Η Αρχιτεκτονική των Βιβλιοθηκών στο Δυτικό Πολιτισμό- Από τη Μινωική Εποχή στον Μιχαήλ Άγγελο (1600 πΧ.- 1600 μΧ.). Στις 30 Νοεμβρίου και ώρα 12:30, πραγματοποιήθηκε η συνέντευξη τύπου της έκθεσης, στο Μουσείο Μπενάκη. Εγκαινιάστηκε στις 30 Νοεμβρίου 2016 και θα διαρκέσει ως τις 8 Ιανουαρίου 2017, στο κεντρικό κτήριο του Μουσείου, Κουμπάρη 1. Πρόκειται μια  έκθεση την οποία αξίζει να επισκεφτεί κάθε λάτρης της τέχνης, της αρχιτεκτονικής και του βιβλίου.

 

Αρχιτεκτονική των Βιβλιοθηκών- Escorial
Γενική άποψη της αίθουσας της βιβλιοθήκης του Escorial, σύμφωνα με τα σχέδια του J. Herrera.

Την έκθεση έχει επιμεληθεί ο αρχιτέκτονας και ιστορικός του βιβλίου Κ. Σπ. Στάικος και πραγματοποιείται με αφορμή την έκδοση του ομότιτλου βιβλίου του: «Η Αρχιτεκτονική των Βιβλιοθηκών στο Δυτικό Πολιτισμό- Από τη Μινωική Εποχή στον Μιχαήλ Άγγελο» . Όπως ειπώθηκε στη συνέντευξη τύπου, πριν από τα εγκαίνια, ο Κ. Στάικος είναι απόφοιτος της Σχολής Καλών Τεχνών και του “ École nationale supérieure des Arts Décoratifs” του Παρισιού. ‘Έχει εργασθεί σε ένα μεγάλο αριθμό προγραμμάτων οργάνωσης εσωτερικών χώρων, κυρίως βιβλιοθηκών. Παράλληλα, έχει δημοσιεύσει ένα μεγάλο αριθμό βιβλίων γύρω από αυτά τα ζητήματα και έχουν μεταφραστεί και παραγγελθεί από διάφορα μέρη του κόσμου.

 

Αρχιτεκτονική των Βιβλιοθηκών- Βιβλιοθήκη των Μεδίκων
Η μνημειώδης αίθουσα της βιβλιοθήκης των Μεδίκων και σε πρώτο πλάνο το περίτεχνο δάπεδο.

 

Όπως ανέφερε στη συνέντευξη τύπου ο ίδιος: «… με τα δυο πόδια σε δυο διαφορετικούς κόσμους, τον έναν τον αρχιτεκτονικό κόσμο, που οπωσδήποτε θέλει κάτι που σε κοιτάει να τελειώνει, να ολοκληρώνει… από την άλλη μεριά τον κόσμο του βιβλίου, η τύχη έφερε και η φύση μου ήτανε έτσι ώστε να ψάξω πιο βαθιά αυτή την ιστορία. Η Ιστορία από τους φιλολόγους και από τους ιστορικούς δεν έχει γραφτεί αναλυτικά ως προς το βιβλιακό κόσμο που υπήρχε από την εποχή του 5ου αιώνα, του Σωκράτη, του Αναξαγόρα και στη συνέχεια των πλατωνικών διαλόγων κλπ. Στο θέμα του βιβλίου, εκεί υπήρχε κενό…». «Η Αρχιτεκτονική των Βιβλιοθηκών», τόσο η έκθεση όσο και το βιβλίο, παρουσιάζουν την εξέλιξη των θαλάμων και των κτισμάτων που χρησιμοποιήθηκαν για τη φύλαξη και διατήρηση του εγχάρακτου υλικού. Δομούνται σε πέντε βασικές ενότητες: Ελληνικός κόσμος, Ρωμαϊκή εποχή, Βυζάντιο, Δύση στους Μεσαιωνικούς χρόνους και Αναγέννηση.

 

Αρχιτεκτονική των Βιβλιοθηκών- Μονή Αγίου Μάρκου
Άποψη της βιβλιοθήκης της μονής τοῦ Αγίου Μάρκου, που χτίστηκε κατά παραγγελία του Κόζιμο των Μεδίκων, βασισμένη στα αρχιτεκτονικά σχέδια του Michelozzo.

 

Ελληνικός Κόσμος

Ο Κ. Στάικος αναφέρει ότι η αρχή της δημόσιας βιβλιοθήκης στον κόσμο είναι ελληνική υπόθεση: «…από μία διαθήκη που υπάρχει, όπου ο Θαλής ο Μιλήσιος εμπιστεύεται μετά το θάνατό του στο Φερεκύδη από τη Σύρο, όσα βιβλία δεν έχει προλάβει να εκδώσει. Μα το λέει έτσι…». Στην έκθεση «Η Αρχιτεκτονική των Βιβλιοθηκών»,  στην ενότητα του ελληνικού κόσμου, δίνεται έμφαση στο χαρακτήρα των αρχειοφυλακείων κατά τη μινωική εποχή και στα κέντρα ,όπου από τα μέσα της πρώτης χιλιετίας, καλλιεργούνταν και προάγονταν τα γράμματα και οι τέχνες, δηλαδή στους Ναούς των Μουσών. Οργανωμένες συλλογές βιβλίων θησαυρίζονταν σε φιλοσοφικές σχολές που άρχισαν να λειτουργούν στη Μίλητο και στον Κρότωνα (του Πυθαγόρα), στην Ακαδημία του Πλάτωνα και στο Λύκειο του Αριστοτέλη. Η τυπολογία της επίσημης αίθουσας της βιβλιοθήκης ήταν ένα ναόσχημο κτίσμα και διατηρήθηκε και στην Οικουμενική Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας και στης Περγάμου.

Αρχιτεκτονική των Βιβλιοθηκών- Βιβλιοθήκη του Κέλσου- Έφεσος
Η αναστηλωμένη πρόσοψη της βιβλιοθήκης του Κέλσου στην Έφεσο.

 

Ρωμαϊκή εποχή

«Η Αρχιτεκτονική των Βιβλιοθηκών»- ενότητα Ρωμαϊκή εποχή: O Ιούλιος Καίσαρας ίδρυσε την πρώτη δημόσια βιβλιοθήκη στη Ρώμη το 43 πΧ. ακολουθώντας την ελληνική αρχιτεκτονική παράδοση, με τη διαφορά ότι αντί να τοποθετείται στο εσωτερικό το άγαλμα της θεάς Αθηνάς και των Μουσών απέξω, τοποθετείται του Απόλλωνα και του εκάστοτε θεοποιημένου αυτοκράτορα. Σκοπός του να εξισώσει τη λατινική με την ελληνική γραμματεία και για αυτό δημιούργησε δυο ξεχωριστά μεν, αλλά πανομοιότυπα κτήρια (διδυμία), στα οποία θησαυρίζονταν το ελληνικό και το λατινικό τμήμα αντίστοιχα.

 

Αρχιτεκτονική των Βιβλιοθηκών- Βιβλιοθήκη στην έπαυλη του Ανδριανού
Άποψη της υποθετικής ανακατασκευής της βιβλιοθήκης στην έπαυλη του Αδριανού στο Τίβολι. Museo della Civiltà Romana.

 

Βυζάντιο και Δύση στους Μεσαιωνικούς χρόνους

Κατά τη μεσαιωνική εποχή, η Αρχιτεκτονική των Βιβλιοθηκών δεν έτυχε ιδιαίτερης μέριμνας. Τόσο στο Βυζάντιο όσο και στα κράτη της δυτικής Ευρώπης οι βιβλιοθήκες πέρασαν στη λήθη. Το σύνολο της Χριστιανικής γραμματείας αποθηκεύτηκε σε πολυάριθμα μοναστήρια. Όπως αναφέρει ο Κ. Στάικος: «Άλλωστε υπάρχει και μια εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, γιατί οι πατέρες της εκκλησίας, έχοντας ένα ποίμνιο το οποίο, λίγο πολύ, δεν ξέρει και να διαβάσει, σχεδόν, είναι απλοί αγρότες κλπ, κοιτάνε να τους επιμορφώσουν και να προβάλλουν τη Χριστιανική γραμματεία. Τους λένε, λοιπόν, ότι αν είναι να σώσετε την ψυχή σας και να έχετε μια πορεία προς τη θέωση, δε χρειάζεται τίποτα από  όλα αυτά, ούτε ο Πλάτων, ούτε ο Αριστοτέλης, ούτε ο Επίκουρος, διαβάστε την Αγία Γραφή, την Αποκάλυψη και, κυρίως, τους βίους των Αγίων…».

Αρχιτεκτονική των Βιβλιοθηκών- Βιβλιοθήκη του Οικουμενικού Πατριαρχείου
Προσχέδιο της βιβλιοθήκης του Οικουμενικού Πατριαρχείου στο Φανάρι. Κ. Σπ. Στάικος.

 

Αναγέννηση

Τελευταία ενότητα της έκθεσης «Η Αρχιτεκτονική των Βιβλιοθηκών»: η Αναγέννηση. Την περίοδο αυτή, η σύζευξη της αρχαίας και της χριστιανικής γραμματείας είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία νέας τυπολογίας. Έτσι, οι βιβλιοθήκες ανακτούν την παλιά τους αίγλη ως ναοί της γνώσης, καθιερώνεται η ναόσχημη μορφή τους και θεωρούνται ισότιμες με τις εκκλησίες και τα καθολικά. Έκτοτε επανέρχεται και ο θεσμός της διπλοβιβλιοθήκης, η οποία περιλαμβάνει δύο ξεχωριστά τμήματα (το ελληνικό και το λατινικό) στον ίδιο χώρο.

 

Αρχιτεκτονική των Βιβλιοθηκών- Μαρκιανή Βιβλιοθήκη
Γενική άποψη της αίθουσας της Μαρκιανής Βιβλιοθήκης, σύμφωνα με τα σχέδια του J. Sansovino

 

«Η Αρχιτεκτονική των Βιβλιοθηκών στο Δυτικό Πολιτισμό- Από τη Μινωική Εποχή στο Μιχαήλ Άγγελο». Μια έκθεση πλούσια σε φωτογραφικό υλικό και εντυπωσιακά αρχιτεκτονικά σχέδια των ιστορικών βιβλιοθηκών. Η βιβλιοθήκη είναι ένα δοχείο πολιτισμού. Η αρχιτεκτονική της την εντάσσει στα μνημεία πολιτισμού και η οργάνωσή της θα συμβάλλει πάντα στη διαφύλαξη και μετάδοση του πολιτισμού με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Επομένως, πρόκειται για ένα αντικείμενο που αξίζει να διευρυνθεί και να μελετηθεί συστηματικά, ξεκινώντας από το παρελθόν των μεγάλων βιβλιοθηκών, ώστε αυτές να αποτελέσουν πηγή έμπνευσης για τους αρχιτέκτονες και για τη διαμόρφωση όλο και πιο εκσυγχρονισμένων μελλοντικών δοχείων πολιτισμού.

Αρχιτεκτονική των Βιβλιοθηκλων- Βιβλιοστάσια
Άποψη κλίτους της βιβλιοθήκης με τα βιβλιοστάσια. (Φωτ. Ν. Παναγιωτόπουλος 1996)
Ώρες Λειτουργίας Έκθεσης «Αρχιτεκτονική των Βιβλιοθηκών»

Τετάρτη, Παρασκευή: 09:00 – 17:00
Πέμπτη, Σάββατο: 09:00 – 24:00
Κυριακή: 09:00 – 15:00
Δευτέρα, Τρίτη: ΚΛΕΙΣΤΑ

Εισιτήρια

Κόστος: 9 & 7 ευρώ

 

Αρχιτεκτονική των Βιβλιοθηκών- Thomas Bodley
Άποψη της αίθουσας της βιβλιοθήκης, όπως διαμορφώθηκε και εξοπλίστηκε με τη χορηγία του Thomas
Bodley.

 

Προηγούμενο άρθρο“One week in the Library”: Το νέο graphic novel από τους Prince και Amor.
Επόμενο άρθροΚαι στα δικά μας-Επτά φίλοι τραγουδούν στο Ρυθμός Stage