Πρωταγωνιστούν: Αλέξανδρoς Αχτάρ, Μυρτώ Γκόνη, Πάρις Θωμόπουλος, Παναγιώτης Μπρατάκος
Σκηνοθεσία: Δημήτρης Μυλωνάς
Υπόθεση: Μια παράσταση βασισμένη και αφιερωμένη στο έργο και στη ζωή του Α.Π. Τσέχωφ. Ένα παιχνίδι εξερεύνησης στον κόσμο του σπουδαίου συγγραφέα Α.Π. Τσέχωφ (αλληλογραφία, διηγήματα, νουβέλες, θεατρικά έργα) από τον οποίο «επινοείται» η παράσταση. Μια κωμωδία, που οι πρωταγωνιστές, άλλοτε με επιτυχία, άλλοτε μάταια, πάντα όμως με το γέλιο, που φανερώνεται ακόμα και στις πιο τραγικές στιγμές, προσπαθούν να συνδιαλαγούν με το βάρος της ύπαρξής τους.
Κριτική της παράστασης Τσέχωφ
Μια εύθυμη burlesque βιογραφική ανάγνωση και δραματοποίηση του διηγηματογράφου Τσέχωφ
Οι τρεις αδερφές κοντοστάθηκαν, έδειξαν προς τον ουρανό και φώναξαν με άγρια χαρά: «Εεεεεε, Θείε Βάνια, ένας γλάρος!» «Πώς βρέθηκε στα μέρη μας;» αναρωτήθηκε εκείνος και η κυρία με το σκυλάκι που τον συνόδευε απάντησε μελαγχολικά: «Μάλλον θα ξέφυγε από τον θάλαμο 6, που τον είχαν κλεισμένο». Σήκωσε με μια κομψή κίνηση το βέλο της, δάγκωσε τη ρόγα ενός φραγκοστάφυλλου που μόλις είχε κόψει και προσέφερε άλλη μια στον συνοδό της. «Αν ήμουν 20 χρόνια νεώτερος, είπε ο Θείος Βάνιας, θα άρπαζα αυτήν τη ρόγα κατευθείαν από τα χείλη σας, θα σας έσφιγγα όλο πάθος στην αγκαλιά μου και θα σας έκανα πρόταση γάμου. Όμως εμένα τρίζουν τα γόνατά μου και είναι μέρες που νιώθω περισσότερο αρκούδα παρά άνθρωπος». Εκείνη, με τη διακριτική τρυφερότητα που συνήθως απευθυνόμαστε σε έναν γερασμένο συγγενή, τον τάισε το φραγκοστάφυλλο σαν να ήταν μωρό και του είπε: «Δεν έχετε τότε παρά να μου τραγουδήσετε για την αγάπη!». Οι τρεις αδερφές πιο μπροστά, συνέχιζαν τη βόλτα στον βυσσινόκηπο…
Με μια πολύ αρμονικά δεμένη σκηνική σύνθεση ο Δημήτρης Μυλωνάς και η Εταιρεία Θεάτρου Εν Δράσει που ξεφεύγει από την πεπατημένη κι από τη μόδα των σπονδυλωτών αφηγήσεων παρουσιάζεται στο Θέατρο του Νέου Κόσμου. Από τον τίτλο της παράστασης δίνεται χωρίς περιστροφές ο δραματολογικός άξονας της παράστασης, ο Τσέχωφ και η δραματουργία του. Μετά από μια ολιγόλεπτη βιογραφική/εργογραφική παράθεση από τους ηθοποιούς της παράστασης, με μικρές κινήσεις ο χώρος και τα κοστούμια των ηθοποιών αναμορφώνονται δίνοντας χώρο στην πρώτη τσεχωφική διήγηση. Σε αυτό το προ-δραματικό κομμάτι, οι ερμηνευτές επικοινωνούν την προέλευση και τη βιογραφία του συγγραφέα με τον οποίο καταπιάνονται κυρίως μέσα από τη μουσική με μια παρτιτούρα που δικαιολογείται και δραματολογικά όπως φάνηκε από το σκηνικό αποτέλεσμα ενώ ταυτόχρονα αξιοποιείται πλήρως από το μουσικό background μελών της παράστασης (Παυλός Κατσιβέλης, Πάρις Θωμόπουλος). Αν η παράθεση των βιογραφικών/εργογραφικών στοιχείων γινόταν με «ανάγνωση» ή slides, το αποτέλεσμα θα έχανε το ενδιαφέρον του σε λίγα λεπτά. Αντίθετα, οι ερμηνευτές χειρίστηκαν τη γλώσσα του σώματος και τη μουσική, παίζοντας με τις πληροφορίες τους, κάνοντάς τις προσιτές και στον μη εξοικειωμένο με τον Τσέχωφ θεατή.
Στο καθαρά δραματουργικό κομμάτι, τα πρωτογενή μονόπρακτα του Τσέχωφ «Αρκούδα» και «Οι Βλαβερές Συνέπειες του Καπνού» και μερικά από τα διηγήματα του («Η Παπριγκούνια», «Ο Μαύρος Μοναχός», «Ο παροξυσμός») με τις εύθυμες παιγνιώδεις αναφορές στα κλασικά του θεατρικά έργα χωρίς να γίνεται η παύση εναλλαγής που συχνά παρατηρούμε σε αντίστοιχες σκηνικές προτάσεις. Ως κειμενοκεντρικός θεατής, έμεινα ικανοποιημένος –ενίοτε γοητευμένος- από την δραματουργική προσέγγιση και την αφήγηση του τσεχωφικού κόσμου και αναγνωρίζεται εύκολα η δύσκολη δουλειά που εκπονήθηκε. Για τις ανάγκες της σύντομης σκηνικής αφήγησης αλλά ενδεχομένως και για να μην κουραστεί ο θεατής με τις γνωστές τσεχωφικές «φιούμπες», δηλαδή τις τυπικές προσφωνήσεις, τη φλυαρία της καθημερινότητας, παρατηρείται μια έκπτωση στους διαλόγους και στα πρόσωπα των κειμένων με τα οποία ασχολήθηκαν, δίνοντας περισσότερο χώρο στην ουσία και τον υπαρξιακό προβληματισμό του τσεχωφικού ψυχισμού των ηρώων. Σαφώς, αυτή η επιλογή αφήνει μια ελαφρώς διαφοροποιήμενη αίσθηση από μια προσωπική ανάγνωση των πρωτότυπων διηγημάτων –ειδικά στην περίπτωση του Μαύρου Μοναχού- μπορεί να συνδέσει όμως με μια βελόνα και κλωστή τον κειμενικό καμβά της παράστασης, δίνοντας ένα αποτέλεσμα καθαρό, ισορροπημένο ανάμεσα στο δραματικό-υπαρξιακό και την καυστική παρατήρηση της καθημερινότητας της αναπτυσσόμενης ρωσικής κοινωνίας και εν τέλει απολαυστικό και λειτουργικό. Όπως άκουσα σε μια συνέντευξη των συντελεστών της παράστασης, ζητήθηκε από τους ηθοποιούς να διαβάσουν όλα τα διηγήματα του Τσέχωφ κι αυτό ήταν σίγουρα το κλειδί για να γίνει μια σοβαρή προσέγγιση στην σκηνική τους πρόταση.
Αναλυτικότερα για τον Τσέχωφ, στην «Παπριγκούνια» ο Πάρις Θωμόπουλος και η Μυρτώ Γκόνη αφηγούνται τη δραματική ιστορία της μιας νεαρής κοπέλας που έχει μεγαλομανείς καλλιτεχνικές φιλοδοξίες. Η ματαιόδοξη Παπριγκούνια φεύγει από τη συζυγική της εστία με τον εραστή της για να επιστρέψει μα κατεβασμένα πανιά να νεκροφιλήσει τον άντρα της που την αγαπούσε πραγματικά. Πολύ ενδιαφέρουσα σκηνική απόδοση του διηγήματος με τον Πάρι Θωμόπουλο να ερμηνεύει τόσο τον απατημένο σύζυγο όσο και τον εραστή, φωτίζοντας ενδεχομένως τους δύο αντεραστές σαν σιαμαία πρόσωπα του ίδιου ήρωα. Το ρόλο της Παπριγκούνια θα μπορούσαμε όχι άστοχα να τον διαβάσουμε κι ως μια Νίνα πριν τον εμβληματικό Γλάρο.
Στην «Αρκούδα», το αμιγώς κωμικό μονόπρακτο σκηνικά γίνεται μια πολύ στοχευμένη εικόνα με το «νεκρό» της προηγούμενης διήγησης να αναπαριστά το νεκρό σύζυγο της κλαίουσας χήρας. Πάνω λοιπόν από το έμψυχο ξόανο, η Μυρτώ Γκόνη κι ο Αλέξανδρος Αχτάρ θα παίξουν με μεγάλη χάρη το ερωτικό τους παιχνίδι, χωρίς τις περιττές περιστροφές του πρωτότυπου και του βοηθητικού ρόλου του υπηρέτη.
Στο «Μαύρο Μοναχό», τον «Φάουστ του Τσέχωφ», δραματοποιείται μια από τις σημαντικότερες νουβέλες του ρώσου συγγραφέα, με μικρότερη επιτυχία από ότι στις υπόλοιπες περιπτώσεις. Ο αιωνόβιος Μοναχός του Αχτάρ διατηρεί σε μεγάλο βαθμό το μυστικισμό της φύσης του ήρωά του, αλλά η αποκοπή του από τον μυθολογικό του πλακούντα, δίνει μια αντιπροσωπευτική μεν, ελλιπή δε αναπαράσταση της ιστορίας. Στα υπόλοιπα κείμενα που επιλέχθηκαν για τον δραματουργικό κορμό της παράστασης κρινόταν σκόπιμη και θεμιτή η συμπύκνωση ηρώων και διαλόγων, αλλά στο Μαύρο Μοναχό η απουσία του πατέρα της Τάνιας είναι καθοριστικής σημασίας για την κατανόηση του γοητευτικού αυτού μύθου γιατί η στατικότητα της επαγγελματικής και ακαδημαϊκής του ιδιότητας έρχεται σε μια ευθεία αντιπαράθεση με το έδαφος στο οποίο πατάει η μεγαλομανία που τυφλώνει τον Κόβριν. Ο απών πατέρας (απόντες πατέρες έχουν όλα τα δράματα του Τσέχωφ) στη διήγηση της παράστασης μα παρών στο τσεχωφικό αφήγημα ήταν κι ο καθοριστικός παράγοντας στο γάμο του Κόβριν και της Τάνιας, ενώ ο θάνατός του ήταν το τράβηγμα της ψυχολογικής κατάστασης ανάμεσά τους. Ο Παναγιώτης Μπρατάκος ζωγραφίζει κομψά στο σώμα του τον ψυχισμό του διαταραγμένου/μεγαλομανή Κόβριν, ο οποίος θα μπορούσε ν’ αξιοποιηθεί περαιτέρω υπό το πρίσμα της ευγένειας που γίνεται αγένεια, της πνευματικής συγκράτησης κι αυτογνωσίας σε αδυναμία κρίσης και του ερωτευμένου άντρα που χάνει το ερωτικό του ενδιαφέρον –εδώ θα μπορούσαμε να φέρουμε στο νου τον Ιβάνωφ, τον πρώτο δραματικό ήρωα του Τσέχωφ.
Στο μονόπρακτο «Οι Βλαβερές Συνέπειες του Καπνού», ο Πάρις Θωμόπουλος ξεδιπλώνει περισσότερο το ερμηνευτικό του ταλέντο (που δεν είναι μόνο μουσικό) δίνοντας ένα εξωφρενικό ρεσιτάλ ερμηνείας με μια σκηνική γλώσσα κατανοητή και κοινωνικοπολιτισμικά αναγνωρίσιμη παρουσία άκρως γοητευτική. Αντίστοιχα, ο Παναγιώτης Μπρατάκος στον «Παροξυσμό» εξερευνά με φόβο τον ερωτισμό με τις πόρνες ερχόμενος σε μια σύγκρουση με την αγνά ρομαντική του φυσιογνωμία, όπου μαζί με την «εταίρα» Γκόνη και τους συντρόφους του αναδεύουν το επίσης χαρακτηριστικό της δραματουργίας του Τσέχωφ, το ανεκπλήρωτο/υποβόσκων ερωτικό στοιχείο.
Υφολογικά, η παράσταση Τσέχωφ έχει σαφώς την τραγική της διάσταση, αλλά αναδεικνύει περισσότερο την κωμική-κωμικοτραγική του τσεχωφικού κόσμου. Προσωπικά, τοποθετώ τον Τσέχωφ πιο κοντά στην κωμωδία παρά στο δράμα με την μέχρι τότε σημασία του όρου «δράμα», καθώς πιστεύω πως με την παιγνιώδη του ματιά στην καθημερινότητα, μπορείς να περιέλθεις στα μεγάλα υπαρξιακά ζητήματα με μια σπάνια ποιότητα. Σε μερικά σημεία, τραβούν το κωμικό σε φαρσικά σημεία που ελάχιστα διαταράσσουν την σκηνική ισορροπία, αλλά επηρεάζουν σε κάποιο βαθμό τη δραματουργική απόδοση. Για το εξασκημένο μάτι, είναι διακριτή η αξιοποίηση των αυτοσχεδιασμών των ηθοποιών, αλλά αυτοί έχουν επεξεργαστεί και συνδεθεί σε τέτοιο βαθμό που πουθενά δεν μπορείς να παρατηρήσεις κάτι πρόχειρο ή «in progress». Αντίθετα, οποιαδήποτε σκηνογραφική και υφολογική αλλαγή γίνεται αυταπόδεικτα και αρμονικά (επιμέλεια κίνησης από τη Νατάσα Σαραντοπούλου) σαν ένα καλοκουρδισμένο νούμερο καμπαρέ.
Πέραν από τη δραματουργική εργασία του Δημήτρη Μυλωνά, το έτερο «ατού» της σκηνικής πρότασης Τσέχωφ είναι το προσωπικό δυναμικό του, οι ερμηνευτές του που «διασκεδάζουν παρέα με τον Τσέχωφ» με έμμετρα εξωφρενικούς ρυθμούς σε μουσική αλληλεπίδραση τόσο μεταξύ τους όσο και με το κοινό. Με κίνδυνο να δώσω μια διαστρεβλωμένη εικόνα της παράστασης, θα τη χαρακτήριζα ένα μεθυστικό τσεχωφικό underground πάρτι και δη καλά οργανωμένο. Ο σκηνοθέτης της παράστασης αλλά κι ο θίασος, αναγνωρίζει και φωτίζει την ιδιαιτερότητα της σκηνικής φυσιογνωμίας του καθενός από τους τέσσερις ερμηνευτές, οι οποίοι ελίσσονται ανάμεσα στον «πρωταγωνιστικό ρόλο» και τη χρήση τους ως «σκηνικά αντικείμενα» με τη λογική του θεατρικού παιχνιδιού. Πότε κωμικοί, πότε τραγικοί, πότε υπαρξιακοί, πότε αγανακτισμένοι, πότε συγκρατημένοι, ο θίασος του Τσέχωφ αποδεικνύεται ετοιμοπόλεμος και χαρισματικός. Ο μουσικοθεατρικός Πάρις Θωμόπουλος στο μονολογικό μονόπρακτο «Οι Βλαβερές Συνέπειες του Καπνού», η ιδιάζουσα φυσιογνωμία του Αλεξάνδρου Αχτάρ στον αινιγματικό μεταφυσικό «Μαύρο Μοναχό», η καθαρή τσεχωφική παρουσία του Παναγιώτη Μπρατάκου («Μαύρος Μοναχός», «Παροξυσμός») και φυσικά η μεγάλη δραματική παρουσία της Μυρτώς Γκόνη χτίζουν μια σύνθεση ερμηνευτική παράλληλα με τη δραματουργική.
Τα σκηνικά της Δήμητρας Λιάκουρα πλήρως χρηστικά, στήνουν έναν διάκοσμο με ποπ χρώματα και πορτραίτα του συγγραφέα-αντικείμενου μελέτης της παράστασης. Τα κοστούμια που έχει φιλοτεχνήσει, βοηθούν στις εναλλαγές της φύσης της ροής των κειμένων φτάνοντας στα όρια του burlesque. Αριστοτεχνικός σχεδιασμός φωτισμών από τη Θάλεια Βελεγράκη συνάδει με την σκηνοθετική «τρέλα» του Μυλωνά και των ερμηνευτών της παράστασης.
Συνολικά, η σύνθεση Τσέχωφ κατάφερε από σχεδόν επιφυλακτικό θεατή κατά την έναρξη της παράστασης, να με οδηγήσει σ’ ένα αυθόρμητο χειροκρότημα επιβράβευσης στο τέλος της. Πρόκειται αν μη τι άλλο για μία από τις πιο απολαυστικές αναγνώσεις του τσεχωφικού κόσμου που έχω βιώσει ως θεατής.
Trailer
Πληροφορίες της παράστασης Τσέχωφ
Συντελεστές:
- Σκηνοθεσία: Δημήτρης Μυλωνάς
- Δραματουργική επεξεργασία: Δημήτρης Μυλωνάς & θίασος
- Σκηνικά-Κοστούμια: Δήμητρα Λιάκουρα
- Σχεδιασμός φωτισμών: Θάλεια Βελεγράκη
- Μουσική: Παύλος Κατσιβέλης, Πάρις Θωμόπουλος
- Επιμέλεια κίνησης: Νατάσα Σαραντοπούλου
- Βοηθός σκηνοθέτη: Αθηνά Σακαλή
- Ημέρες και ώρες παραστάσεων: Τετάρτη έως Σάββατο στις 21:15, Κυριακή στις 19:00
- Διάρκεια: 85’
- Τιμές εισιτηρίων: 13, 10 (Σάβ., Κυρ.) | 12, 10, 8 (Τετ.-Παρ.).
Πληροφορίες θεάτρου
