Δηλητήριο από το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος: Κριτική της παράστασης

Το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος «συστήνει» στο κοινό της Θεσσαλονίκης μια σύγχρονη θεατρική συγγραφέα από την Ολλανδία, τη Λοτ Φέικεμανς (Lot Vekemans), ανεβάζοντας στο Φουαγιέ της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών το έργο της Δηλητήριο. Ερμηνεύουν οι Ταξιάρχης Χάνος και Μαρία Τσιμά σε σκηνοθεσία Γιάννη Μόσχου, στην πρώτη του συνεργασία με το ΚΘΒΕ.

Γραμμένο το 2009, το Δηλητήριο έχει κερδίσει το βραβείο του καλύτερου ολλανδικού θεατρικού έργου που ανέβηκε την περίοδο 2009-2010. Βασισμένο σε αληθινή ιστορία, έχει κάνει μεγάλη επιτυχία στη Γερμανία και στην Αυστρία. «Αυτός» και «Αυτή», δυο ανώνυμοι απλοί άνθρωποι, έρχονται αντιμέτωποι μ’ ένα απρόοπτο της ζωής. Της ζωής, που, κατά τη συγγραφέα, «είναι σαν να πηδάς από αεροπλάνο χωρίς αλεξίπτωτο». Οι δύο ήρωες του έργου προσπαθούν να διαχειριστούν μια οδυνηρή απώλεια και να βρουν έναν τρόπο να συμφιλιωθούν με την καινούργια πραγματικότητα που τους έχει επιφυλάξει η ζωή.

Και ποια είναι αυτή η απώλεια; Μάλλον η τραγικότερη δυνατή –του παιδιού τους. Εννιά χρόνια μετά απ’ αυτό το συμβάν, έχοντας χωρίσει και χάσει εντελώς ο ένας τα ίχνη του άλλου Αυτός και Αυτή ξανασυναντιούνται… στο νεκροταφείο. Κι αυτό που θα σημάνει η συνάντησή τους είναι μια διαπραγμάτευση της απώλειας, ένα ξεκαθάρισμα λογαριασμών, μια τρυφερή στιγμή μεταξύ δύο πρώην συντρόφων και γονιών ενός παιδιού, απωθημένα αισθήματα θυμού, ενοχής, θλίψης που θα βγουν στην επιφάνεια, ίσως όλα αυτά, ίσως κι άλλα.

Ίσως να φταίει αυτό το Δηλητήριο…

Η θεατρική συνάντηση του Ταξιάρχη Χάνου και της Μαρίας Τσιμά λαμβάνει χώρα σ’ ένα σκηνικό πολύ λιτό, όπως μάλλον αρμόζει στο περιβάλλον του νεκροταφείου στο οποίο τοποθετείται η δράση, πλην όχι βαρύ ή καταθλιπτικό. Τα μινιμαλιστικά θεατρικά μέσα δεν είναι, βέβαια, τυχαία επιλογή, καθώς πρόκειται για μια παράσταση ερμηνειών. Και πράγματι, Αυτός κι Αυτή, ξετυλίγοντας ο καθένας την προσωπική ιστορία των τελευταίων εννέα χρόνων και διαπλέκοντάς την με το κοινό τους «τώρα» δίνουν δύο πολύ έντονες ερμηνείες σ΄ ένα αντίστοιχα στιβαρό και βαθύ, αλλά όχι φιλοσοφίζον κείμενο.

Μπορεί κανείς πραγματικά να ξεχάσει; Πώς μπορεί κανείς ν’ αντέξει τον πόνο και να διαχειριστεί τον «εθισμό» σ’ αυτόν; Πώς μπορεί να διαχωρίσει τον εαυτό του από την παρελθοντική εξαρτητική σχέση με το σύντροφό του και γονιό του παιδιού του; Γιατί επιλέγει κανείς να γράψει, ως έναν τρόπο διαχείρισης της απώλειας; Μόνη λύση αποτελεί το κυνήγι της ευτυχίας, μετά το κενό; Γίνεται να κυνηγήσει κανείς την ευτυχία από το σημείο μηδέν κι εξής; Γίνεται να κοιτάει κανείς τον άλλον στα μάτια και να μη βλέπει ατέλειες και αποτυχία; Σε τί συνίσταται αυτή η «αποτυχία»; Η αυθεντική λύπη τα δικαιολογεί όλα; Μπορεί κανείς να ελέγξει τον πόνο ή αυτό είναι μόνο μια ψευδαίσθηση;

Αυτός κι Αυτή αναμετρώνται ενώπιον του κοινού μ’ αυτά τα ερωτήματα, ισορροπώντας (ή έστω προσπαθώντας να ισορροπήσουν) ανάμεσα σ’ ένα πολύ εύθραυστο συναισθηματικό πεδίο, που το καθιστούν ακόμα πιο εύθραυστο οι διαμετρικά αντίθετοι δρόμοι που ακολούθησε ο καθένας τους από την απώλεια του Γιάκομπ και εξής, αντιπροσωπεύοντας δύο διαφορετικούς κόσμους ψυχολογικοποίησης και «αντιμετώπισης» (εντός ή εκτός εισαγωγικών) αυτής της οδυνηρής κατάστασης. Ο ένας διαφαίνεται πιο κανονικοποιημένος, χωρίς αυτό να τον καθιστά απαραίτητα πιο εύκολο, και αποστασιοποιημένος από το απύθμενο βάθος του πόνου –τουλάχιστον στη φάση που βλέπουμε εμείς την ιστορία τους- ο άλλος, συνοψίζει την απόλυτα φυσιολογική ανθρώπινη ανημπόρια μπροστά σ΄ένα τραύμα αυτού του μεγέθους που, ωστόσο, ενσωματώνεται –μην μπορώντας αλλιώς- στο πλαίσιο της κατά τ’ άλλα «φυσιολογικής» ροής της ζωής.

Χωρίς να λείπει από τη σκηνοθεσία του Γιάννη Μόσχου το χιούμορ, ακόμα και η ειρωνεία, ο αυτοσαρκασμός –σημεία που εξισορροπητικά δρώντας εκτόνωναν τις «βαριές» στιγμές του έργου- η παράσταση είναι απέρριτη, σε μια ικανοποιητική ως προς τη διαμεσολάβηση του μηνύματος ελληνική μετάφραση του ίδιου, και αξίζει την προσοχή των θεατρόφιλων της Θεσσαλονίκης, που ενδέχεται να εκπλαγούν ευχάριστα από δύο και μόνο ηθοποιούς πάνω στη σκηνή, χωρίς πολλά μέσα, στο ήπια γοητευτικό –με τη συνεισφορά των φωτισμών του Λευτέρη Παυλόπουλου- σκηνικό σύμπαν (Τίνα Τζόκα στα σκηνικά και τα καλόγουστα κοστούμια) του Φουαγιέ.