Στο Πυθαγόρειο της Σάμου, δυο παλιά ξενοδοχεία ξαναζούν με αφορμή την έκθεση της Aleksandra Domanović στο Art Space Pythagorion με τίτλο Hotel Marina Lučica ως τις 10 Οκτωβρίου 2015.
To παλιό, πρώην Ξενοδοχείο Πυθαγόρας στο Πυθαγόρειο της Σάμου έχει μετατραπεί τα τελευταία χρόνια στον εκθεσιακό χώρο Art Space Pythagorion. Χτισμένο την περίοδο της δικτατορίας, άφησε την ακμή της εποχής του ‘80 και μετά από μια μεγάλη περίοδο ερήμωσης το ‘90, ανακαινίσθηκε από το ελληνογερμανικό κοινωφελές Ίδρυμα Schwarz. Πέρασε έτσι σε μια νέα φάση και έφερε μια πρωτόγνωρη για τα τοπικά δεδομένα εικαστική δραστηριότητα ανασυνθέτοντας παράλληλα την εικόνα ολόκληρης της περιοχής. Φέτος φιλοξενεί την έκθεση της Aleksandra Domanović με τίτλο Hotel Marina Lučica σε επιμέλεια της ιστορικού τέχνης Andrea Lukas.
Στο Hotel Marina Lučica των δαλματικών ακτών της Κροατίας η Aleksandra Domanović (γ. 1981, Novi Sad) πέρασε τις οικογενειακές της διακοπές τον Αύγουστο του 1990, λίγο πριν ξεκινήσει ο εμφύλιος. Η οικογένειά της άφησε πίσω το 700 κλίνων πρωτοποριακό ξενοδοχείο, χτισμένο το 1971, το οποίο όπως και όλη η περιοχή γνώριζε τουριστική ακμή. Το ξενοδοχείο είχε προκαλέσει ενδιαφέρον για την αρχιτεκτονική του αλλά και λόγω του ότι ήταν το πρώτο ξενοδοχείο γυμνιστών στην Γιουγκοσλαβία, δείγμα μιας ευρύτερης τάσης της εποχής. Το επόμενο διάστημα το ξενοδοχείο έκλεισε. Στη διάρκεια του πολέμου μετατράπηκε σε στρατιωτική βάση και αργότερα σε κέντρο φιλοξενίας προσφύγων. Σήμερα βρίσκεται σε ερειπειώδη κατάσταση υπό ιδιωτικό καθεστώς.
Σαν να συμμετέχει σε μια παράδοξη μεταφορά στο χρόνο και το χώρο το Art Space Pythagorion φέτος δανείζεται και αναβιώνει μερικά από τα χαρακτηριστικά της ζωής του Hotel Marina Lučica και «μεταμορφώνεται» σε αυτό μέσα από τα νέα site specific έργα της Domanović. Στην ταράτσα του εκθεσιακού χώρου ένα αντίγραφο της φωτεινής επιγραφής του Hotel Marina Lučica σημαίνει σε όλο το λιμάνι του Πυθαγορείου την έναρξη της αφήγησης και την συνύπαρξη της ιστορίας των δύο κτιρίων. Στην εξωτερική παραλιακή αυλή του κτιρίου ένα μεγάλων διαστάσεων ξύλινο σκάκι φτιάχτηκε για να χρησιμοποιείται καθημερινά από τους επισκέπτες και τους κάτοικους. Ένα αντίστοιχο υπήρχε στον περιβάλλοντα χώρο του ξενοδοχείου της Κροατίας. Ο κεντρικός χώρος γεμίζει με φυτά που η ίδια δανείστηκε από τους κατοίκους του χωριού, για να θυμίσει την εικόνα του λόμπι του Hotel Marina Lučica. Φτιάχνεται έτσι άλλος ένας χώρος συνάντησης, μεταξύ ήχων που θυμίζουν το θόρυβο τηλεπικοινωνιακών συσκευών και συστημάτων που ωστόσο δεν μεταφέρουν κάποιο μήνυμα. Συγχρόνως, μια παλιά ζωγραφισμένη πινακίδα που βρέθηκε σε κοντινή παραλία της Σάμου γράφει «no nudism allowed” σε αντιδιαστολή με τις συνήθειες που οι ένοικοι του Hotel Marina Lučica είχαν.
Στην έκθεση παρουσιάζονται και προηγούμενα έργα της Domanović: Στην υποδοχή του Art Space Pythagorion τοποθετούνται επεξεργασμένα πορτραίτα του Josip Broz Tito, Πορτραίτα, 2011-12, όπου τα χαρακτηριστικά του αλλοιώνονται θυμίζοντας γυναίκα σε ένα παιχνίδι της Domanović μεταξύ του συμβόλου της εξουσίας και την ανάμνηση της δασκάλας της στην τάξη να στέκεται μπροστά από την κρεμασμένη εικόνα του ηγέτη, όπως συνηθιζόταν σε δημόσια κτίρια της Γιουγκοσλαβίας αλλά και αλλού.
Σε μια άλλη αίθουσα του εκθεσιακού χώρου, σαν μικρά εύθραυστα μνημεία, τρεις εικόνες που βρέθηκαν στο ίντερνετ από διαφορετικές φάσεις του Hotel Marina Lučica και της περιοχής που βρισκόταν τυπώνονται στις άκρες χιλιάδων φύλλων χαρτιού Α4 φτιάχνοντας τρεις στοίβες, χωρίς τίτλο – Marina Lučica, 2011.
Τρεις βιντοεγκαταστάσεις δίνουν το κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο της μεταβατικής εποχής του πολέμου. Στο 19.30, 2010-11, μέσα από ένα patchwork παλιών ηχητικών τηλεοπτικών σημάτων και εικόνων ρέιβ πάρτυ, η ώρα που οι οικογένειες παρακολουθούν τις εξελίξεις από νέα τηλεοπτικά κανάλια που δημιουργούνται, ενώ η Γιουγκοσλαβία διαλύεται, συνυπάρχει με τα δυναμικά πάρτυ και την μουσική της εποχής. Στο Turbo sculpture, 2010-13, παρακολουθούμε της εξέλιξη των δημόσιων γλυπτών στις διάφορες περιοχές της πρώην Γιουγκοσλαβίας που αποτυπώνουν χολιγουντιανές αναφορές και ήρωες ή φιλτράρουν παλαιότερες ιστορικές περιόδους. Το From yu to me, 2013-14, χαρτογραφεί την αλλαγή στις καταλήξεις των domain name παράλληλα με την αναδιαμόρφωση του γεωπολιτικού χάρτη.
Ο κύκλος του παραλληλισμού της πορείας των δυο κτιρίων κλείνει με το τελευταίο in situ έργο της έκθεσης: ένα δωμάτιο στο τέλος του εκθεσιακού χώρου που σφραγίζεται με μια παλιά πόρτα, εύρημα από τα δωμάτια του πρώην ξενοδοχείου Πυθαγόρας.
Η έκθεση της Domanović, μέσα από μια ιδιαίτερη αισθητική αποστασιοποίηση, μαζί με τις παιδικές της αναμνήσεις ανασύρει την συγκρουσιακή άνιση πραγματικότητα της Ευρώπης που βρίσκεται σε κρίση. Οι vintage φωτογραφίες του καταλόγου από την εποχή που το ξενοδοχείο λειτουργούσε γεμάτο ομάδες γυμνών οικογενειών που έπαιζαν ομαδικά παιχνίδια σε αντιπαράθεση με τις σύγχρονες εικόνες του μισοκατεστραμμένου Hotel Marina Lučica, επισημαίνουν την αντιστροφή μίας προοδευτικής πορεία και αντίληψης. Τα επαναλαμβανόμενα μνημεία και περιβάλλοντα συνάθροισης που παρουσιάζει σχολιάζουν την ανάγκη συμμετοχής στην ανασυγκρότηση της προσωπικής και κοινωνικής ταυτότητας. Το τουριστικό περιβάλλον του Πυθαγορείου με την καθημερινή ροή προσφύγων από τις κοντινές Τουρκικές ακτές εντείνουν την αλληγορία του ξενοδοχείου.
Το Art Space Pythagorion έχει ήδη παρουσιάσει σημαντικές ατομικές εκθέσεις του Harun Farocki το 2012, των Slavs and Tatars το 2013 και της Nevin Aladağ το 2014 αναπτύσσοντας ένα πρόγραμμα που περιλαμβάνει και αναθέσεις νέων έργων των καλλιτεχνών αλλά και δημόσιες συζητήσεις, λαμβάνοντας αφορμές από την ιδιαίτερη κοινωνικοπολιτική και γεωγραφική θέση του ξεκινώντας ένα διεθνή διάλογο και αναμορφώνει τον εικαστικό χάρτη της ευρύτερης περιοχής.
Νωρίτερα το καλοκαίρι βρέθηκαν στη Σάμο προκειμένου να επεκταθεί το context της έκθεσης οι Ανδρέας Αγγελιδάκης (καλλιτέχνης, επιμελητής, αρχιτέκτονας), Carolyn Christov-Bakargiev (Επιμελήτρια της 14ης Μπιενάλε Κωνσταντινούπολης και Διευθύντρια του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης Castello di Rivoli και GAM Torino), Andrea Lissoni (Επικεφαλής Επιμελητής International Art [Film], Tate Modern, Λονδίνο), Susanne Pfeffer (Διευθύντρια Fridericianum, Kassel) και ο Paul Pieroni (Επικεφαλής Επιμελητής, Gallery of Modern Art).
Παράλληλα με το εκθεσιακό πρόγραμμα, το Ίδρυμα Schwarz τρέχει το ετήσιο πρόγραμμα υπότροφων επιμελητών οι οποίοι παραμένοντας στις κτιριακές εγκαταστάσεις του Art Space Pythagorion σε όλη τη διάρκεια των εκθέσεων συμμετέχουν στο επιμελητικό πρόγραμμα, την παραγωγή και λειτουργία της έκθεσης σε διάφορα στάδια ενώ αναπτύσσουν μια σειρά εκπαιδευτικών προγραμμάτων, προβολών, επιμελητικών εργαστηρίων, έρευνα, κα.
