Always Marlon Brando

Τον αποκάλεσαν τον μεγαλύτερο ηθοποιό που πέρασε ποτέ από τον κινηματογράφο. Εκείνος, από την άλλη, θεωρούσε ότι η ηθοποιία είναι η έκφραση μιας νευρωτικής παρόρμησης και δεν δίσταζε να παραδεχθεί ότι το κίνητρο του για να βρίσκεται στο Hollywood ήταν τα λεφτά. Όσο για την εξωτερική του εμφάνιση, «έχω τα μάτια πεθαμένου γουρουνιού», τόλμησε να πει κάποτε.
Τελικά, ποιος ήταν ο Marlon Brando; Ήταν ο άλλοτε ιδανικός, αλλά πολλές φορές προβληματικός Brando που παρουσίαζαν τα μέσα της εποχής; Ή μήπως ήταν ένα μυστήριο, ένα αίνιγμα; Τίποτα από αυτά δεν έχει σημασία. Ξέρουμε με σιγουριά, ότι όσο χρόνια και αν περάσουν, η μορφή του θα λάμπει πάνω στο πανί γιατί ήταν κάτι πέρα από μοναδικός. Το μονοπάτι που χάραξε στο χώρο της 7^ης Τέχνης επηρέασε γενιές ηθοποιών, που ήθελαν και θέλουν ακόμα να κλέψουν έστω και λίγο από το ταλέντο και τη λάμψη του.

Η ζωή του

O άνθρωπος που έμελλε να αλλάξει μια για πάντα τον ορισμό της λέξης «ηθοποιός» είδε το φως αυτού του κόσμου στις 3 Απριλίου του 1924, στην Omaha της Nebraska. Στο αίμα του, μπερδεύονταν οι ρίζες: γερμανικές, αγγλικές, ιρλανδικές. Η μητέρα του, την οποία χαϊδευτικά αποκαλούσαν Dodie από το Dorothy, ήταν μια γυναίκα που δεν συμβάδιζε με την εποχή της: ήταν ηθοποιός ενώ φορούσε παντελόνια, οδηγούσε αυτοκίνητο και είχε δύο κακές συνήθειες, το κάπνισμα και το ποτό. Ο πατέρας, ο Marlon Brando Sr. , όπως αναφέρει ο ίδιος ο ηθοποιός, δεν ήταν από εκείνους τους ανθρώπους που ευχαριστιούνται εύκολα. Πάντα έλεγε στον γιο του ότι δεν είναι ικανός για τίποτα. Ο Brando είχε επίσης δύο μεγαλύτερες αδερφές, την Jocelyn και την Frances.

Ο νεαρός δείχνει τον ατίθασο χαρακτήρα του ήδη από το λύκειο. Αποβάλλεται γιατί οδηγούσε τη μηχανή του ανάμεσα στους διαδρόμους. Φαίνεται πως χρειάζεται να μάθει τι σημαίνει η λέξη «πειθαρχία» και ποιος θα ήταν ο καλύτερος τόπος από μια στρατιωτική ακαδημία, την ίδια στην οποία είχε φοιτήσει και ο πατέρας του. Όμως, τα νιάτα που κυλούν στις φλέβες του δεν γνωρίζουν από κανόνες και όρια. Όχι μόνο συνεχίζει τις σκανταλιές και τις πλάκες, αλλά έχει το θάρρος να εξαφανίζει αυτό που δεν του αρέσει, όπως το γλωσσίδι της καμπάνας που σημαίνει τις ώρες στην ακαδημία.  «Η καμπάνα στην Στρατιωτική Ακαδημία σήμαινε κάθε ένα τέταρτο, και μας πρόσταζε να μπούμε στην τάξη, να φάμε, να κοιμηθούμε, να παραταχθούμε. Ήταν η φωνή της εξουσίας, και τη μισούσα», θα πει αργότερα σχετικά με το γεγονός. Δύο εβδομάδες πριν την αποφοίτηση, η εξουσία θα τον αποβάλλει, παρά τις αντιδράσεις των συμφοιτητών του.

Η υποκριτική

Είτε ήταν ο Θεός, είτε η φύση, σημασία έχει ότι ο Marlon είχε το σπάνιο «δώρο» από μικρός. Είχε ακόμα και κοινό, δηλαδή, την μητέρα του, της οποίας το μυαλό προσπαθούσε να «τραβήξει» από το αλκοόλ με το να μιμείται τις αγελάδες και τα άλογα της φάρμας, στην οποία έμενε η οικογένεια. Βέβαια, τα πράγματα έγιναν πιο σοβαρά μετά την αποτυχία στην στρατιωτική ακαδημία. Ο Brando αποφάσισε να κάνει κάτι με τη ζωή του και έτσι ακολούθησε τις αδερφές του στη Νέα Υόρκη. Εκεί, ξεκινά να παρακολουθεί μαθήματα στο Εργαστήρι Δραματικής Τέχνης, το οποίο διευθύνει ο Erwin Piscator, μαθητής του Stanislavski. H Stella Adler θα του διδάξει την μέθοδο  Stanislavski, δηλαδή, πώς να αντλεί από τα συναισθήματα και τις εμπειρίες του για να παίξει και θα γίνει η μόνη που αναγνωρίζει ως δασκάλα ο Brando, εκείνη που θα διευρύνει τις δυνατότητες της σκέψης του. Αργότερα, στο Actor’s Studio έρχεται σε επαφή με την «Μέθοδο» (μια υποκριτική μέθοδο που δίνει έμφαση στα κίνητρα των χαρακτήρων), την κάνει δική του και την τελειοποιεί. Σιγά, αλλά σταθερά αρχίζει να εμφανίζεται ο μοναδικός εκείνος τρόπος ερμηνείας, που συνδυάζει την εξυπνάδα, την διαίσθηση και τον ρεαλισμό.

Θα αρχίσει να εμφανίζεται στην θεατρική σκηνή του Broadway. Η αναγνώριση είναι άμεση, παρά το γεγονός ότι πολλές παραστάσεις δεν έχουν την αναμενόμενη επιτυχία. Όλοι λένε πως φέρνει μια νέα πνοή στο σανίδι. Μέχρι τότε οι ηθοποιοί ερμήνευαν τους ρόλους τους υπερβολικά, θεατρικά, ψεύτικα, ενώ ο Marlon έφερε μαζί του την αλήθεια, τον ρεαλισμό. Τον ανακαλύπτει ο Elia Kazan και του εμπιστεύεται τον απαιτητικό ρόλο του Stanley Kowalski στο έργο «Λεωφορείον ο Πόθος». Ο βίαιος και σκληρός Stanley θα του δώσει το εισιτήριο για την είσοδο του στον κινηματογράφο.

Ηθοποιός σημαίνει Brando

Το 1951, το πανί θα αποτυπώσει για πρώτη φορά τη φιγούρα του Brando στην μεταφορά του θεατρικού «Λεωφορείον ο Πόθος» στην μεγάλη οθόνη. Θρίαμβος, επιτυχία, αποθέωση από κοινό και κριτικούς, ένα νέο αστέρι μόλις ανέτειλε. Δίκαια, η Ακαδημία θα τον τιμήσει με μια υποψηφιότητα για Oscar. Το 1952, άλλη μια υποψηφιότητα τον περιμένει με τον ρόλο του Μεξικανού επαναστάτη, Emiliano Zapata στην ταινία “Viva Zapata”. Το 1953, ως Μάρκος Αντώνιος στο “Julius Caesar” εντυπωσιάζει ξανά. Την ίδια χρονιά, παίζει το ευαίσθητο ατίθασο αγόρι στην ταινία “The Wild One” και κάνει μόδα τα δερμάτινα τζάκετ. Την επόμενη χρονιά, με την εξαιρετική ερμηνεία στην ταινία του Elia Kazan «Το λιμάνι της αγωνίας» (“On the Waterfront”) κερδίζει δικαιωματικά το Oscar, αν και για τον ίδιο η ερμηνεία ως Terry Malloy ήταν μια αποτυχία.

Η επιτυχία συνεχίζεται τα επόμενα χρόνια. Από το 1954 ως το 1959 θα εμφανιστεί ως Ναπολέων (“Desiree”), στο πρώτο και τελευταίο μιούζικαλ της καριέρας του, όπου θα τραγουδήσει κιόλας (“Guys and Dolls”), σαν πιλότος της αμερικανικής αεροπορίας που ερωτεύεται μια Γιαπωνέζα (“Sayonara”), ενώ στην ταινία “The Young Lions” θα προσπαθήσει να αντιστρέψει την εικόνα του κακού Γερμανού.To 1962 ο Brando κάνει την πρώτη του σκηνοθετική απόπειρα στο γουέστερν “One Eyed Jacks”. Το remake της ταινίας “Mutiny on the Bounty” που ακολουθεί τον στέλνει στο μέρος που θα γίνει ένα από τα αγαπημένα του, την πανέμορφη Ταϊτή. Οι χρονιές 1963 με 1971 φαίνεται πως δεν ήταν οι καλύτερες για τον ηθοποιό μιας και οι ταινίες στις οποίες εμφανίζεται δεν κάνουν την αναμενόμενη επιτυχία. Ο ίδιος, μιλώντας για τα χρόνια εκείνα είπε ότι έκανε κάποιες ταινίες για τα λεφτά και άλλες επειδή του ζητήθηκε από φίλους και δεν μπορούσε να αρνηθεί. Αντίθετα,  ο Brando θεωρεί ότι στο φιλμ “Burn” του 1970 έπαιξε εξαιρετικά, ωστόσο λίγοι ήταν εκείνοι που πρόσεξαν την ερμηνεία του.

Και ύστερα, το 1972, ο Francis Ford Coppola έκανε στον Marlon μια πρόταση που δεν μπορούσε να αρνηθεί. Να παίξει τον Don Vito Corleone στην ταινία «Ο Νονός», που βασίστηκε πάνω στο ομώνυμο βιβλίο του Mario Puzo. Η καριέρα του Brando, που τα τελευταία χρόνια δεν ήταν στα καλύτερά της, απογειώθηκε ξανά. Έπαιξε για πρώτη φορά τον γκάνγκστερ, αλλά δεν τον παρουσίασε ως έναν αδίστακτο άντρα χωρίς αισθήματα. Για την ερμηνεία του κέρδισε το Oscar, ωστόσο δεν πήγε στην απονομή να το παραλάβει. Έστειλε την Ινδιάνα ακτιβίστρια Sacheen Littlefeather, δηλώνοντας με αυτό τον τρόπο την ένστασή του πάνω στο πως παρουσιάζονταν οι Ινδιάνοι στον κινηματογράφο και την τηλεόραση.

«Το τελευταίο τανγκό στο Παρίσι,» 1972. Ο Paul του Brando έχει τόσα πολλά στοιχεία από τον ίδιο. «Δεν θα καταστρέψω ποτέ ξανά τον εαυτό μου συναισθηματικά για να κάνω μια ταινία», λέει για την εμπειρία του. Το 1979 συνεργάζεται και πάλι με τον Coppola για το «Αποκάλυψη Τώρα». Αν και εμφανίζεται μόνο 15 λεπτά στο φιλμ ως συνταγματάρχης Kurtz, η ερμηνεία του αναδεικνύει για άλλη μια φορά το μέγεθος του ταλέντου του. Το 1980 ανακοινώνει ότι αποσύρεται από την υποκριτική, ωστόσο πως θα μπορούσε να κρατήσει το λόγο του; Το 1990 σατιρίζει κατά ένα τρόπο τον χαρακτήρα του Vito Corleone, παίζοντας ένα τύπο της μαφίας στο “The Freshman”, δίπλα στον νεαρό Matthew Broderick. Λίγο αργότερα, συνεργάζεται με τον Johnny Depp στο “Don Juan De Marco” και στο “The Brave”. Η τελευταία του ταινία ήταν το “The Score” του 2001, δίπλα στους Robert De Niro και Edward Norton.

Ο Αγωνιστής

Ένα ηθοποιός του διαμετρήματος του θα μπορούσε άνετα να επαναπαυτεί στις δάφνες του και να νοιάζεται περισσότερο για τον εαυτό του παρά για τον κόσμο γύρω του. Αυτό δεν συνέβη ποτέ για τον Marlon Brando. Ήδη από την δεκαετία του ’60, συμμετείχε ενεργά στο κίνημα για τα πολιτικά δικαιώματα των έγχρωμων της Αμερικής (Civil Rights Movement). Χρηματοδοτεί τους Μαύρους Πάνθηρες, μια επαναστατική, αφροαμερικανική, αριστερή οργάνωση ενώ γνωρίζεται προσωπικά και υποστηρίζει σθεναρά τους ηγέτες της, Bobby Seale και George Jackson.

Μάλιστα, ακόμα και στις ταινίες που γύριζε εκείνη την περίοδο, ο Brando περνούσε μηνύματα για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Για παράδειγμα, στη ταινία “Sayonara” ίσως ήταν η πρώτη φορά που το θέμα του έρωτα μεταξύ διαφορετικών φυλών, ενός Αμερικάνου και μιας Γιαπωνέζας, έκανε την εμφάνιση του στη μεγάλη οθόνη.

Τη νύχτα της δολοφονίας του Martin Luther King, ο Brando περπάτησε στις ταραγμένες γειτονιές του Harlem, όπου εκείνη την ώρα επικρατούσε πανικός. Δεσμεύτηκε ότι θα συνεχίσει το έργο του King, διασπείροντας σε όλο τον κόσμο το μήνυμα για τα δικαιώματα των μαύρων. Ήδη, με αυτές τις κινήσεις του έχει βάλει τη λαμπρή καριέρα του στο στόχαστρο καθώς οι ρατσιστές του αμερικανικού Νότου μποϋκοτάρουν τις ταινίες του και τον αποκλείουν από μελλοντικές παραγωγές τους.

Από το 1964 στέκεται στο πλευρό των Ινδιάνων που αγωνίζονται για τα δικά τους δικαιώματα. Χαρακτηριστική παραμένει η άρνησή του να παραλάβει το Oscar για τον «Νονό» και να στείλει στην απονομή μια Ινδιάνα ακτιβίστρια που αναφέρει την απάνθρωπη συμπεριφορά των κυβερνήσεων στου ιθαγενείς αμερικανούς.

Επίσης, αγωνίστηκε ενάντια στο apartheid και υποστήριξε την αποφυλάκιση του Nelson Mandela.

To τέλος

Από την δεκαετία του ’60 και μετά, ο ηθοποιός είχε προβλήματα με το βάρος του ενώ είχε διαγνωστεί με διαβήτη. Έφυγε από τη ζωή την 1^η Ιουλίου του 2004, χτυπημένος από προβλήματα υγείας. Μέχρι το τέλος, όμως, δούλευε με όποιο τρόπο μπορούσε για τις ταινίες. Σύμφωνα με υπόδειξη του, δεν έγινε καμία τελετή για την μνήμη του. Η σορός του αποτεφρώθηκε και σκορπίστηκε στην Ταϊτή και στην Κοιλάδα του Θανάτου.

Ο ίδιος είχε πει για τη πολυτάραχη ζωή του: «Δεν είμαι σε θέση να βγάλω κανένα συμπέρασμα από τη ζωή μου. Αντιλαμβάνομαι ότι πρόκειται για μια διαδικασία που εκτυλίσσεται και εξελίσσεται συνεχώς. Δεν μπορώ να γνωρίζω από σήμερα τι θα επακολουθήσει αύριο. Δεν θυμάμαι ποτέ να προσπάθησα να γίνω επιτυχημένος. Ήταν ένα γεγονός που απλώς μου συνέβη. Πιστεύω ότι η ιστορία της ζωής μου είναι μια διαρκής αναζήτηση της αγάπης».

Βιβλιογραφία