Η έναρξη της χειμερινής θεατρικής σαιζόν 2021-’22 έπειτα από την πολύμηνη αναστολή των καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων σε κλειστούς χώρους αποτελεί πλέον γεγονός. Η HashArt theater group μετά από την επιτυχημένη παρουσίαση του έργου ΑΝΤΙΓΟΝΗ/αυτό τουλάχιστον το μπορώ, επανεκκινεί τη θεατρική της δράση με το οριακό έργο του βραβευμένου Σουηδού συγγραφέα LARS NORÉN «Δαίμονες». Η παράσταση παρουσιάζεται, από τις 2 Οκτωβρίου στο θέατρο 104 και τη σκηνοθεσία υπογράφει ο έμπειρος θεατράνθρωπος Κώστας Μπάρας.

Λαρς Νορέν – Η ανατομία των σχέσεων

Ο Λαρς Νορέν Σουηδός ποιητής, μυθιστορηματογράφος, δραματουργός και σκηνοθέτης. Θεωρείται από πολλούς «διάδοχος» του Στρίγκμπεργκ και αυτό κυρίως γιατί στα έργα του, επικεντρώνει το ενδιαφέρον του στο έρεβος των οικογενειακών θεσμών και ιδιαίτερα στη σχέση ανάμεσα στα δύο φύλα. Τα έργα του διακρίνονται από ρεαλισμό και αφορούν την οικογένεια και τις σχέσεις, είτε ανάμεσα σε ανθρώπους των κατώτερων κοινωνικών στρωμάτων είτε ανάμεσα σε εύπορους που ζουν με υλικές ανέσεις αλλά με συναισθηματική ανασφάλεια και αστάθεια.

Έχει γράψει πάνω από 70 έργα και υπήρξε καλλιτεχνικός διευθυντής  του οίκου Riks Drama που ανήκει στο Riksteaten (Εθνικός οργανισμός θεάτρου της Σουηδίας) και του Folkteatern στο Γκέτεμποργκ. Το 1971 τιμήθηκε με το λογοτεχνικό βραβείο του Aftonbladet και το 2003 κέρδισε το βραβείο Nordic Academy της Σουηδίας. Πέθανε τον Ιανουάριο του 2021 από Covid-19 σε ηλικία 76 χρόνων.

Ο αλληλοσπαραγμός του ζεύγους και η δυσκολία του «συνυπάρχειν»

Στον «Χορό του Θανάτου» του Στρίντμπεργκ, στο «Ποιος φοβάται τη Βιρτζίνια Γουλφ» του Άλμπι, όπως και στους «Δαίμονες» του Νορέν εντοπίζουμε μία κοινή θεματολογία: τον αλληλοσπαραγμό του ζεύγους. Η σαδομαζοχιστική σχέση, η σχέση εξάρτηση-μίσους που χαρακτηρίζει τα ζευγάρια διατρέχει τα συγκεκριμένα έργα.

Δαίμονες
Δαίμονες του Λαρς Νορέν από την HashArt Theatre Group στο Θέατρο 104

Ο Φρανκ και η Καταρίνα είναι ένα ιδιότυπο ζεύγος. Τριάντα και κάτι, παντρεμένοι εννέα χρόνια και άτεκνοι. Τη νύχτα όμως αυτή που θα μοιάζει ατελείωτη ώσπου να ξημερώσει, η φαινομενικά τέλεια εικόνα τους θα καταρριφθεί και το σαλόνι τους θα μετατραπεί σε πεδίο μάχης, σε ένα ναρκοπέδιο, όπου θα υποδεχτούν τους γείτονές τους. Ο Τόμας και η Γκένα, στην ίδια ηλικία, μετά από δώδεκα χρόνια γάμου και δύο παιδιά, μοιάζουν να έχουν απενδυθεί την ατομικότητά τους, καθώς ο κόσμος τους περιστοιχίζεται αποκλειστικά από ό,τι έχει σχέση με τα παιδιά τους.

ΦΡΑΝΚ: Ό,τι θέλεις εσύ, το εγώ σου… Είναι τόσο δύσκολο;
ΚΑΤΑΡΙΝΑ: Ναι…Ναι, είναι δύσκολο.
ΦΡΑΝΚ: Αλήθεια;
ΚΑΤΑΡΙΝΑ: Ναι, ναι.
ΦΡΑΝΚ: Γιατί;
ΚΑΤΑΡΙΝΑ: Γιατί το εγώ μου είσαι εσύ.

Το βράδυ αυτό, πριν τον ενταφιασμό της μητέρας του Φρανκ, τα δυο ζευγάρια ξενυχτούν παίζοντας τα πιο επικίνδυνα και άγρια παιχνίδια. Εξευτελισμοί, συγκλονιστικές προσωπικές αποκαλύψεις, σεξουαλικές προκλήσεις, λεκτική και σωματική βιαιότητα θα λάβουν χώρα και θα εξαντλήσουν τα ψυχικά τους αποθέματα. Στην επώδυνη προσπάθειά τους να ξορκίσει ο καθένας τους δαίμονές του, θα έρθουν αντιμέτωποι με τον ισχυρότερο εχθρό: τον εαυτό τους. Τελικά, θα δώσουν τη σκληρότερη μάχη που καλούμαστε να δώσουμε, θα συνυπάρξουν. Τόσο με τους άλλους, όσο και με τα υπαρξιακά αδιέξοδα του ίδιου τους του εαυτού.

Ο Φρανκ κι η Καταρίνα –των οποίων η σχέση χαρακτηρίζεται από την απόλυτη εξάρτηση που έχει ο ένας από τον άλλο– είναι οι παίκτες: στήνουν παιχνίδια αλληλοεξόντωσης, εμπλέκουν τον Τόμας και την Γκένα, ξεσκίζουν και ξεσκίζονται. Και μόνον έτσι επιβιώνουν. Δεν μπορούν να εκφραστούν παρά μόνο με το συναίσθημα που γνωρίζουν: πληγώνοντας το άλλο τους «μισό». Απόψε θα ξεσκεπαστούν οι αλήθειες που χρόνια τώρα κρύβουν μέσα τους. Θα παλέψουν με την θλίψη τους, τους φόβους τους, τις ανασφάλειες και τα απωθημένα τους. Απόψε  δεν θα αντιμετωπίσουν ο ένας τον άλλο αλλά τους ίδιους τους εαυτούς τους. Απόψε θα συνειδητοποιήσουν με τον πιο δύσκολο τρόπο, ότι «H κόλαση είμαστε εμείς.»

ΦΡΑΝΚ: – Ναι. Σ’ αγαπώ. Πολύ. Αλλά δεν σε αντέχω. Καθόλου όμως. Δεν μπορώ να σε υποφέρω.

Στους «Δαίμονες» συναντάται ίσως η ακραία «κανιβαλιστική» εκδοχή των ζευγαριών, όμως στο εν λόγω έργο ο Νορέν -σε αντίθεση με τον Στρίντμπεργκ και τον Άλμπι- υφεισέρχεται και απαντά σε ένα καίριο ερώτημα: Από ποια υπαρξιακή ανάγκη πηγάζει η εξάρτηση αυτή του ενός στον άλλον; Την απάντηση θα δώσει η τεφροδόχος με τις στάχτες της μητέρας του Φρανκ, που υπάρχει σκηνικά καθ’ όλη τη διάρκεια του έργου επί σκηνής. Ο Φρανκ αναζητά αγωνιωδώς πίσω τη μητέρα του, την επιστροφή στη «μήτρα» και ο φόβος που προκαλεί η έλλειψη της σχέσης μάνας-γιού τον παραλύει. Θα καταφέρει η Καταρίνα να υποκαταστήσει το υπαρξιακό αυτό κενό; Πόσο επώδυνη είναι αυτή η διαδικασία και πώς θα κατορθώσουν να βγουν από αυτό το αδιέξοδο;

Η HashArt theater group επί σκηνής

Η ομάδα HashArt theater group ιδρύθηκε τον Ιούνιο του 2015 και ο στόχος, η πρόθεση, η επιθυμία αλλά και η μέθοδός της αποτυπώνονται στο όνομα με τη λέξη “hash”, που σημαίνει μίξη διαφόρων και διαφορετικών, παλαιών και νέων υλικών που αντλούμε από τις βιβλιοθήκες μας, τις δισκοθήκες μας, τις αποθήκες μας και από εμάς τους ίδιους. Η Ομάδα HashArt άλλωστε, δημιουργήθηκε όταν απόφοιτοι και πρώην μαθητές του Κώστα Μπάρα από την Πράξη 7 αποφάσισαν να κάνουν μια ομάδα και τον κάλεσαν να συνεργαστούν. Η συνεργασία φαίνεται να ευδοκίμησε, κι έτσι φέτος, η ομάδα καταπιάνεται με το απαιτητικό έργο του Σουηδού συγγραφέα «Δαίμονες».

Δαίμονες - Στιγμιότυπο από την παράσταση
ΚΑΤΑΡΙΝΑ: Γιατί το εγώ μου είσαι εσύ.

Το έργο είναι μεγάλης διάρκειας και έκτασης, η διασκευή όμως του Κώστα Μπάρα οδηγεί τον θεατή σε ένα θεατρικό ταξίδι περίπου δύο ωρών, χωρίς να κουράζει, να πλατειάζει σκηνικά ή να δημιουργεί δραματουργικά κενά. Βασισμένος σε μια ρεαλιστική γραμμή, ο Κώστας Μπάρας με τη μοναδική του σκηνοθετική σφραγίδα, καθ-«οδηγεί» το κουαρτέτο των ηθοποιών σε υποκριτικές επιλογές που συνάδουν με τον εκάστοτε χαρακτήρα και τους ωθεί να αποδώσουν τα μέγιστα.

Ευφυές το εύρημα του τελικού «γκρεμίσματος του τέταρτου τοίχου» λίγο πριν το τέλος και η αποκάλυψη των παρασκηνίων του θεάτρου, μεταφέροντάς μας στη συνθήκη της «γύμνιας», εκτός του σαλονιού του Φρανκ και της Καταρίνα, σε έναν απροσδιόριστο χωροχρόνο, που θα μπορούσε να είναι και το σήμερα. Η παράσταση διαθέτει μια καλή γενική αίσθηση του ρυθμού, ενδεχομένως σε ορισμένα σημεία οι κορυφώσεις να ξεφεύγουν πέραν του μέτρου, πράγμα όμως δραματουργικά συμβατό με τον οριακό χαρακτήρα των καταστάσεων που περιλαμβάνει η πλοκή του έργου.

ΚΑΤΑΡΙΝΑ: – […] Αγαπώ αληθινά το πρόσωπό σου, που είναι από σάρκα, και αίμα και ψυχή… ένα κομμάτι σάρκα που βράζει από σκουλήκια, όπως όταν σηκώνουμε μια πέτρα, ξέρεις… Κι όμως αυτό το ονομάζουμε ζωή… ύπαρξη… Πάλλεται, δονείται, έχει χιλιάδες χρώματα και λάμπει εκτυφλωτικά… 

Η ατμόσφαιρα του «ναρκοπεδίου» και της ευθραυστότητας των συναισθημάτων των ηρώων σκηνικά συγκροτείται από τα γυάλινα ποτήρια που γεμίζουν τη σκηνή, δημιουργώντας μονοπάτια, μέσα από τα οποία προσεκτικά θα κινηθούν κατά τη διάρκεια της αλληλοεξοντωτικής αυτής νύχτας. Ακόμη, τα σκηνικά του Γιώργου Λιντζέρη ολοκληρώνει η επιλογή των κόκκινων πανιών που πλαισιώνουν τη σκηνή, πίσω από τα οποία οι ήρωες εξαφανίζονται και βρίσκουν «καταφύγιο». Ατμοσφαιρικοί και λειτουργικοί οι φωτισμοί του Παναγιώτη Μανούση. Τα κοστούμια είναι συμβατά με τον κάθε χαρακτήρα, αν και θα μπορούσαν να είναι περισσότερο καλαίσθητα.

Εξίσου καλή είναι η υποκριτική σχέση μεταξύ των τεσσάρων ηθοποιών. Η Ελένη Κουταλώνη είναι η φλογερή, προκλητική, δυναμική, μα συνάμα εύθραυστη κι ανασφαλής Καταρίνα που «ταλαντεύεται ανάμεσα στο χάος και την απόλυτη γαλήνη». Ο μονόλογος της τελικής αποδοχής του ρόλου της στη σχέση της με τον Φρανκ, η σπαρακτική αυτή εξομολόγηση ξεχωρίζει και η Ελένη Κουταλώνη καταθέτει «ψυχή και σώμα» επί σκηνής. Ο Τάσος Κονταράτος ως Φρανκ περνά εύστοχα από την αμυντική επιθετικότητα στον τρόμο και την υπαρξιακή αγωνία, με αποκορύφωμα τον ξέφρενο χορό όπου απεγνωσμένα επιδιώκει τη «σύνδεση» με τον ομφάλιο λώρο, με τη μητέρα του, «λουζόμενος» με τις στάχτες της.

Ο Τρύφων Μπάρκας υποδύεται με συνέπεια τον Τόμας, που συμβολικά ψάχνει τα γυαλιά του με μανία, ανίκανος να δει πραγματικά τον πόνο της γυναίκας του, αλλά και να αναγνωρίσει την ίδια του την ταυτότητα. «Με βλέπεις; Ξέρεις ποιος είμαι;» θα ρωτήσει την Καταρίνα σε μια ύστατη προσπάθεια να γίνει ποθητός και ορατός. Η Ηλέκτρα Κομνηνίδου υπογράμμισε με μέτρο τις ψυχολογικές διακυμάνσεις της Γκένα, μιας γυναίκας αφοσιωμένης στην οικογένεια της, τρυφερής μέσα στην αθωότητά της και ερωτικά παραμελημένης.

Συμπερασματικά

Η HashArt theater group με τους «Δαίμονες» του Λαρς Νορέν καταθέτει μια καίρια και άρτια δομημένη παράσταση στο Θέατρο 104, ένα θέατρο που πάντα στήριζε τις ομάδες νέων καλλιτεχνών. Ο Κώστας Μπάρας είναι στο «τιμόνι» της σκηνοθεσίας και καθοδηγεί τους ηθοποιούς στο σπαρακτικό και αδυσώπητο έργο με ρεαλιστικές επιλογές που «φωτίζουν» τις πολυσήμαντες πτυχές του έργου, με επίκεντρο τη δυσκολία του «συνυπάρχειν», με τους άλλους αλλά και με τον ίδιο μας τον εαυτό.

Πληροφορίες για την παράσταση «Δαίμονες» του Λαρς Νορέν | Θέατρο 104

–Βία: Αρκετή

–Γυμνό: Πολύ

 

 

Διαβάστε περισσότερες Θεατρικές Κριτικές εδώ

 

 

 

Προηγούμενο άρθροAutumn Jazz Fest – Ελληνο-αφροαμερικάνικη μουσική στο θέατρο Τζένη Καρέζη
Επόμενο άρθροΟργισμένα Νιάτα από τον Θοδωρή Βουρνά στο Θέατρο Αγγέλων Βήμα
Λυδία Τριγώνη
Γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Ηράκλειο Κρήτης. Απόφοιτη του τμήματος Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Παν/μίου Αθηνών και του μεταπτυχιακού προγράμματος «Λογοτεχνία, Πολιτισμός και Ιδεολογία», με ειδίκευση στο θέατρο. Ασχολείται με τη μετάφραση θεατρικών έργων, εργάζεται ως βοηθός σκηνοθέτη και αρθρογραφεί στο Artic.gr από το 2012.