"Αστερισμοί" του Νικ ΠέινΠρωταγωνιστούν: Στεφανία Γουλιώτη, Μάκης Παπαδημητρίου
Σκηνοθεσία: Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος
Υπόθεση: Η Μάριαν και ο Ρόλαντ. Εκείνη θεωρητική φυσικός κι εκείνος μελισσοκόμος, συναντιούνται σ’ ένα φιλικό σπίτι κι έτσι αρχίζει η ερωτική τους ιστορία. Ή τουλάχιστον μια από τις πολλές πιθανότητες αυτής της ιστορίας. Γιατί σύμφωνα με την κβαντική θεωρία, που μελετάει η Μάριαν, στο κβαντικό πολυσύμπαν, κάθε επιλογή που έχεις κάνει, κάθε απόφαση που έχεις πάρει ή δεν έχεις πάρει στη ζωή σου, όλα αυτά συνυπάρχουν σ’ ένα αφάνταστα πολύπλοκο σύστημα από παράλληλα σύμπαντα. Στο φως αυτής ακριβώς της θεωρίας παρακολουθούμε τη σχέση των δύο χαρακτήρων, καθώς συναντιούνται / φτιάχνουν μια σχέση / δεν καταφέρνουν να φτιάξουν μια σχέση / κάνουν έρωτα / δεν κάνουν έρωτα / μένουν μαζί / απατούν ο ένας τον άλλο / ζουν μια μονογαμική σχέση / χωρίζουν / ξαναβρίσκονται κοκ.

 

 

 

Κριτική


                                                                                                                                          Φτωχό σύμπαν της αγάπης…

 


Το Θέατρο του Νέου Κόσμου φιλοξενεί το πρωτότυπο και πρωτοποριακό έργο του Νικ Πέιν «Αστερισμοί». Το έργο αυτό του Άγγλου θεατρικού συγγραφέα ανέβηκε στο Ρόγιαλ Κόρτ, τον Ιανουάριο του 2012 και απέσπασε διθυραμβικές κριτικές. Τον Ιούλιο του ίδιου έτους, έλαβε το βραβείο Χάρολντ Πίντερ. Το έργο το έγραψε υποκινούμενος από μια βαθιά υπαρξιακή ανάγκη να κοινωνήσει τον αβάσταχτο πόνο του χαμού του πατέρα του. Λειτουργεί ως νηπενθές και ως μια προσπάθεια εκκένωσης του εαυτού προς μια πηγή παρηγοριάς: τα παράλληλα σύμπαντα. Όπως ο Πέιν εξομολογείται: «Οι Αστερισμοί αποτελούν την προσπάθειά μου να δώσω θεατρική μορφή σ’ αυτό το δίλημμα: την επιθυμία να θυμόμαστε, έναντι της ανάγκης να ξεχάσουμε.[…] Πρόκειται για ένα έργο, όπου η πολλαπλότητα αλλά και το πεπερασμένο της ύπαρξης αποτελεί ταυτόχρονα πηγή γιορτής και πένθους».

Η ιδιαιτερότητα του έργου έγκειται, ακριβώς σε αυτό το επιστημονικό υπόστρωμα, το οποίο ένας δημιουργός, που έχει μάθει να μεταφράζει τα πάντα σε λέξεις και αισθήματα, χρησιμοποιεί για λόγους αλληγορικούς και συμβολικούς. Στο έργο, λοιπόν, γίνεται η μεταφορά των επιστημονικών δεδομένων στο κοινωνικά διαρθρωμένο συνειδησιακό σύμπαν. Πηγή έμπνευσης του συγγραφέα ήταν το ντοκιμαντέρ του Μπράιαν Γκριν: «Το Κομψό Σύμπαν», στο οποίο εξετάζονται οι ασυμβατότητες μεταξύ της Γενικής Θεωρίας της Σχετικότητας και της Κβαντικής Μηχανικής. Στη δεκαετία, όμως του 1980, εμφανίζεται η θεωρία Χορδών, η οποία καταφέρνει να γεφυρώσει εν μέρει τις αντικρουόμενες θεωρίες. Ωστόσο, για να έχουν ισχύ οι μαθηματικοί υπολογισμοί αυτής της Θεωρίας, θα έπρεπε να θεωρηθεί ως δεδομένη η ύπαρξη 11 διαστάσεων χωροχρόνου, ενώ, ως τότε, στην επιστημονική συνείδηση υπήρχαν μόνο τέσσερις: τρεις για τον χώρο και μία για τον χρόνο. Αυτό, βέβαια, προκάλεσε την εμφάνιση διάφορων Θεωριών για πολλαπλά σύμπαντα.

Η υπόθεση διαπλέκεται ανάμεσα σε δύο πρόσωπα απλά και καθημερινά, χωρίς ίχνη ηρωισμού ή υπερβατικότητας στην συμπεριφορά και στα συναισθήματα. Η Μάριαν και ο Ρόλαντ δεν είναι ακραίες φυσιογνωμίες, αλλά δυο συνηθισμένες προσωπικότητες, που περνούν από όλα τα νοητικά, κοινωνικά και συναισθηματικά στάδια της ανθρώπινης ζωής. Εκείνη είναι θεωρητικός φυσικός και εκείνος μελισσοκόμος. Το μόνο κοινό της επαγγελματικής τους επιλογής είναι η ενασχόληση με τη φύση, στις μεγαλειώδεις και στις μικροσκοπικές της εκφάνσεις: σύμπαντα, μέλισσες (λογοτεχνικό σύμβολο της γλυκύτητας της ζωής). Αυτοί οι δυο άνθρωποι συναντώνται στα διάφορα σύμπαντα και παράλληλα εξελίσσεται αναλόγως με διαφορετικό τρόπο, η πορεία της σχέσης τους, γιατί, όπως γράφει ο συγγραφέας: «Στην πιο απλή μορφή της η Θεωρία των Κβαντικών Πολλαπλών Συμπάντων προβλέπει έναν κόσμο, όπου αμέτρητα αντίγραφα του καθενός μας ζούνε τελείως διαφορετικές ή ελάχιστα παραλλαγμένες ζωές».

Έτσι, οι ήρωες ταυτόχρονα, στα διαφορετικά σύμπαντα, βιώνουν συνειδησιακά διαφορετικές πραγματικότητες. Εναλλάσσονται, με αυτόν τον τρόπο, η πίστη με την απιστία, η απόρριψη με την αποδοχή, η συστολή με την τόλμη, η χαρά με την οδύνη, το πένθος με την γιορτή και τέλος, η ζωή με τον θάνατο. Ο θάνατος είναι προδιαγεγραμμένος σε όλα τα σύμπαντα της θεατρικής πραγματικότητας. Ωστόσο, δεν αντιμετωπίζεται φαταλιστικά από τους θεατές, καθώς η πιθανή συνέχεια της ζωής και η προσδοκία για στιγμιαίο πέρασμα σε μια άλλη διάσταση αποτελεί μια παραμυθία ψυχής και δημιουργεί μια παρηγοριά για τους πενθούντες μια απώλεια. Έτσι, το έργο απορρίπτει μια ντετερμινιστική θεώρηση της ζωής και ασπάζεται τη θεωρία πιθανοτήτων. Όλα διακυβεύονται στον βωμό της θεάς Τύχης.

"Αστερισμοί" στο Θέατρο του Νέου Κόσμου

Στο έργο κυριαρχεί μια επαναληπτικότητα, σχεδόν εμμονοληπτική, αποσπασμάτων, φράσεων, λέξεων, ακόμη και άναρθρων κραυγών. Πάντα, όμως, είναι διαφορετική η κατάληξη, διαφορετικά προδιαγεγραμμένη σε κάθε σύμπαν. Ο Δανός φιλόσοφος, θεολόγος, θρησκευτικός συγγραφέας και ψυχολόγος Σόρεν Κίρκεγκωρ, ο πρώτος υπαρξιστής φιλόσοφος που με το έργο του επηρέασε σημαντικά το ρεύμα του υπαρξισμού και την προτεσταντική θεολογία του 19ου αιώνα, γράφει κάπου χαρακτηριστικά: «Ανακάλυψα πως δεν υπάρχει επανάληψη. Κι ύστερα, το επανέλαβα με όλους τους δυνατούς τρόπους». Επίσης, μέσα στο έργο, αποκαλύπτεται ότι η αισθητηριακή πραγματικότητα είναι περιορισμένη. Οι αισθήσεις, πολλές φορές, δεν μπορούν να συλλάβουν τις απόκρυφες αλήθειες της ζωής και του σύμπαντος και οι άνθρωποι δεν μπορούν αισθητηριακά να συλλάβουν την πιθανότητα πολλαπλής ύπαρξης. Παρόμοια αντίληψη διατυπώθηκε ποιητικώς στον μύθο του σπηλαίου του Πλάτωνα. Οι δεσμώτες νόμιζαν πως ζουν σε έναν πραγματικό κόσμο, ενώ ήταν δέσμιοι σε έναν κόσμο ψευδαισθήσεων και αυταπάτης. Οι μεγάλες αλήθειες της ζωής, που φανερώνονταν με το χάιδεμα του ήλιου, ήταν μονάχα επώδυνες για τα μάτια των δεσμωτών, που είχαν συνηθίσει στην αλήθεια του σκοταδιού και της αμάθειας. Μέσα, λοιπόν, σε αυτό το ημίφως των ψευδαισθήσεων τίθεται στο έργο ένας προβληματισμός για την έννοια της ελεύθερης βούλησης και την ακεραιότητα των προσωπικών επιλογών. Αφού οι ήρωες γράφουν την ίδια πορεία ζωής, στη διάρκεια του θεατρικού χρόνου, και βιώνουν τα ίδια περιβαλλοντικά ερεθίσματα, τι είναι, άραγε, αυτό που μεταστρέφει τις επιλογές τους και διαφοροποιεί τη συνείδησή τους;

Η Στεφανία Γουλιώτη για άλλη μια φορά απέδειξε το μεγάλο υποκριτικό της ταλέντο. Η παρουσία της, στα διάφορα σύμπαντα, σηματοδοτούσε και την εκπληκτική αλλαγή της κινησιολογίας της, της φωνής, του ύφους και της διάθεσής της. Συνταρακτικές στιγμές πόνου εναλλάσσονταν με σκηνές ελαφρότητας στιγμιαία αποδεικνύοντας μεγάλο υποκριτικό βάθος. Όπως η ίδια εξομολογείται σε συνέντευξη: «Κάθε φορά που τελειώνει η πρόβα μένω εκτεθειμένη μπροστά στο παράλογο της ανάγκης μας να εξηγούμε τα φυσικά φαινόμενα, όπως ο θάνατος αλλά και μπροστά στην υπέροχη ιδέα ότι είμαστε μικρό μέρος όλης αυτής της κατασκευής! Όλη η ιδέα είναι ότι στο μικρόκοσμο των σωματιδίων οι κινήσεις είναι τόσο άπειρες, μέσα στη δεδομένη στιγμή, που επιτρέπει να συμβαίνουν τα πάντα ταυτόχρονα!!». Εξίσου χαρισματικός ο Μάκης Παπαδημητρίου, ο οποίος κρατώντας διαρκώς μια συναισθηματική αποστασιοποίηση τόσο σε στιγμές χαράς όσο και σε στιγμές οδύνης, δημιουργούσε μια ατμόσφαιρα οικεία καθημερινής τύρβης του χρόνου.

Η σκηνοθετική ματιά του Θεοδωρόπουλου, όπως σε όλες του τις παραστάσεις, ήταν εξαιρετικής τρυφερότητας και οξυδέρκειας. Όπως αποκαλύπτει η ηθοποιός: «Το υπέροχο μαζί του είναι ότι δεν ζητάει από σένα να του δώσεις τον καλύτερο εαυτό σου, πράγμα πολύ εγκλωβιστικό για τον ηθοποιό, αλλά δημιουργεί τις συνθήκες αυτός να αποκαλυφθεί απ’ την αρχή μόνος του, πράγμα μαγικό…». Εξαιρετική ήταν η σύλληψη της αλλαγής σύμπαντος με ένα χαρακτηριστικό κουδούνισμα και με ένα στιγμιαίο πάγωμα έκφρασης, το οποίο συνόδευε η εξαιρετική μουσική σύνθεση του Σταύρου Γασπαράτου, που στον περιορισμένο χώρο δημιουργούσε νέες φαντασιακές δυνατότητες. Μέσα στο έργο, γίνεται υπέρβαση του αφηγηματικού χρόνου και χώρου, η οποία πραγματώνεται ευφυώς, επί σκηνής, με τη δηλωτική παρουσία των διαφορετικών συμπαντικών διαστάσεων, μέσω των σκηνικών χώρων, που δημιουργούνταν με τον κατάλληλο χειρισμό φωτός και σκιάς.

Οι Αστερισμοί είναι μια παράσταση, που με εξαιρετικό τρόπο χειρίζεται το θέμα της πολυπλοκότητας των ανθρώπινων σχέσεων, παρόλο το εσκεμμένα απλό θεατρικό κείμενο. Οι άνθρωποι μπορεί, πολλές φορές, να είναι αθύρματα της τύχης αλλά έχουν παράλληλα και ελεύθερη βούληση, που ορίζει τις «σχέσεις του μεταξύ» και άρα και την ζωή τους. Όπως γράφουν οι καθηγητές Christakis και Fowler: «Αυτή η πρόοδος της ανθρωπότητας από την αρχική αναρχία προς όλο και μεγαλύτερα και πιο οργανωμένα κοινωνικά σύνολα μπορεί να γίνει κατανοητή ως μια σταδιακή αύξηση του εύρους και της πολυπλοκότητας των κοινωνικών δικτύων. Και σήμερα, καθώς γινόμαστε υπερσυνδεδεμένοι, η πρόοδος αυτή συνεχίζεται».

 

Πληροφορίες παράστασης


Συντελεστές 

  • Μετάφραση: Δημήτρης Κιούσης
  • Σκηνοθεσία: Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος
  • Βίντεο – Εικαστικό περιβάλλον: Παντελής Μάκκας
  • Μουσική: Σταύρος Γασπαράτος
  • Επιμέλεια κίνησης: Αγγελική Στελλάτου

Παίζουν  

  • Στεφανία Γουλιώτη, Μάκης Παπαδημητρίου

Ημέρες και ώρες παραστάσεων 

  • Από 04/10/2014 μέχρι 28/12/2014
  • Παραστάσεις: Σάβ. 7 μ.μ. Κυρ. 9.30 μ.μ. 

Τιμές εισιτηρίων 

  • € 15, φοιτ.-άνεργ.: € 12 

Διάρκεια παράστασης 

  • 70′

Πληροφορίες θεάτρου 

  • Θέατρο του Νέου Κόσμου (Πάνω Χώρος)
  • Αντισθένους 7 & Θαρύπου, Νέος Κόσμος
  • Τηλ.: 2109212900

 

 

 

 

 

Προηγούμενο άρθροΞεκινάει το 2o τμήμα Θεατρικής, Εκπαιδευτικής Ομάδας “Acting How?”
Επόμενο άρθροInvictus: Ο ανίκητος Νέλσον Μαντέλα