρία ντε Βολάνζ, αναρωτώμενη πως γίνεται να κακολογείται τόσο έντονα ένας άνδρας ο οποίος αγαθοεργεί υπέρ των πτωχών και ανήμπορων. Η Κυρία ντε Βολάνζ βεβαίως, χωρίς να πείθεται από την θεωρία περί «θύματος» της νεαρής και άμαθης Κυρίας Προέδρου, επιμένει στο σκοτεινό πορτραίτο του υποκόμη υπενθυμίζοντας στη νεαρή κυρία ότι οι κοινωνικές συναναστροφές με κακόφημους κυρίους επηρεάζουν και την δική της φήμη. Κυρία ντε Βολάνζ στην Κυρία Προέδρου ντε Τουρβέλ : «Και όταν, όπως λέτε, ο Κύριος ντε Βαλμόν είναι ένα παράδειγμα, ένα θύμα του επικίνδυνου των σχέσεων, παύει να είναι μια επικίνδυνη σχέση? Τον θεωρείτε ικανό για μια ευτυχή μεταστροφή?»[5].

Διαβάζοντας βέβαια το έργο του Λακλό, αυτό που αποδεικνύεται είναι ότι ο αληθινός κίνδυνος δεν είναι η απώλεια μιας καλής φήμης αλλά ο πόνος του έρωτα που μπορεί να αποβεί μοιραίος για το άτομο που τον νιώθει.

Οι Επικίνδυνες Σχέσεις ή, όπως μας δηλώνει ο συγγραφέας στον υπότιτλο του έργου, «Συλλογή Επιστολών επιλεγεισών εντός κύκλου ανθρώπων και εκδοθεισών προς επιμόρφωσιν άλλων τινών από τον Κο C… DE L…»[6], είναι μια συλλογή επιστολών που στόχο έχουν την «επιμόρφωση άλλων τινών». Πρόκειται για ένα έργο που παρουσιάζει με περίτεχνα αποκαλυπτικό τρόπο, μέσω της ιδιωτικής φύσης των επιστολών, την αντίθεση ανάμεσα σε είναι και σε φαίνεσθαι, το πώς τα πάθη και οι εμμονές ενός ανθρώπου μπορούν να καθορίσουν την μοίρα του.

Οι Επικίνδυνες Σχέσεις του Λακλό - μελάνι

Τι είναι λοιπόν οι Επικίνδυνες Σχέσεις; Εκτός από ένα σύνολο επιστολών, πρόκειται και για μια συνέλευση φίλων δι’ αλληλογραφίας, όπου ο καθένας τους συμβάλλει, υπό το παρατηρητικό βλέμμα του αναγνώστη, στην εξέλιξη της ιστορίας. Στην ιστορία αυτή δεν υπάρχει καμία άμεση δράση καθώς όλα τα γεγονότα παρουσιάζονται ποικιλοτρόπως εκ των υστέρων. Οι αντιφάσεις ωστόσο που παρουσιάζονται στην εξιστόρηση τους αναλόγως του ζεύγους αποστολέα – παραλήπτη, αποτελούν τον συνδετικό κρίκο μεταξύ των παράλληλων γεγονότων αποκαλύπτοντας την «μαγεία» της πλοκής.

Ως αναγνώστες ερχόμαστε αντιμέτωποι με μια πληθώρα γραπτών, όχι ενός αλλά περισσοτέρων συντακτών, οι οποίοι είναι και τα πρόσωπα – ηθοποιοί του έργου αυτού. Οι συντάκτες των επιστολών, όπως παρατηρεί η Καζενόμπ (Cazenobe), συμβάλλουν στην παραγωγή της φόρμας του έργου και, δημιουργώντας το περιεχόμενό του, γίνονται αυτομάτως μέρος του μυθιστορηματικού κόσμου. Στα πλαίσια της επιστολικής γραφής μπορεί να μην υπάρχει άμεση δράση, όπως αναφέραμε προηγουμένως, αλλά μ’ έναν τρόπο οι επιστολές είναι η δράση. Σύμφωνα με την Καζενόμπ οι επιστολές δεν συμβάλλουν μόνο στην κατανόηση της ψυχικής διάθεσης των συγγραφέων τους, αλλά δεδομένου ότι αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της εξέλιξης της ίντριγκας, είναι «με τον τρόπο τους»[7] δράσεις.

Θεωρώντας λοιπόν ως κύρια πρόσωπα της ιστορίας τους συγγραφείς των επιστολών, μπορούμε να πούμε ότι πρόκειται για την ιστορία επτά προσώπων. Επτά όμως είναι και τα δευτερεύοντα πρόσωπα του έργου τα οποία είτε έχουν τον ρόλο μόνο του παραλήπτη είτε απλά γίνεται αναφορά σε αυτά. Παίρνοντας λοιπόν ως αρχή ότι οι σχέσεις των προσώπων αυτών είναι πρώτα απ΄ όλα σχέσεις δια αλληλογραφίας, ο αναγνώστης μπορεί να κατανοήσει, από τον αριθμό των επιστολών που συνεχώς αποστέλλονται και λαμβάνονται, ποια είναι τα κυρίαρχα, και όχι μόνο, ζεύγη της πλοκής, καθώς επίσης δύναται να καταλάβει από την αριθμητική υπεροχή εκ του συνόλου των επιστολών ποιος ή ποιοι είναι οι πρωταγωνιστές της ιστορίας, στους οποίους υποτάσσονται οι υπόλοιποι.

Μία πανοραμική ματιά στο σύνολο του έργου, μας επιτρέπει να κατατάξουμε τα πρόσωπα σε τρεις σχηματισμούς. Κυρίαρχο ζεύγος, και εμπνευστές του παιχνιδιού, είναι το ζεύγος Βαλμόν-Μερτέιγ. Έπειτα ακολουθούν άλλα δύο σχήματα: το τρίο Τουρβέλ-κυρία ντε Βολάνζ-Ροζμόντ όπου το κάθε πρόσωπο επικοινωνεί ισόποσα με τα άλλα δυο, και το ζεύγος Καικιλίας-Ντανσενί. Ανάμεσα σε αυτά τα δύο σχήματα η σύνδεση είναι ελάχιστη. Αντιθέτως, υπάρχει μια έντονη σύνδεση μεταξύ των πρωταγωνιστών και του τρίο, όπου η αλληλεπίδραση των μεταξύ τους σχέσεων ενεργοποιεί την εξέλιξη της πλοκής (π.χ. Βαλμόν-Τουρβέλ).

Επικίνδυνες Σχέσεις - Γκραβούρα από το πρωτότυπο βιβλίο
Οι Επικίνδυνες Σχέσεις – Γκραβούρα από το πρωτότυπο βιβλίο
Επιστολικό μυθιστόρημα

Η επιστολική μορφή συγγραφής κυριαρχεί τον 18ο αιώνα, τον αιώνα του Διαφωτισμού. Η μεγάλη απήχηση που υποδέχτηκε το επιστολικό μυθιστόρημα εξηγείται από τη διάθεση του κοινού για το αληθοφανές, χαρακτηριστικό που έλειπε από την μυθιστορηματική γραφή των έργων μέχρι τότε. Η εμφανής δήλωση του υποκειμένου που μιλά στο πρώτο ενικό και εκφράζει τις πιο ενδόμυχες σκέψεις και συναισθήματά του το κατέστησε με τον καιρό ελκυστικότερο από τον κλασσικό συγγραφέα – αφηγητή που προσπαθεί να μιμηθεί την πραγματικότητα.

Το είδος της επιστολικής γραφής ξεκίνησε να εξελίσσεται από τα τέλη του 17ου αιώνα για να καθιερωθεί με το έργο Περσικές Επιστολές (Les Lettres Persanes) του Μοντεσκιέ (Montesquieu) το 1721. Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα το οποίο εξέδωσε στο Άμστερνταμ ανώνυμα, όπου αναμειγνύονται με έξυπνους χειρισμούς και άφθονο χιούμορ οι φιλοσοφικές και πολιτικές θεωρήσεις του συγγραφέα και η σκιαγράφηση της γαλλικής κοινωνίας μέσα από το «εξωτικό» βλέμμα των δύο Περσών επισκεπτών. Καλλιεργώντας την πολυφωνία, προσθέτοντας δηλαδή διαφορετικές οπτικές αντίληψης της πραγματικότητας, αύξησε τον αριθμό των προσώπων που αλληλογραφούν, προσδίδοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο νέες δυνατότητες στο ανερχόμενο είδος γραφής.

Άλλο τρανταχτό δείγμα της επιστολικής γραφής είναι το Ιουλία ή Η Νέα Ελοΐζα (Julie ή La Nouvelle Héloϊse) του Ρουσσώ (Rousseau) που εκδόθηκε το 1761, όπου ο συγγραφέας κάνοντας επίσης χρήση της πολυφωνίας διεισδύει περισσότερο στις ενδόμυχες πτυχές της ηρωΐδας του μετατρέποντας το γράμμα σε ψυχαναλυτικό εργαλείο που βοηθά στην μαρτυρία αυθεντικών συναισθημάτων.

Οι Επικίνδυνες Σχέσεις του Choderlos de Laclos

Η πρωτοτυπία του Λακλό δεν έγκειται στην φόρμα του επιστολικού μυθιστορήματος, αλλά στην πληθώρα των νοημάτων που κρύβουν αυτές οι επιστολές και κατ’ επέκταση στην πολλαπλή χρησιμότητά τους. Ο αναγνώστης γνωρίζει τα πρόσωπα της συλλογής αυτής σε διπλό επίπεδο. Από τα λόγια και τις σκέψεις των άλλων για αυτά, αλλά και από τον χαρακτηριστικό τρόπο που το καθένα από αυτά εκφράζει μέσω του γραπτού λόγου του, τις ιδέες, τα συναισθήματα και τους πιο καλά κρυμμένους πόθους του αναλόγως τον παραλήπτη.

Σε αυτό το σημείο αξίζει να παρατηρήσουμε ότι οι περίτεχνοι χειρισμοί του Λακλό προσδίδουν επιπλέον λειτουργίες στην κλασική χρησιμότητα της επιστολής ως τρόπου επικοινωνίας των ανθρώπων από απόσταση. Στο ζεύγος Μερτέιγ–Βαλμόν για παράδειγμα, η επιστολή αποκτά την δυναμική όπλου. Καθώς η πρόσωπο με πρόσωπο επικοινωνία απουσιάζει ολοκληρωτικά, ο μόνος τρόπος επικοινωνίας τους και καταστρατήγησης του παιχνιδιού τους γίνεται δια συχνής αλληλογραφίας. Στο ζεύγος Βαλμόν-Τουρβέλ, μία επιστολή γίνεται το πρόσχημα μιας μυστικής συνάντησης. Στο ζεύγος Βαλμόν-Καικιλία, μία επιστολή ανταλλάσσεται με ένα κλειδί δωματίου… κ.ο.κ.

Οι Επικίνδυνες Σχέσεις - σχέδιο του Georges Barbier

Οι Επικίνδυνες Σχέσεις: μια μικρή γεύση …

«Δεν είναι πολύ διασκεδαστικό να παρηγορείς υπέρ και εναντίον, αντιστοίχως και αντιστρόφως; Να είμαι ο μοναδικός ρυθμιστής δύο αλληλοσυγκρουόμενων συμφερόντων; Υποδυόμουν λοιπόν τον ρόλο του Θεού […] Εντούτοις εγκατέλειψα τον σεβάσμιο θρόνο και ρόλο μου και επισκέφθηκα, ως παρηγορητής άγγελος αυτή τη φορά, τους εν οδύνη φίλους μου.»

«Έτσι, αντί να δημιουργήσουμε, όπως πασχίζουμε, μια διαπρεπή μηχανορράφο, δημιουργούμε μια εύκολη γυναίκα. Και δεν γνωρίζω ανιαρότερο πράγμα από την ανόητη ευκολία των γυναικών να παραδίδονται δίχως να γνωρίζουν πώς και γιατί, μόνο και μόνο επειδή είναι ανίκανες να αντισταθούν στην πρώτη τυχούσα επίθεση. Οι γυναίκες αυτές είναι αποκλειστικά και μόνο μηχανές ηδονής.»

«Θα διαπιστώσετε ότι δεν απομακρύνθηκα ούτε κατά κεραίαν από τις αρχές της ερωτικής τέχνης, από τις αρχές της πολεμικής τέχνης δηλαδή.»

«Όχι, δεν θα χαρεί τις απολαύσεις της αμαρτίας και τις τιμές της αρετής. Δεν μου αρκεί να την κατέχω, επιθυμώ να μου παραδοθεί με τη θέλησή της. Δεν με ενδιαφέρει να την πλησιάσω αλλά να επιτύχω την ομολογία του έρωτά της.»

«Στην άνιση μάχη ανάμεσα στα δύο φύλα, η ευτυχία των γυναικών είναι να μην ηττηθούν, και η δυστυχία των ανδρών να μην νικήσουν.»

«Κρατήστε λοιπόν τις συμβουλές και τους φόβους σας για τις γυναίκες εκείνες που βρίσκονται σε κατάσταση αισθηματικού παραληρήματος, τις επονομαζόμενες συναισθηματικές, των οποίων η έξαρση μας κάνει να πιστεύουμε ότι η φύση τοποθέτησε τις αισθήσεις μέσα στο κεφάλι τους.»

«Έτσι είναι οι άνδρες! Ενώ τα σχέδιά τους είναι πάντοτε αισχρά, την ανικανότητα τους να τα εκτελέσουν την ονομάζουν εντιμότητα.»

«Διχασμένη από την επιθυμία να δοθεί στον αγαπημένο της και από τον φόβο της καταδίκης της αν του δοθεί, κατέφυγε στην προσευχή. Παρακαλεί τον Θεό να την βοηθήσει να ξεχάσει τον Ντανσενί. Και καθώς η προσευχή της ανανεώνεται στιγμή προς στιγμή, βρίσκει τον τρόπο να τον σκέπτεται αδιάλειπτα.»

«Και να του μάθετε, εφόσον όλα πρέπει να περνάνε από το χέρι μας, ότι ο μοναδικός τρόπος για να κατανικά τους δισταγμούς του είναι να ικανοποιεί τους διστακτικούς.»

Οι Επικίνδυνες Σχέσεις - σκηνή από την ταινία του Stephen Frears

Κινηματογραφική μεταφορά του έργου

Στον κινηματογράφο έχουν γυριστεί αρκετές ταινίες με αφετηρία τις Επικίνδυνες Σχέσεις του Λακλό όπως οι Επικίνδυνες Σχέσεις (Dangerous Liaisons) του Ροζέ Βαντίμ (Roger Vadim) το 1959, το ομότιτλο επίσης έργο του Στέφεν Φρίαρς (Stephen Frears) το 1988 με τον Τζον Μάλκοβιτς (John Malkovich) στον ρόλο του Βαλμόν , το οποίο είναι και το πιο δημοφιλές, το Βαλμόν (Valmont) του Μίλος Φόρμαν (Milos Forman) το 1989, τα Ερωτικά Παιχνίδια (Cruel Intentions) του Ρότζερ Καμπλ (Roger Kumble) το 1999, το Wi-heom-han gyan-gye του Jin-ho Hur το 2012, κ.α.

Trailer της ταινίας Οι Επικίνδυνες Σχέσεις του Stephen Frears (1988)

 

[1] Choderlos de Laclos, Επικίνδυνες Σχέσεις, Τόμος Α’, μετάφραση Ανδρέα Στάικου, εκδ. Άγρα, Αθήνα, 1988, σελ. 34.

[2] Choderlos de Laclos, Επικίνδυνες Σχέσεις, Τόμος Α’, μετάφραση Ανδρέα Στάικου, εκδ. Άγρα, Αθήνα, 1988, σελ. 35.

[3] Andre Lagarde, Laurent Michard, XVIIIᵉ SIECLE, εκδ. Bordas/Sejer, 2004, Introduction.

[4] Choderlos de Laclos, Επικίνδυνες Σχέσεις, Τόμος Α’, μετάφραση Ανδρέα Στάικου, εκδ. Άγρα, Αθήνα, 1988, σελ. 105 (επιστολή 22).

[5] Choderlos de Laclos, Επικίνδυνες Σχέσεις, Τόμος Α’, μετάφραση Ανδρέα Στάικου, εκδ. Άγρα, Αθήνα, 1988, σελ. 129 (επιστολή 32).

[6] Choderlos de Laclos, Επικίνδυνες Σχέσεις, Τόμος Α’, μετάφραση Ανδρέα Στάικου, εκδ. Άγρα, Αθήνα, 1988, σελ. 37.

[7] Colette Cazenobe, Le Système du libertinage de Crébillon à Laclos, εκδ. The Voltaire Foundation at the Taylor Institution, Oxford, 1991, σ. 286.

 

Πληροφορίες

Τελευταία έκδοση του βιβλίου από τις εκδόσεις Άγρα το 2009
Τίτλος: Επικίνδυνες Σχέσεις
Μετάφραση: Ανδρέας Στάικος
σελίδες: 600
ISBN: 9789603258612

 

Διαβάστε περισσότερα Αφιερώματα λογοτεχνίας Εδώ

 

Προηγούμενο άρθροBAFTA 2016 – Οι μεγάλοι νικητές
Επόμενο άρθροO Αντώνης Ρέμος και ο Χρήστος Νικολόπουλος υποδέχονται την Γλυκερία

1 ΣΧΟΛΙΟ

τα σχόλια είναι κλειδωμένα.