Παίζουν: Δημήτρης Καταλειφός, Φιλαρέτη Κομνηνού, Βασίλης Μπισμπίκης
Σκηνοθεσία: Δημήτρης Καταλειφός, Ελένη Σκότη
Υπόθεση: Ο Χορός του θανάτου γράφτηκε από το Στρίντμπεργκ το 1900. Έχει επηρεάσει άμεσα συγγραφείς όπως ο Ο’ Νιλ, ο Άλμπυ, ο Ιονέσκο, ο Πίντερ. Αποτελεί τον προάγγελο για το θέατρο του Παραλόγου που κυριάρχησε στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα. Διαπραγματεύεται με χιούμορ και σαρκασμό την αιώνια πάλη των δύο φύλων μέσα από το θεσμό του γάμου. Η αγάπη, το μίσος, το άγχος του θανάτου και η παράνοια εναλλάσσονται ακατάπαυστα σ’ αυτήν τη σχέση.
Κριτική της παράστασης Ο χορός του θανάτου
«Είσαι σίγουρος πως θα φτάσεις στην εκμηδένιση χωρίς πόνο;»
Το «θανατερό χορό» του Σουηδού θεατρικού συγγραφέα Αυγούστου Στρίντμπεργκ «σέρνουν» στο Θέατρο Εμπορικόν ο Δημήτρης Καταλειφός και η Φιλαρέτη Κομνηνού, με τη συνεπικουρία του Βασίλη Μπισμπίκη. Πρόκειται για ένα εν πολλοίς γνωστό στο ελληνικό κοινό έργο –σημαντικά «ανεβάσματα» αυτά της Μαριέττας Ριάλδη για το Πειραματικό Θέατρο και του Στέλιου Γούτη για το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδας- με θέμα την αδιάκοπη πάλη μεταξύ των αντίρροπων δυνάμεων του θηλυκού και του αρσενικού. Θεματική που, ουσιαστικά, πρώτος ο Στρίντμπεργκ, για το σύγχρονο θέατρο, χρίζει πεμπτουσία της δραματουργίας του ως κληρονόμος του τραγικού Αισχύλου (βλ. το «καταραμένο» αρχετυπικό ζεύγος Κλυταιμνήστρας – Αγαμέμνονα στην Ορέστεια).
Η άκαμπτη γραφή του Χορού του θανάτου, που για την εποχή της είχε πρωτοποριακό χαρακτήρα, διαπραγματεύεται με την ακρίβεια νατουραλιστικού νυστεριού τις ανθρώπινες συμπεριφορές των δρώντων υποκειμένων στις συνθήκες που όρισε ο Στρίντμπεργκ. Και ποιες είναι αυτές; H ζωή ως έσχατο πεδίο οντολογικής σύγκρουσης άρρενος και θήλεος, με απόληξη, βέβαια, το θάνατο, νοητό ή φυσικό. Στον ίδιο «χορό» χόρευε και ο ίδιος ο βασανισμένος στον έγγαμο βίο του (σημ. στους έγγαμους βίους του!) Στρίντμπεργκ, ο οποίος στην έντονη τριβή του με το συγκεκριμένο θέμα (βλ. της ίδιας εποχής και τον Πατέρα, τους Δανειστές, το Πάσχα) αυτοαναλύεται, σε μεγάλο βαθμό, προσφέροντας αριστουργηματικά θεατρικά έργα ψυχολογικής (και ψυχαναλυτικής) καταβύθισης.
Ο Λοχαγός – Δημήτρης Καταλειφός και η σύζυγός του Άλις – Φιλαρέτη Κομνηνού «γιορτάζουν» την αργυρή τους επέτειο και κάνουν αυτό που ξέρουν καλά –μηδεμιάς μέρας εξαιρουμένης. Στάζουν φαρμάκι ο ένας στην ψυχή του άλλου, μισούν ο ένας τον άλλον ως απόδειξη ότι ζουν, συν-βιώνουν θρέφοντας το «δαίμονα» του κλειστοφοβικού γαμήλιου οίκου τους με το πανάρχαιο νείκος, ως πιόνια στη διαχρονία αυτού του νήματος της χαμένης ενότητας. Τις ισορροπίες τους ταράζει η ήρεμη δύναμη του Κουρτ – Βασίλη Μπισμπίκη, ο οποίος εμφανίζεται κι αυτός στο Χορό του θανάτου σαν τον παράγοντα που θα αποσυμφορήσει κάπως, ανατροφοδοτώντας, βέβαια, το νοσηρό κυκλικό Χορό. Ο ανοίκειος της υπόθεσης, Κουρτ, μετά από μια διαπλοκή επιχειρήσεων σαρκοβόρας ίντριγκας μεταξύ των μερών αυτής της ιδιότυπης τριπλέτας, θα αποπεμφθεί, βέβαια, από τη δυναμική της έλξης – άπωσης του Λοχαγού και της Άλις. Η προσέγγιση του Βασίλη Μπισμπίκη –υπό τη σκηνοθετική μπαγκέτα του Δημήτρη Καταλειφού και της Ελένης Σκότη- στον ιδιαίτερων απαιτήσεων και χαμαιλεόντιων ελιγμών ρόλο του Κουρτ αξίζει να μνημονευθεί.
Ο Δημήτρης Καταλειφός και η Φιλαρέτη Κομνηνού δίνουν αμφότεροι στην ερμηνεία τους την αναμενόμενη μεστότητα, ωριμότητα και βαρύτητα –με στοιχεία εύκολου εντυπωσιασμού και επιφανειακής ανάλυσης των ρόλων να εκλείπουν- που θα ανέμενε κανείς από ηθοποιούς του διαμετρήματός τους. Ιδανικές ερμηνείες για τους λάτρεις του Στρίντμπεργκ στην απέριττη και εμφορούμενη ουσίας προσέγγισή του. Ακριβώς αυτά τα απέριττα υποκριτικά μέσα που μεταχειρίζονται και οι δύο στην καλά συντονισμένη και ισορροπημένη συνύπαρξή τους στο σανίδι του Εμπορικού επιτείνουν την αίσθηση της ερημιάς, κυριολεκτικά του σπιτιού τους, μεταφορικά την αίσθηση του λογικού κενού που στέκεται πάνω από το γάμο τους σαν γκρίζο, απειλητικό σύννεφο και δε λέει να φύγει.
Η υπόνοια ή η ελπίδα να «αλλάξουν» οι καιροί δε δίνονται επ’ ουδενί ως λυτρωτική απάντηση από το Στρίντμπεργκ στην υπαρξιακή αγωνία. Απαντά δια της κατάληξης του Χορού του θανάτου στο ίδιο μήκος κύματος με τη ζωή του, την οποία ταύτιζε με ένα ανυπόφορο θεατρικό έργο που του κινεί το χέρι να το «γράφει», όπως το «παίζει» ως πρωταγωνιστής. Το υποκείμενο του Μοντερνισμού γιορτάζει την καταδίκη και το τραύμα του, τη διάσπαση της ιδεατής ενότητας εντός και εκτός του. Ο Λοχαγός και η Άλις μένουν μόνοι επί σκηνής να «γιορτάσουν» τους αργυρούς γάμους τους. Και τίποτα δεν άλλαξε.
Η σκηνοθεσία των Καταλειφού και Σκότη «ακολουθεί» αρκετά κλασική μεθοδολογία, αφήνοντας το μεγαλύτερο βάρος να πέφτει στον ίδιο το λόγο και την ουσία της σκοτεινής υπόθεσης του έργου, που από μόνη της ερεθίζει σχεδόν ενοχλητικά τους προσληπτικούς μηχανισμούς των θεατών. Απουσιάζουν τα παιδιά του ζεύγους και ο γιος του Κουρτ, χαρακτήρες που προσέθεσε ο Στρίντμπεργκ σε ένα δεύτερο «πέρασμα». Η δράση περιορίζεται ανάμεσα στις σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ των τριών πρωτευόντων πόλων αυτής της «σατανικής», κατά τον Μπέκετ, «κωμωδίας». Σοβαρής και αξιόλογης αισθητικής η δουλειά της Μικαέλας Λιακατά σε ένα τόσο – όσο «βαρύ» σκηνικό με ενδιαφέρουσες λειτουργικές εμπνεύσεις να το καθιστούν σχεδόν ομοίωμα φρουρίου –ιδανικό λίκνο της παράλογης ένωσης αυτού του νοσηρού ζευγαριού. Ζεστά χρώματα και αυστηρές γραμμές σε επίσης πολύ όμορφα, αισθητικά, κοστούμια.
Το έργο αφήνει μια δύσθυμη αίσθηση, για την οποία οφείλει να είναι προετοιμασμένος ο θεατής του Στρίντμπεργκ. Ωστόσο, ο προβληματισμός που καλλιεργεί και το σκοτάδι που καθρεφτίζει δεν έχουν τίποτα το ξένο προς το σκοτάδι του καθενός μας, το οποίο εξερευνά το θέατρο, αποκαλύπτοντας τις πτυχώσεις και την πυκνότητά του και φωτίζοντας, εν τέλει, τις συνειδήσεις, με την ευχή της ήρεμης αλλά –μακάρι- φλογερής κατάφασης. Σαν αυτήν που δεν κατόρθωσε να γνέψει ο Στρίντμπεργκ, γεγονός που χάρισε σε εμάς το Χορό του θανάτου και όλη τη δραματουργία των κληρονόμων του.
Trailer
Ο Χορός του θανάτου: Πληροφορίες παράστασης
Συντελεστές
- Μετάφραση: Δήμος Κουβίδης
- Σκηνοθεσία: Δημήτρης Καταλειφός, Ελένη Σκότη
- Σκηνικό – κοστούμια: Μικαέλα Λιακατά
- Μουσική: Σταύρος Γασπαράτος
- Φωτισμοί: Κατερίνα Μαραγκουδάκη
- Φωτογραφίες παράστασης: Νικόλας Κομίνης
- Βοηθός σκηνοθέτη: Λάμπρος Γραμματικός
- Παίζουν: Δημήτρης Καταλειφός, Φιλαρέτη Κομνηνού, Βασίλης Μπισμπίκης
- Ημέρες και ώρες παραστάσεων: Τετάρτη, Κυριακή στις 20:00, Πέμπτη, Παρασκευή στις 21:00, Σάββατο στις 18:00 & 21:00 έως τις 21 Φεβρουαρίου 2016
- Διάρκεια παράστασης: 140 λεπτά (με διάλειμμα)
- Τιμές εισιτηρίων: από 10 Ευρώ
Πληροφορίες θεάτρου
