Το Artic.gr παρευρέθηκε στην εκδήλωση για τα Αρχιτεκτονικά Βραβεία ΔΟΜΕΣ 2017, το Σάββατο 4 Μαρτίου στο Μουσείο Μπενάκη. Τα βραβεία αυτά εγκαινιάστηκαν ήδη από το 2009, με σκοπό την προβολή και διάδωση της σύγχρονης Ελληνικής αρχιτεκτονικής και αποτελούν πλέον ετήσιο θεσμό διεθνούς εμβέλειας. Η φετινή βράβευση πραγματοποιήθηκε για τις τρείς εξής κατηγορίες: καλύτερο πραγματοποιημένο έργο των ετών 2012-2016, καλύτερο πρώτο έργο νέου αρχιτέκτονα και καλύτερη ανεκτέλεστη αρχιτεκτονική μελέτη. Την κριτική επιτροπή αποτέλεσαν οι: Max Dudler ( αρχιτέκτων, διευθυντής του γραφείου “Max Dudler, architekt”, Βερολίνο), Sou Fujimoto ( αρχιτέκτων, διευθυντής του γραφείου “Sou Fujimoto Architects”, Τόκυο) και Jorge Silvetti ( αρχιτέκτων, καθηγητής, Graduate School of Design, Πανεπιστήμιο Harvard, και διευθυντής του γραφείου “Machado Silvetti”, Βοστόνη, Μασαχουσέτη). Οι διοργανωτές των βραβείων ζήτησαν από τους κριτές να αξιολογήσουν ο καθένας ξεχωριστά τα έργα που υποβλήθηκαν για τα Βραβεία ΔΟΜΕΣ 2017, χωρίς να γνωρίζει ο ένας κριτής την ταυτότητα του άλλου, και στη συνέχεια να καταγράψουν τα σχόλιά τους. Η διαδικασία πραγματοποιήθηκε ως εξής, τόσο για πρακτικούς λόγους, όσο και για τη συλλογή διαφορετικών ποικίλων απόψεων πάνω στα αρχιτεκτονικά έργα, όπως αναφέρει η ομάδα επιμελητών του περιοδικού ΔΟΜΕΣ.
Η εκδήλωση της απονομής για τα Βραβεία ΔΟΜΕΣ 2017 πραγματοποιήθηκε παρουσία σημαντικών εκπροσώπων του χώρου της αρχιτεκτονικής. Ο καθηγητής και επιμελητής του αρχιτεκτονικού περιοδικού ΔΟΜΕΣ, κ. Πανέτσος, αφού καλωσόρισε το κοινό, μίλησε με λίγα λόγια για τα φετινά βραβεία και την κριτική επιτροπή η οποία, ουσιαστικά, συγκροτήθηκε από σπουδαίους αρχιτέκτονες προερχόμενους από τρία σημεία του πλανήτη: Ευρώπη, Ιαπωνία, Αμερική. Στη συνέχεια, τόνισε ότι μέσα από τα Βραβεία ΔΟΜΕΣ 2017, γίνεται εμφανής μια μετατόπιση του πεδίου στο οποίο ασκείται η αρχιτεκτονική στην Ελλάδα. Δηλαδή, δεν τον ενδιέφερε να αναφερθεί στο περιοριστικό πλαίσιο της κρίσης στην Ελλάδα, αλλά στο γεγονός ότι τα τελευταία δύο με τρία χρόνια, η αρχιτεκτονική μετατοπίζεται από το πεδίο του Lifestyle σε ένα πεδίο στενά συνδεδεμένο με την ποιότητα. Σύμφωνα με τον κ. Πανέτσο, με αυτό τον τρόπο, η αρχιτεκτονική μεταβάλλεται σε κάτι το απαραίτητο, γεγονός σημαντικό και θετικό για το μέλλον.
Πριν ο ίδιος προχωρήσει στην απονομή των βραβείων, ανέφερε ότι ανάμεσα στις 154 συμμετοχές στα Βραβεία ΔΟΜΕΣ 2017, βρίσκονται ελάχιστα μεγάλα κτήρια, ωστόσο εντοπίζονται εμπορικά έργα με έντονη φιλοδοξία, καθώς και δύο ενδιαφέροντα έργα με χαρακτήρα σχεδόν εφήμερο και μεταβλητό. Από όλα τα έργα ξεχώρισαν 19 συμμετοχές οι οποίες απέσπασαν την ψήφο τουλάχιστον δύο εκ των τριών κριτών, ως καλύτερα έργα για τις τρεις κατηγορίες. Ανάμεσα σε αυτά υπάρχουν έντεκα πραγματοποιημένα έργα, τρία έργα νέων αρχιτεκτόνων και πέντε μελέτες. Στη συνέχεια, ο κ. Πανέτσος ανακοίνωσε τους βραβευθέντες και τους κάλεσε να παρουσιάσουν το έργο τους.
Κατάστημα Οπτικών “C_29 / Optimist”, Χαλκίδα, Εύβοια- Ελλάδα
Βραβείο στην κατηγορία «Καλύτερο πραγματοποιημένο έργο των ετών 2012-2016», στα Βραβεία ΔΟΜΕΣ 2017, απέσπασε το: Κατάστημα Οπτικών “C_29 / Optimist”, Χαλκίδα, Εύβοια- Ελλάδα έργο του αρχιτεκτονικού γραφείου 314 Architecture Studio. Πρόκειται για ένα κατάστημα οπτικών 90m2 το οποίο βρίσκεται στο ισόγειο ενός διατηρητέου κτηρίου του μεσοπολέμου, στο κέντρο της Χαλκίδας. Ο χώρος χαρακτηρίζεται από διαμπερότητα, καθώς το κατάστημα εκτονώνεται τόσο προς την κεντρική αγορά, όσο και προς το αίθριο στον πυρήνα του κτηρίου. Το κτήριο είναι σύμμεικτης κατασκευής, δηλαδή ο φέρων οργανισμός αποτελείται από λιθοδομή στο ισόγειο και από οπλισμένο σκυρόδεμα στους δυο ορόφους.
Οι αρχιτέκτονες του έργου, όπως αναφέρθηκε στα Βραβεία ΔΟΜΕΣ 2017, πειραματίστηκαν με την έννοια της διαβάθμισης στα υλικά, δηλαδή στη μετάβαση από λείες σε αδρές επιφάνειες. Ως αποτέλεσμα επιτεύχθηκε μια επιπλέον διαβάθμιση στον τρόπο με τον οποίο το ίδιο το φως αντανακλάται σε αυτές. Βασική, λοιπόν, ιδέα του σχεδιασμού αποτέλεσε, τελικά, η διαβάθμιση της υφής, η στιλπνότητα των υλικών και ο τρόπος με τον οποίο αυτά αντανακλούν ή απορροφούν το φως. Σε αντιστοιχία με την παραπάνω ιδέα επιλέχτηκαν και τα υλικά, ώστε να προσδίδουν έμφαση σε σημεία του χώρου, είτε να τον «σβήνουν», όπως αναφέρεται στο επίσημο κείμενο. Επιπλέον, τα περισσότερα αντικείμενα του χώρου μετασχηματίζονται σε πρισματικά γλυπτά. Ο χώρος του αίθριου σχηματίζει έναν νοητό κύβο. Επειδή η αρχική κάτοψη του διατηρητέου κτηρίου δεν επέτρεπε την οπτική επαφή του αίθριου και του καταστήματος, διαμορφώθηκε, στο μεταξύ τους χώρο, τοίχος υπό γωνία 45ο, καλυμμένος με καθρέπτη, ώστε μέσω της αντανάκλασης να δημιουργείται οπτική συνέχεια των δύο χώρων.
Θερινή κατοικία, Άγιος Νικόλαος, Σιθωνία, Χαλκιδική- Ελλάδα
Βραβείο στην κατηγορία «Καλύτερο πρώτο έργο νέου αρχιτέκτονα των ετών 2012-2016» στα Βραβεία ΔΟΜΕΣ 2017, απέσπασε η: Θερινή κατοικία, Άγιος Νικόλαος, Σιθωνία, Χαλκιδική- Ελλάδα, έργο της αρχιτέκτονα Εύα Σοπέογλου. Η μικρή αυτή κατοικία προέκυψε από την επιθυμία των πελατών για ένα σπίτι διακοπών με χαμηλές απαιτήσεις συντήρησης. Τοποθετείται σε οικόπεδο με ελαιώνα και θέα τη θάλασσα και το Άγιο Όρος. Όπως ανέφερε η ίδια η κα Σοπέογλου στα Βραβεία ΔΟΜΕΣ 2017: «Αυτή η κατοικία σχεδιάστηκε με τη λογική της κατοίκησης της σκιάς, είναι μια ελάχιστη κατοικία. Το πιο ενδιαφέρον κομμάτι της είναι το περίβλημα, ένα λεπτό, μεταλλικό περίβλημα, δεν έχει γυαλί, δεν έχει παράθυρα, δεν έχει πόρτες…». Ουσιαστικά, το εξωτερικό αυτό περίβλημα αποτελείται από ελαφρά μεταλλική επιφάνεια, συγκεκριμένα λαμαρίνα, η οποία τυλίγεται στην όψη και είναι κινητή. Η λαμαρίνα αποτελείται εξολοκλήρου από ένα διάτρητο σχέδιο, το οποίο δημιουργεί στις όψεις την εντύπωση ενός υφάσματος. Αυτό το σχέδιο είναι εμπνευσμένο από τη φυλλωσιά και τη σκιά των ελαιόδεντρων του οικοπέδου.
Όλα τα στοιχεία του κτηρίου είναι προκατασκευασμένα, ενώ χρησιμοποιήθηκαν για το σχεδιασμό και την κατασκευή τους συστήματα CAD/CAM και εξειδικευμένα μηχανήματα επεξεργασίας λαμαρίνας. Για το σχεδιασμό της κατοικίας λήφθηκαν υπ’ όψιν τόσο η κίνηση του ήλιου για τη σκίαση των χώρων, όσο και η θέα. Ουσιαστικά, χάρη στις διαφορετικές θέσεις του ήλιου, σε συνδυασμό με το διάτρητο σχέδιο των όψεων, οι εσωτερικοί χώροι γεμίζουν με εναλλασσόμενες σκιές καθ’ όλη τη διάρκεια της μέρας. Η κάτοψη διαστάσεων 3X7m, αναπτύσσεται στον άξονα ανατολής- δύσης και διαιρείται σε μικρότερους χώρους οι οποίοι ενώνονται με ένα κεντρικό διάδρομο. Αυτός ευθυγραμμίζεται με τα ελαιόδεντρα, τα οποία με τον τρόπο αυτό συμμετέχουν στην οργάνωση της κάτοψης.
Μικρή παραθεριστική κατοικία, Λευκάδα, Επτάνησα- Ελλάδα
Βραβείο στην κατηγορία «Καλύτερη μελέτη των ετών 2012-2016» στα Βραβεία ΔΟΜΕΣ 2017, απέσπασε η: Μικρή παραθεριστική κατοικία, Λευκάδα, Επτάνησα- Ελλάδα, του αρχιτέκτονα Ανδρέα Νικολοβγένη. Ο ίδιος ο αρχιτέκτονας αναφέρει ότι προσπάθησε, με αυτή τη μικρή μελέτη, να αναγάγει τη διαμονή και τον παραθερισμό στα θεμελιώδη συστατικά τους. Δηλαδή, σε μία σειρά από βοηθητικούς, κλειστούς χώρους και στο βασικό, ημι-υπαίθριο χώρο διημέρευσης, ανταποκρινόμενο στο ελληνικό κλίμα.
Σύμφωνα με τον κ. Νικολοβγένη, η Λευκάδα δε διαθέτει κάποιο μορφολογικό ιδίωμα το οποίο να παραπέμπει στο τοπικό, αλλά υπάρχει ένα ιδίωμα κατασκευαστικό, το οποίο προέκυψε μετά τον καταστρεπτικό για το νησί σεισμό του 1825 και τον τότε αντισεισμικό κανονισμό. Τα σπίτια της Λευκάδας αποτελούνται, ουσιαστικά, από μια πέτρινη βάση και ξύλινη ανωδομή η οποία εδράζεται απευθείας στο έδαφος, ανεξάρτητα από τη βάση. Επιπλέον, τα σπίτια αποτελούνται από ελαφρά ευτελή στοιχεία, όπως η λαμαρίνα. Κατ’ αντιστοιχία, ο αρχιτέκτονας δημιούργησε μια τσιμεντένια επιμήκη «ντουλάπα» στην οποία οργανώνονται οι βοηθητικοί χώροι. Το ξύλινο δάπεδο του χώρου διημέρευσης αναρτάται από τον τσιμεντένιο σκελετό ενώ στην ουσία εδράζεται στο έδαφος, όπως ακριβώς συμβαίνει στις κατοικίες της Λευκάδας. Τέλος, διάφορες σίτες, κουρτίνες και τέντες ορίζουν και προστατεύουν από τον καιρό τον ημι-υπαίθριο χώρο διημέρευσης.
Απόψεις της κριτικής επιτροπής στα Βραβεία ΔΟΜΕΣ 2017
Από τη σκοπιά του Max Dudler, ο ίδιος βλέπει πολύ θετικά τα Βραβεία ΔΟΜΕΣ 2017 ως μια διεθνή εμπειρία στην οποία επιβεβαιώνεται μια σημαντική ευρωπαϊκή σύνδεση: η κουλτούρα του οικοδομείν. Ο Sou Fujimoto τόνισε ότι παρά τον μικρό αριθμό συμμετοχών στην κατηγορία «Πρώτο κτήριο νέου αρχιτέκτονα» νιώθει ότι η αρχιτεκτονική στην Ελλάδα υπόσχεται ένα λαμπρό μέλλον. Επιπλέον, δείχνει εντυπωσιασμένος και από τα έργα των άλλων δύο κατηγοριών.
Ο Jorge Silvetti, σε αντίθεση με τα παραπάνω μέλη, δείχνει να προβληματίζεται σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας της συγκεκριμένης κριτικής επιτροπής στα Βραβεία ΔΟΜΕΣ 2017. Ο ίδιος θεωρεί ότι μέσω της συζήτησης μεταξύ των μελών ή ακόμα και με έναν Έλληνα αρχιτέκτονα ο οποίος θα γνωρίζει τις ιδιομορφίες του ελληνικού τόπου, θα διεξαγόταν ένα πιο ασφαλές αποτέλεσμα. Επιπλέον, δείχνει να ικανοποιείται από το επίπεδο των μελετών, αλλά απογοητεύεται από το μικρό αριθμό συμμετοχών στα υλοποιημένα έργα, κάτι το οποίο το συνδέει με την τωρινή οικονομική κρίση στη χώρα μας. Πάραυτα, τονίζει την αξία του θεσμού βραβείων των ΔΟΜΩΝ και προτείνει την επανεξέταση διαδικασιών σχετικά με τα βραβεία. Γιατί, είναι σημαντικό οι ΔΟΜΕΣ να συνεχίσουν να συμβάλλουν στη διάδοση της αρχιτεκτονικής σε διεθνές επίπεδο και στην αποτελεσματικότερη επίτευξη των στόχων τους ως αρχιτεκτονικός θεσμός.
Έπαινοι της κατηγορίας Καλύτερο πραγματοποιημένο έργο των ετών 2012-2016
«Το σπίτι της Παγώνας». Κατοικία, Βάρη, Αθήνα – Ελλάδα | Νίκος Σμυρλής
Κατοικία, Κέα, Κυκλάδες – Ελλάδα | Φαίδρα Ματζιαράκη, Victor Gonzalez Marti (Cometa Architects)
Τριώροφο κτήριο, Νέα Πεντέλη, Αθήνα – Ελλάδα | LL Associates
Nυκτερινό κέντρο «Έναστρον», Ταύρος, Πειραιάς – Ελλάδα | Ανδρέας Ιωαννίδης, Νέλλη Μάρδα
Έπαινοι της κατηγορίας Καλύτερο πρώτο έργο νέου αρχιτέκτονα των ετών 2012-2016
Τεϊοποτείο «Το τσάι», Αθήνα – Ελλάδα | Γιώργος Μπάτζιος Αρχιτέκτονες
«Χριστουγεννομηχανή», Θεσσαλονίκη – Ελλάδα | Χριστίνα Μαυροπαίδη
Έπαινοι της κατηγορίας Καλύτερη μελέτη των ετών 2012-2016
“Eco Cocoon”. Green Academy, Μπολώνια, Emilia–Romagna – Ιταλία | sparch Σακελλαρίδου / Παπανικολάου Aρχιτέκτονες
Ασπροκκλησιά, Στράτος, Αιτωλοακαρνανία – Ελλάδα | Γιάννης Γιαννούτσος
Σύνδεσμος: Η επίσημη ιστοσελίδα των ΔΟΜΩΝ
