Ο Αλέξανδρος Ίσαρης μιλά για την ζωή και το έργο του στην Άννα Καρτάλη.
Ήταν ένα όμορφο βράδυ Παρασκευής που θα έχω στη θύμησή μου για αρκετό καιρό. Αυτό το βράδυ συνέπιπτε με την επίσκεψη στο σπίτι του κυρίου Αλέξανδρου Ίσαρη για χάριν της συνέντευξης που είχαμε προγραμματίσει εδώ και καιρό για το Artic. Η απόλαυση της βραδιάς ξεκίνησε με την διαδρομή. Μέσα στο λεωφορείο διάβαζα την συγκεντρωτική έκδοση των ποιημάτων του Εγώ ένας ξένος από τις εκδόσεις ΚίχληΜε συνεπήρε τόσο η συλλογή που ήταν σαν να έχω μπει και εγώ μες στις σελίδες της, κάπου εκεί ανάμεσα στις λέξεις!

Τι όμορφη που είναι αυτή η μοναξιά!
Γαλάζια στις άκρες και σκοτεινή στην καρδιά
Κατεβαίνει απ’ τα βουνά γρατσουνώντας το πρόσωπο
Και βυθίζεται στη θάλασσα με μάτια πικραμύγδαλα.
Μυρίζει δειλινό, τώρα που τα ηλιοτρόπια γέρνουν σκεφτικά
Κι όταν με δαγκώνει, το αίμα στέκεται αναποφάσιστο στις φλέβες.

 Όταν έφτασα στο σπίτι, ο κύριος Ίσαρης με υποδέχθηκε εγκάρδια και με ξενάγησε στον κόσμο του, σε ένα κόσμο που “μυρίζει” βιβλία, ποιήματα.. χρώματα και σκίτσα! Το βράδυ πέρασε γρήγορα μα απολαυστικά και ένα μέρος της συζήτησής μας… σας το χαρίζουμε!

Ευχαριστούμε κύριε Ίσαρη εκ βάθους καρδίας και σας ευχόμαστε και εμείς Καλή και Δημιουργική Χρονιά!

Αλέξανδρος Ίσαρης - Άννα Καρτάλη
Αλέξανδρος Ίσαρης – Άννα Καρτάλη

Ο Αλέξανδρος Ίσαρης γεννήθηκε το 1941 στις Σέρρες. Σπούδασε αρχιτεκτονική στα Πολυτεχνεία του Γκρατς και της Θεσσαλονίκης. Έχει δημοσιεύσει κατά καιρούς δοκίμια, πεζά, ποιήματα και μεταφράσεις σε πολλά λογοτεχνικά περιοδικά. Επί οκτώ χρόνια ήταν υπεύθυνος της ελληνικής σύνταξης του περιοδικού “Ausblicke”. Για την πρώτη του ποιητική συλλογή “Όμιλος Φίλων Θαλάσσης – Ο ισορροπιστής”, του απονεμήθηκε το βραβείο Μαρίας Ράλλη (1977). Το 1990 επισκέφθηκε σημαντικά πολιτιστικά κέντρα της Γερμανίας, ύστερα από πρόσκληση του Ινστιτούτου Γκαίτε. Τα έτη 1990, 1992, 1994 και 1999 έμεινε για ένα διάστημα στη Βιέννη, ως προσκεκλημένος της Αυστριακής Λογοτεχνικής Εταιρείας. Το 1997 έγινε ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας Τόμας Μπέρνχαρντ. Το 1997 του απονεμήθηκε το κρατικό βραβείο μετάφρασης για το “Μπετόν” του Τόμας Μπέρνχαρντ. Το 2007 του απονεμήθηκε το βραβείο μετάφρασης του ΕΚΕΜΕΛ για το βιβλίο του Λούντβιχ Τηκ “Ο Ξανθός Έκμπερτ-Το Ρούνενμπεργκ”. Το 2011 ανακηρύχθηκε «Συγγραφέας της χρονιάς» από το περιοδικό Status για το βιβλίο του “Βίνκελμαν ή το πεπρωμένο”. Για το ίδιο βιβλίο του απονεμήθηκε το 2011 και το βραβείο διηγήματος του περιοδικού Διαβάζω, όπως και το βραβείο λογοτεχνικής μετάφρασης του ΕΚΕΜΕΛ για το βιβλίο “Επιστολές σε έναν νεαρό ποιητή” του Ράινερ Μαρία Ρίλκε. Το 2012 δημοσιεύτηκαν ποιήματά του στην Anthologie de la poésie grecque 1975-2005 (Eκδόσεις L’ Harmattan).  Από τις εκδόσεις επίσης Κίχλη το 2012 κυκλοφόρησε το διήγημά του “Προσκέφαλο με φύλλα λεμονιάς” και το 2013 η συγκεντρωτική έκδοση των ποιημάτων του με τον τίτλο “Εγώ ένα ξένος“, Ποιήματα 1967 – 2011.  Ο Αλέξανδρος Ίσαρης είναι επίσης πολύ γνωστός ζωγράφος και γραφίστας. Έχει παρουσιάσει ζωγραφική του σε οκτώ ατομικές και σε δώδεκα ομαδικές εκθέσεις. Από το 1978 ζει στην Αθήνα.

Άννα Καρτάλη: Ποιητής, μεταφραστής, πεζογράφος, ζωγράφος, γραφίστας και αρχιτέκτονας. Κύριε Ίσαρη είστε ένας άνθρωπος δημιουργικός και πολυπράγμων. Πώς προέκυψε η αγάπη σας για την κάθε τέχνη και ποια η ιστορία πίσω από αυτή.

Αλέξανδρος Ίσαρης: Κατ’ αρχάς δεν μου αρέσει η λέξη “πολυπράγμων”. Πολυπράγμων είναι κάποιος που τσαλαβουτάει με μεγάλη ελαφρότητα σε διάφορες μορφές Τέχνης, ενώ εγώ είμαι το ακριβώς αντίθετο.΄Ο,τι και αν κάνω, το αντιμετωπίζω με μεγάλη σοβαρότητα και προσπαθώ να πετύχω ένα αποτέλεσμα που κρύβει πολύ μόχθο. Στόχος μου είναι πάντα να παραδίδω ένα άψογο καλλιτεχνικό προϊόν αφού έχω εξαντλήσει όλα τα εφόδια που διαθέτω. Σας αναφέρω μερικά παραδείγματα. Για τη μετάφραση του μοναδικού μυθιστορήματος του Ρίλκε που παρέδωσα πρόσφατα, αφιέρωσα τέσσερα χρόνια. Και για να ολοκληρώσω έναν πίνακα ζωγραφικής, εργάζομαι επί δύο, τρεις ή και τέσσερις μήνες. Προτιμώ τη λέξη “πολυτάλαντος”. Είμαι ένας αναγεννησιακός άνθρωπος, γιατί έτσι γεννήθηκα. Αυτά ήταν τα DNA που κληρονόμησα από τους γονείς μου. Ο πατέρας μου ήταν ποδοσφαιριστής και διάβαζε μόνο εφημερίδες. Η μητέρα μου έπαιζε υπέροχα βιολί και μαντολίνο, διέθετε μια εξαίσια φωνή, και διάβαζε αχόρταγα ελληνική και ξένη λογοτεχνία. Τη μορφή και το χαρακτήρα τα πήρα από τον πατέρα μου, και τις καλλιτεχνικές ευαισθησίες από τη μητέρα μου.

Άννα: Ως ζωγράφος δείχνετε ιδιαίτερη προτίμηση στο μολύβι. Γιατί όχι στο λάδι ή στην τέμπερα;

Αλέξανδρος Ίσαρης: Παλιά ζωγράφιζα με μελάνια και αργότερα με λάδι. Τελικά κατέληξα στα χρωματιστά μολύβια, γιατί με αυτόν τον τρόπο αποδίδω τέλεια και την πιο μεγάλη λεπτομέρεια. Την τεχνική αυτή τη χρησιμοποιώ πάνω από είκοσι χρόνια και θα συνεχίσω να τη χρησιμοποιώ ως το τέλος της ζωής μου.

Αλέξανδρος Ίσαρης
Ο Αλέξανδρος Ίσαρης στη βιβλιοθήκη του σπιτιού του, από τη συνέντευξη του στην Άννα Καρτάλη για το Artic.gr – Photo: Vasilis Papavasileiou

Άννα: Ασχολείστε με την γραφιστική για βιοποριστικούς λόγους;  Πιστεύετε πως μειώνεται η έμπνευση των καλλιτεχνών που για βιοποριστικούς λόγους ασχολούνται με επαγγέλματα που δεν έχουν σχέση με τις τέχνες ή με αυτό τον τρόπο βρίσκουν τις ισορροπίες;

Αλέξανδρος Ίσαρης : Οταν το 1978 κατέβηκα από τη Θεσσαλονίκη στην Αθήνα, αποφάσισα να εγκαταλείψω οριστικά την αρχιτεκτονική που ποτέ δεν αγάπησα και να αφιερωθώ στη ζωγραφική, στη λογοτεχνία και τη φωτογραφία.΄Εκλεισα μία γκαλερί και άρχισα να δουλεύω πυρετωδώς δέκα ώρες την ημέρα. Ετοίμασα τριάντα πίνακες με λάδια και δέκα μεγάλα σχέδια με μολύβι.΄Ομως στάθηκα πολύ άτυχος. Τα εγκαίνια της πρώτης μου έκθεσης στην Αθήνα, έγιναν πέντε ημέρες μετά τον μεγάλο σεισμό του 1981. Η γκαλερί ήταν γεμάτη ρωγμές, υπήρχε μεγάλη ανασφάλεια, ο κόσμος ήταν τρομοκρατημένος και πούλησα μόνο τέσσερα σχέδια. Ακολούθησε μία περίοδος μεγάλης φτώχειας και δυστυχίας.΄Αρχισα να κάνω μεταφράσεις, επιμέλειες βιβλίων, εικονογραφήσεις παιδικών βιβλίων και διορθώσεις κάθε είδους.΄Ενας εκδότης μου ζήτησε να του κάνω το εξώφυλλο ενός βιβλίου. Το εξώφυλλο άρεσε πολύ σε όλους. ΄Αρχισα να δέχομαι προτάσεις και από άλλους εκδοτικούς οίκους. Μέσα σε δύο χρόνια έγινα ένας περιζήτητος γραφίστας!΄Οταν άρχισα να συνεργάζομαι σταθερά με το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, τα οικονομικά μου βελτιώθηκαν αισθητά. Παράλληλα άρχισα να ζωγραφίζω πυρετωδώς, αλλά αυτή τη φορά με χρωματιστά μολύβια.. Η έμπνευσή μου δεν μειώθηκε, αλλά περιορίστηκε ο χρόνος που διέθετα για τη λογοτεχνία, τις μεταφράσεις και τη ζωγραφική. Πάντως ένιωθα πολύ περήφανος και δυνατός που μπόρεσα να ξανασταθώ στα πόδια μου, αν και αυτό μου στοίχισε πολλές επισκέψεις σε γιατρούς και νοσοκομεία…

 

Άννα: Έχετε κατοικήσει στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη και την Γερμανία για μικρότερο διάστημα. Ποια πόλη από τις τρεις σας ενέπνευσε για περισσότερη δημιουργία;

Αλέξανδρος Ίσαρης : ΄Εχω ζήσει στις Σέρρες, στη Θεσσαλονίκη και στην Αθήνα.΄Εχω μείνει για μεγάλα διαστήματα στο Βερολίνο και στη Βιέννη. Η μόνη πόλη που με εμπνέει είναι η Αθήνα, μια πόλη πολύ ζωντανή, θορυβώδης, δύσκολη, προβληματική, άσχημη και μουντζουρωμένη, με περιοχές γύρω από την Ακρόπολη, το Θησείο και το Μοναστηράκι ανεπανάληπτης ομορφιάς. Εδώ στην Αθήνα δημιούργησα πολλά σημαντικά πράγματα. Αυτή η ανωνυμία και η αδιαφορία των ανθρώπων με βοηθούν να συγκεντρώνομαι στον εαυτό μου και στον κόσμο μου. ‘Αλλωστε η Αθήνα έχει υπέροχο κλίμα και το ωραιότερο φως του κόσμου!

 Άννα: Μετά από όλη αυτή τη δημιουργία και την προσφορά σας στην τέχνη, πείτε μας αν γυρνούσατε πίσω τον χρόνο, θα γράφατε και πάλι αυτά που γράψατε; Θα κάνατε κάποιο άλλο επάγγελμα; Θα αλλάζατε στίχους, λέξεις, πινελιές σε πίνακες, χρώμα στην ζωή σας;

Αλέξανδρος Ίσαρης : Νομίζω πως δεν θα άλλαζαν πολλά πράγματα.΄Ολα έγιναν όπως έπρεπε να γίνουν. Πιστεύω πολύ στο πεπρωμένο. Πιστεύω σ’ αυτό που είπε κάποτε ο μεγάλος Λατινοαμερικάνος συγγραφέας Ερνέστο Σάμπατο: ” Μην είστε αθώοι! Τίποτα δεν είναι τυχαίο”.

Αλέξανδρος Ίσαρης
Αλέξανδρος Ίσαρης

Άννα: Πού είστε πιο πιστός στην εικόνα ή τη γραφή; Στα σχήματα ή τα λόγια;

Αλέξανδρος Ίσαρης : Είμαι πιστός και στα δύο. Μόνο που επειδή οι λέξεις διαθέτουν τεράστια δύναμη, τις φοβάμαι πολύ.΄Οταν γράφω δικά μου κείμενα ή μεταφράζω κείμενα άλλων συγγραφέων (έχω μεταφέρει στα ελληνικά πάνω από τριάντα βιβλία), υποφέρω αφάνταστα. Νιώθω σαν να βαδίζω σε ένα τεράστιο ναρκοπέδιο. Ενώ τα χρώματα και τα σχήματα είναι περισσότερο αθώα. Η λογοτεχνία με κουράζει, ενώ η ζωγραφική με απογειώνει. Παρ’ όλ’ αυτά τις αγαπάω και τις δυο.

 Άννα: Πάμε και στην ποίηση.. Γιατί βάζετε στις πληγές το νύχι; Γιατί το ακάνθινο στεφάνι στα μαλλιά; Γιατί να χει πίκρα το φιλί;
Από το ποίημα “Πρέπει να βρω μια γλώσσα” και την συλλογή “Θα επιστρέψω φωτεινός” (Ποιήματα 1993-1999) (2000).

Αλέξανδρος Ίσαρης : Γιατί δεν μπορώ να ξεχάσω.΄Εζησα μια ζωή υπερβολικά περιπετειώδη και δύσκολη.΄Οποτε επιστρέφω στην πεδιάδα των αναμνήσεων είναι σαν να βάζω το νύχι στις πληγές..Στη ζωή μου υπήρξαν πολλές ασθένειες, προδοσίες, οικονομικές δυσκολίες, ανεκπλήρωτοι έρωτες, δυσλειτουργικές φιλίες…Δεν παραπονιέμαι. Το ότι όλα αυτά μετουσιώθηκαν τελικά σε Τέχνη, είναι πραγματική ευλογία.

Άννα: Λέτε στο ποίημα Άνυδρη καρέκλα:
Με κούρασε αυτή η άνυδρη καρέκλα. Κι έπειτα δίχως αγάπη τι να πεις;
Ακόμα και οι στίχοι μας μοιάζουν από πηλό. 
Από τη συλλογή Θα επιστρέψω φωτεινός (Ποιήματα 1993-1999) (2000). 

Η αγάπη δεν είναι ένας καλός λόγος να γράψει κάποιος; Γιατί κάποιοι αρνιούνται πως είναι ερωτικοί ποιητές; Για ποιο λόγο θεωρείται περιορισμός ο ερωτισμός; Δεν είναι και αυτός μεγάλο κομμάτι της ζωής και της έμπνευσης;

 Αλέξανδρος Ίσαρης : Η αγάπη και ο έρωτας καταλαμβάνουν μεγάλο χώρο στα έργα μου. Καθώς και οι ματαιώσεις, οι διαψεύσεις, οι θάνατοι. Μια ζωή χωρίς αγάπη δεν είναι καν ζωή. Εγώ πρόσφερα απλόχερα την Αγάπη μου στους άλλους.΄Ομως έζησα και σε μεγάλες, σκοτεινές κάμαρες, όπου η αγάπη υπήρχε μόνο στα βιβλία. Αυτό που χαρακτηρίζει την ύπαρξή μου γενικά είναι η μοναξιά και η σιωπή.΄Όμως μέσα σ΄αυτή την αχανή ακινησία, μπόρεσα και δημιούργησα πολλά σημαντικά πράγματα.

Άννα: Ο χρόνος απαλύνει την επιθυμία ή απλά την λησμονά;

Αλέξανδρος Ίσαρης : Δυστυχώς η επιθυμία παραμένει σε όλη μας τη ζωή.΄Ομως οι περισσότερες ζωές είναι ένα μωσαϊκό ανεκπλήρωτων επιθυμιών. Ευτυχώς με το χρόνο γινόμαστε πιο σοφοί, λιγότερο παρορμητικοί και περισσότερο επιφυλακτικοί.

Αλέξανδρος Ίσαρης
Αλέξανδρος Ίσαρης

Άννα: Ποιο της απόρριψης το χρώμα; Η μοναξιά σώζει από την απουσία;

Αλέξανδρος Ίσαρης: Η απόρριψη είναι μαύρη. Η μοναξιά δεν σώζει από την απουσία. Η μοναξιά σε έναν κοινό άνθρωπο οδηγεί στη απελπισία, στην αρρώστια και στο θάνατο.΄Ομως για έναν καλλιτέχνη είναι πηγή έμπνευσης. Θεωρώ τον εαυτό μου φοβερά προνομιούχο άτομο, γιατί μέσα από τη μοναξιά κι από την απουσία κατάφερα να δημιουργήσω τόση ομορφιά!

Άννα: Και πάμε στην συλλογή “Εγώ ένας ξένος, Κίχλη (2013)” . Nιώθετε ξένος; Οι άνθρωποι νιώθουμε παραγκωνισμένοι από τους γύρω μας ή μήπως είμαστε πρωτίστως παραγκωνισμένοι από τον ίδιο μας τον εαυτό;
Στην ίδια συλλογή λέτε: «Γλιστρώντας από πόρτα σε πόρτα / Ξόδεψα τον ήλιο και τον ουρανό / Και ποτέ κανένας δεν ρώτησε / Για τ’ όνομά μου»
Θέλετε να μας μιλήσετε για αυτούς τους υπέροχους στίχους;

Αλέξανδρος Ίσαρης: ΄Ενιωθα ξένος από πολύ παλιά.΄Ημουν ξένος ανάμεσα στα άλλα παιδιά, ανάμεσα στους συμφοιτητές μου, ανάμεσα στους φαντάρους, ανάμεσα στους συναδέλφους μου. Στη Ελλάδα νιώθω ξένος, σε μια παρέα νιώθω ξένος. Ακόμα και μετά το θάνατό μου θα είμαι ξένος ανάμεσα σε ξένους, γιατί θα με θάψουν στον Πύργο της Τήνου… Δεν νιώθω ξένος μόνο όταν δημιουργώ, όταν αγαπώ και αγαπιέμαι και όταν έρχομαι σε επαφή με τα έργα των μεγάλων δημιουργών, που με συντροφεύουν σε όλη μου τη ζωή.

Άννα: Για το τέλος της χρονιάς και μιας καινούργιας την αρχή, θα μας χαρίσετε μιαν ευχή ή ίσως έναν στίχο;

Αλέξανδρος Ίσαρης: Η ευχή μου είναι να μπορείτε να αντέχετε ό,τι και αν προκύψει στη ζωή σας. Καλή Χρονιά.

Προηγούμενο άρθροΟι μεγάλοι της κλασικής μουσικής: Λεωνίδας Καβάκος
Επόμενο άρθροΤην Πρωτοχρονιά στις κινηματογραφικές αίθουσες το πολυαναμενόμενο μιούζικαλ της Ντίσνεϊ «Τα Μυστικά του Δάσους»