Αριστοφανιάδα: Κριτική της παράστασης

Πρωταγωνιστούν: Αντώνης Καφετζόπουλος, Γεράσιμος Γεννατάς, Ευαγγελία Μουμούρη, Θάνος Τοκάκης, Ιωάννης Δρακόπουλος, Γιώργος Πυρπασόπουλος
Σκηνοθεσία: Ομάδα Ιδέα (Κώστας Γάκης, Αθηνά Μουστάκα, Κωνσταντίνος Μπιμπής)
Υπόθεση: Ο Αριστοφάνης πεθαίνει πάνω σε μια πρόβα τη στιγμή ενός έντονου διαπληκτισμού με τους ηθοποιούς του και να κατηφορίζει στον Άδη. Εκεί, θα προσπαθήσει να πείσει τους Θεούς του κάτω κόσμου να του χαρίσουν μια εβδομάδα ζωής, ώστε να ανεβάσει το τελευταίο έργο του στα επόμενα Διονύσια. Εκείνοι δέχονται με τον όρο όμως να μην χρησιμοποιήσει τίποτα χυδαίο στο έργο του. Ο Αριστοφάνης φυσικά αρνείται και αντιπροτείνει στους Θεούς του κάτω κόσμου να κάνει μια παράσταση για τους κατοίκους του Άδη κι αν οι εκείνοι πειστούν και τον κρίνουν άξιο, τότε να κερδίσει την πολυπόθητη εβδομάδα του. Η πρότασή του γίνεται δεκτή και έτσι, δημιουργείται ένα θέατρο εν θεάτρω με μια επιτομή από όλες τις υπέροχες στιγμές των έργων του, μια Αριστοφανειάδα.

Κριτική της παράστασης Αριστοφανιάδα

“Μια παράσταση για τον άριστο της κωμωδίας, τον Αριστοφάνη, που έρχεται από τον Άδη για να κερδίσει ξανά το κοινό του.”

Την Δευτέρα 11 Ιουλίου έκανε πρεμιέρα στο Ηρώδειο η νέα σύνθεση της ομάδας Ιδέα, η Αριστοφανιάδα, μια παράσταση-αφιέρωμα στο σύνολο του έργου και την ουσία της γραφής του μεγάλου ποιητή της κωμωδίας, του Αριστοφάνη, την βαθιά πολιτική και την βαθιά ανθρώπινη σχέση με το κοινό. Η παράσταση είναι συμπαραγωγή του Φεστιβάλ Αθηνών και του Δη.Πε.Θε Κρήτης και θα περιοδεύσει ανά την Ελλάδα με πρώτο σταθμό την Θεσσαλονίκη στις 13 Ιουλίου.

Το χειμώνα που μας πέρασε, η Ομάδα Ιδέα καταπιάστηκε με την αρχαία τραγωδία, παρουσιάζοντας στο Θησείον Το Δέντρο του Οιδίποδα, μια σύνθεση με βασικό κορμό τον θηβαϊκό μυθικό κύκλο (Οιδίπους Τύραννος, Επτά Επί Θήβας, Αντιγόνη, Οιδίπους Επί Κολωνώ) κάνοντας χρήση ακροβατικών τεχνασμάτων, με το γνωστό τους μεταθεατρικό χιούμορ. Αυτή τη φορά, στην Αριστοφανιάδα, ή για να περιγράψουμε καλύτερα το έργο, στο «Αριστοφάνης στον Άδη», ασχολούνται, με το έργο του Αριστοφάνη, παρουσιάζοντας με πολυεκφραστικά κι απτά μέσα τις 11 σωζόμενες κωμωδίες μ’ ένθετα στοιχεία από την ποπ κουλτούρα (Τιτανικός, Τρεις Αδερφές, Φάντασμα της Όπερας, Άρχοντας των Δαχτυλιδιών, Άμλετ, Οιδίποδας, Σαρλό).

Η δραματουργική δομή της θεατρικής σύνθεσης Αριστοφανιάδα, μορφολογικά συμπίπτει με τους θεατρικούς αγώνες στον Άδη, όπως περιγράφονται στους Βατράχους. Ωστόσο, εδώ ο ποιητής δεν ανταγωνίζεται κάποιον συνάδελφό του, αλλά τον ίδιο του τον εαυτό σε μια άλλη εποχή. Κατά πόσο ο Αριστοφάνης μπορεί να επικοινωνήσει με τη συνείδηση του αθηναϊκού κοινού σήμερα; Κατά πόσο μοιάζουν οι πολιτικές περιστάσεις του 5^ου αιώνα π.Χ. με τις βιωμένες τωρινές; Ο Αντώνης Καφετζόπουλος ως Αριστοφάνης λοιπόν, καλείται να διηγηθεί ενώπιον του κοινού τις μεγάλες του κωμωδίες μ’ εναλλακτικό τρόπο χρησιμοποιώντας μόνο δύο ηθοποιούς, κι αν καταφέρει να διασκεδάσει και να συγκινήσει το κοινό, θα καταφέρει να γυρίσει από τον Άδη στον πάνω κόσμο. Το κείμενο της ομάδας, είναι σε στίχο αναδιαμορφώνοντας τη δομή των κωμωδιών σ’ έναν ενιαίο κορμό ετερόκλητων δραματικών ειδών.

Στο ρόλο του κομπέρ (ή Άδη;) ο Γεράσιμος Γεννατάς δίνει την συνθήκη της κάθε αφήγησης, κάνοντας την Λυσιστράτη ένα λαϊκό παραμύθι με γιαγιά παραμυθού την Ευαγγελία Μουμούρη, τις Όρνιθες ένα θρίλερ, τις Νεφέλες «κατεστραμμένη» πολιτική επιθεώρηση, την Ειρήνη θέατρο μαριονέτας, τις Θεσμοφοριάζουσες μπαλέτο αλά Λίμνη των Κύκνων, τους Αχαρνής μια μίξη των ειδών κλασικής τραγωδίας και κωμωδίας, τις Σφήκες τρέιλερ κινηματογραφικής ταινίας, τις Εκκλησιάζουσες τραγούδι και τους Ιππής σαν μια ανάγκη πολιτικής τοποθέτησης.

Η βασική σκηνογραφική επιλογή στην Αριστοφανιάδα είναι η ξύλινη πράσινη άμαξα (σκηνικά Παναγιώτα Κοκκορού) που παραπέμπει σε τσίρκο, αλλά η καταγωγή της είναι από το μέσο μεταφοράς και διεξαγωγής αυτοσχέδιων παραστάσεων στην Αγγλία την περίοδο της Αναγέννησης. Πάνω σε αυτό εμφανίζεται ο Γ. Γεννατάς σαν απόκοσμο στοιχείο, δίνοντας μια δόση θεατρικής μαγείας στη συνθήκη που θ’ ακολουθήσει. Μέσα στην άμαξα είναι κρυμμένα όλα τα κοστούμια και τα αξεσουάρ των διάφορων ρόλων των ηθοποιών, και κάθε φορά που μπαίνουν εκεί μέσα, βγαίνουν διαφορετικά ενδεδυμένοι. Συμπληρωματικά ως προς το σκηνικό, λειτουργούν τα κομψοτεχνικά κοστούμια της Βασιλικής Σύρμα, που διασχίζουν τους μεγάλους σταθμούς της ιστορίας της ενδυματολογίας, από το αρχαίο δράμα, τον Μίμο και την Commedia Dell Arte ως την μολιερική κωμωδία, την επιθεώρηση και τα έργα ρεπερτορίου. Οι επιλογές των κοστουμιών διακρίνονται για την πολυχρηστικότητά τους, την άψογη εφαρμογή και τις εναλλαγές που ρέουν με θεατρική οικονομία, δίνοντας ένα αποτέλεσμα θεαματικό.

Ο ρόλος της μουσικής, όπως σε κάθε δουλειά της Ομάδας Ιδέα, έτσι και στην Αριστοφανιάδα είναι καταλυτικός. Ο Κώστας Γάκης συνέθεσε πρωτότυπη μουσική, σε δικούς του στίχους, ενώ ο Στέφανος Τορτόπογλου πέρα από τον σχεδιασμό των μουσικών εφέ, βρίσκεται ως μουσικός επί σκηνής ν’ αλληλοσυμπληρώνει την δραματουργική ροή σ’ ένα καθαρά μουσικοθεατρικό σύνολο.

Υποκριτικά, η Ομάδα Ιδέα κατάφερε να συνενώσει σ’ έναν καλοκουρδισμένο θίασο ετερόκλητες θεατρικές μονάδες με διαφορετική πορεία στον χώρο, αναδεικνύοντας άγνωστες πλευρές των ταλέντων τους. Η ενέργεια που φέρουν επί σκηνής –κυρίως ο Θάνος Τοκάκης, ο Γιώργος Πυρπασόπουλος και ο Ιωάννης Δρακόπουλος- είναι αλλέγρα και σπιρτόζα, βοηθώντας το κείμενο να προκύψει κι όχι να γίνει απλή εκφορά του, κάνοντας άμεσο το λόγο του Αριστοφάνη. Στο μουσικό κομμάτι, ξεχωρίζει, τόσο φωνητικά όσο και σκηνικά η Ευαγγελία Μουμούρη που υποδύεται στις τελευταίες δράσεις σταδιακά την Ειρήνη, την Κατανάλωση, την Πατρίδα που σέρνεται λαβωμένη με αλυσίδες, υπόδουλη των ωφελιμιστών.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον στη σύνθεση Αριστοφάνιαδα, έχει ο σχολιασμός φιλολογικών αναγνώσεων του Αριστοφάνη, με τρόπο απτό και κατανοητό, όπως η αθυροστομία του, η τόλμη του να γράψει για την σύμπραξη Αθηναίων-Λακεδαιμονίων κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου, ο τρόπος που σχολίαζε τα κακώς κείμενα της εποχής του. Είναι αισθητή η ανάγκη της Ομάδας Ιδέας να σπάσει το καλολογικά στοιχεία της απόστασης κοινού και πλατείας και να μιλήσει σε μια κατανοητή γλώσσα με το κοινό, δίνοντας την ουσία των έργων του Αριστοφάνη κι όχι την πλήρη κατασκευή τους. Σε καίρια σημεία της παράστασης, ο θίασος με επικεφαλής τον Γ. Γεννατά, κάνει την αριστοφανική παράβαση του Χορού προς το κοινό, ρίχνοντας φως στο κοινό, και καλώντας το κατά κάποιο τρόπο να κάνει πολιτικό διάλογο μαζί του.

Όλα τα επιμέρους στοιχεία της Αριστοφανιάδας που αναλύσαμε παραπάνω, περιγράφουν μια σύνθεση-πρόταση πρωτότυπη, ενδιαφέρουσα θεατρικά και άκρως απολαυστική, ένα καθαρό ιδεολογικό μανιφέστο, δίνοντας χώρο σ’ ένα νέο τρόπο ανάγνωσης των κλασικών κωμωδιών.

Trailer

Πληροφορίες της παράστασης Αριστοφανιάδα

Συντελεστές της παράστασης

• Δραματουργική επεξεργασία-σύνθεση κειμένων: Κώστας Γάκης, Κωνσταντίνος Μπιμπής, Αθηνά Μουστάκα, Δημήτρης Ζουγκός
• Σκηνοθεσία-Μουσική: Κώστας Γάκης
• Sound designer-Μουσικός επί Σκηνής: Στέφανος Τορτόπογλου
• Σκηνικά: Παναγιώτα Κοκκορού
• Κοστούμια: Βασιλική Σύρμα
• Φωτισμοί: Κατερίνα Μαραγκουδάκη
• Βοηθός Σκηνοθέτη: Ίρις Κανδρή
• Πρωταγωνιστούν: Πρωταγωνιστούν: Αντώνης Καφετζόπουλος, Γεράσιμος Γεννατάς, Γιώργος Πυρπασόπουλος, Ευαγγελία Μουμούρη, Ιωάννης Δρακόπουλος, Θάνος Τοκάκης
• Οργάνωση παραγωγής: Λευτέρης Πλασκοβίτης

Πρόγραμμα της περιοδείας και προπώληση εισιτηρίων

• https://www.viva.gr/tickets/theater/periodeia/aristofaniada/