Σήμερα Τετάρτη 9/11/16 στη 13:00 το μεσημέρι διεξήχθη συνέντευξη τύπου με τον Τούρκο σκηνοθέτη Ζεκί Ντεμίρκουμπουζ στις εγκαταστάσεις του 57ου ΦΚΘ, στην αποθήκη Γ. Καθ’ όλη τη διάρκεια της συνέντευξης υπήρχε διερμηνεία σε αγγλικά, ελληνικά και γαλλικά. Οι ταινίες του Ζεκί έχουν τα πρωτεία στο πρόγραμμα προβολών του φεστιβάλ, καθώς συνιστούν ένα από τα αφιερώματα. Το αφιέρωμα φέρει τον τίτλο Zeki Demirkubuz Retrospective και ανήκει στην ευρύτερη ομπρέλα της κατηγορίας Ματιές στα Βαλκάνια (Balkan Survey). Στο 57ο ΦΚΘ προβάλλονται με την υποστήριξη του Γραφείου Πολιτισμού και Τουρισμού της Τουρκικής Πρεσβείας στην Αθήνα όλες οι ταινίες που έχει γυρίσει.
Ηθική κατά τον Ζεκί Ντεμίρκουμπουζ
Στη συνέντευξη ο Ζεκί Ντεμίρκουμπουζ μίλησε για τον καταλυτικό ρόλο που έχει παίξει η λογοτεχνία στη ζωή του, τη μοναξιά και τη λύτρωση από αυτήν και το ηθικό καθήκον των κινηματογραφιστών. «Θεωρώ ότι είναι ηθικό θέμα να κάνεις τα πράγματα που θέλεις. Με αυτόν τον τρόπο ξεκίνησα να κάνω ταινίες, σχεδόν σαν να κάνω μονολόγους. […] Το να αποδεχτούν οι κοινωνίες όπου ζεις αυτό το έργο, είναι πολύ δύσκολο. Μετά από δύο – τρεις τέτοιες ταινίες αρχίζεις να αισθάνεσαι μοναξιά, μετά επικαλείσαι οικονομικούς λόγους και τελικά εγκαταλείπεις το σινεμά. Από τη γενιά μου και τις προηγούμενες γενιές, πολλοί σκηνοθέτες με παρόμοια αθωότητα γύρισαν την πρώτη ταινία τους και όταν βρέθηκαν αντιμέτωποι με την πραγματικότητα είτε εγκατέλειψαν τον κινηματογράφο είτε έκαναν ταινίες που δεν τους εξέφραζαν. Αυτό που λέμε ατομικότητα, προσωπικό στυλ, ενέχει τον κίνδυνο να σε κάνει να μείνεις μόνος. Με κάποιους φίλους καταφέραμε με προσωπικό αγώνα να συνεχίσουμε να κοιτάζουμε τον εσωτερικό μας κόσμο, όσο κι αν κάτι τέτοιο έχει το κόστος να κάποιοι μη σε αγαπήσουν ή να σε μισήσουν»
Κατάσταση στον Τούρκικο κινηματογράφο
Αναφορικά με την κατάσταση που επικρατεί στην Τουρκία στον κινηματογραφικό χώρο ο Ζεκί Ντεμίρκουμπουζ δήλωσε: «Οι άνθρωποι που αγωνίζονται στο πεδίο αυτό είναι συνάδελφοί μου. Όμως στην Τουρκία όλα αυτά δεν είναι πολύ εύκολα. Η πολιτική και η κοινωνική κατάσταση προκαλούν δυσκολίες. Ο μόνος τρόπος για να τα ξεπεράσεις αυτά, είναι να κοιτάζεις στον εαυτό σου και να διασφαλίζεις μία ατομικότητα. Πολλοί σκηνοθέτες κουράζονται γρήγορα, πολιτικοποιούνται εύκολα, βλέπουν τη δική τους πραγματικότητα και κλονίζονται από την πραγματικότητα της κοινωνίας».
Η καταγωγή του Ζεκί δεδομένου της σύγχρονης ιστορίας έκανε το πολιτικό σχόλιο μάλλον αναπόφευκτο κομμάτι της συνέντευξης: «…ως πολίτης έχω διαφορετικές υποχρεώσεις από τις υποχρεώσεις που έχω ως καλλιτέχνης. Θα μπορούσα να είμαι ισλαμιστής, όμως όταν παίρνω την κάμερα στα χέρια μου πρέπει να κάνω πράγματα που είναι πέρα από αυτά. Στην Τουρκία ένα έργο τέχνης μπορούν να το βλέπουν και σαν αντικείμενο προπαγάνδας. […]Εξ αρχής είμαι αντίθετος σε κάθε εξουσία κι αυτό είναι ένα ηθικό θέμα. Ως καλλιτέχνης όμως, δεν μπορώ να δεχτώ μία τέτοια ευθύνη». Ο Ζεκί δεν έχει ιδιαίτερες κινηματογραφικές επιρροές. Η ενασχόλησή του με τον κινηματογράφο οφείλεται στον παλιό Τούρκο σκηνοθέτη Ζεκί Οκτέν. Σύμφωνα με τα λεγόμενα του Ζεκί Ντεμιρκουμπούζ για τον συνονόματό του: «Έμαθα από αυτόν την ηθική του να γυρίζεις μία ταινία και πώς να σέβεσαι τον θεατή σαν να είναι ο εαυτός σου. Όπως είναι τρομακτικό να λες ψέματα στον εαυτό σου, το ίδιο είναι να λες ψέματα στον θεατή» Ωστόσο από τεχνική άποψη η πλειοψηφία των γνώσεων που κατέχει αποκτήθηκαν εμπειρικά. Αν λοιπόν επιθυμούμε να μιλήσουμε για επιρροές θα πρέπει να αναζητήσουμε τα στοιχεία αυτά στην άλλη μεγάλη του αγάπη: τη λογοτεχνία.
Λογοτεχνία στη ζωή και το έργο του Ζεκί Ντεμίρκουμπουζ
Οι λογοτεχνικές επιρροές είναι ξεκάθαρες στα δημιουργήματα του Ζεκί Ντεμιρκουμπούζ. Ο σκηνοθέτης εξήγησε ότι από παιδί ένιωθε μοναξιά. Η μοναξιά αυτή οφειλόταν σε ερωτήματα που έμεναν αναπάντητα. «Μετά κατάλαβα ότι η οικογένεια, οι δάσκαλοι και η κοινωνία μου έλεγαν ψέματα – καλοπροαίρετα βέβαια, αλλά ψέματα. […] Μεγαλώνοντας κατάλαβα ότι έπρεπε ή να τους πιστέψω και να ξεχάσω τα οράματά μου ή να πολεμήσω τη μοναξιά μου και να προσεγγίσω την εσωτερική μου πραγματικότητα. Κανένας δεν με βοήθησε. Αυτό άλλαξε ενώ ήμουν έγκλειστος στη φυλακή του Μέτρις. Τότε κάποιος μου είπε ότι δημιουργούσα φασαρίες και ότι φερόμουν σαν ψυχοπαθής και μου έδωσε ένα βιβλίο.
Ήταν το ‘Έγκλημα και Τιμωρία’. Όταν το διάβασα εξεπλάγην, γιατί με επηρέασε έντονα. […] Αυτή τη μοναξιά που διάβαζα στο βιβλίο και για την οποία έγραφε ένας Ορθόδοξος Ρώσος εθνικιστής πριν από 150 χρόνια, τη ζούσα ανάμεσα στους θανατοποινίτες συντρόφους μου στη φυλακή. Την πραγματικότητα που δεν μπόρεσα να μοιραστώ με κανέναν την έζησα σε αυτά τα βιβλία. Στη συνέχεια ασχολήθηκα με τον κινηματογράφο, έγινα σκηνοθέτης κι έπαψε η μοναξιά που είχα ζήσει μέχρι τότε. Γνώρισα συγγραφείς όπως ο Μπαλζάκ κι ο Καμί. Κατάλαβα ότι, όπως λέει ο Κιαροστάμι και άλλοι δημιουργοί, η τέχνη είναι πάνω από τις γλώσσες, τις θρησκείες, πάνω απ’ όλα. Βρίσκεται γύρω από τους ανθρώπους και τους κάνει να συναντιούνται, να αναπνέουν τον ίδιο αέρα».
